Faktury opłacane gotówką przy dostarczeniu towaru a limit transakcji gotówkowych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ważne jest, by jednorazowe transakcje przekraczające limit 15.000 zł. były dokonywane poprzez przelew bankowy. Cały czas jednak prowadzony jest spór o to, co dokładnie oznacza pojęcie jednorazowej transakcji. W konsekwencji powstało wiele wątpliwości podatników - radzi Radosław Kowalski, ekspert Kompasu Księgowo-Kadrowego

Pytanie pochodzi z Kompasu Księgowo-Kadrowego

Firma prowadzi sklep spożywczy i codziennie dostarczane są do niego towary. Jak należy rozumieć transakcję gotówkową, jeżeli nie ma podpisanych żadnych umów z dostawcami - to przedstawiciele handlowi dostarczają towar, a faktury regulowane są na miejscu, gotówką, np. za zakup papierosów lub alkoholu (są to transakcje jednorazowe - od 2000 zł do 10000 zł, kilka razy w miesiącu).

 

 

 

Jak należy rozumieć transakcję w przypadku takiego sposobu zakupu towarów?

 

 

Odpowiedź

Jeżeli każde z nabyć stanowi odrębną czynność, dokonywaną na podstawie odrębnych zamówień to każda z nich winna być uznana za jednorazową transakcję i rozpatrywana jest indywidualnie.

 

Uzasadnienie

Od 2017 roku, zgodnie z dyspozycją przepisu art. 22p ust. 1 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej "u.p.d.o.f." i art. 15d ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – dalej u.p.d.o.p., podatnicy nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

 

Istotne jest zatem to, aby płatności do jednorazowych transakcji o wartości przekraczającej 15.000 zł podatnik dokonywał z wykorzystaniem rachunku płatniczego.

 

Niestety, cały czas prowadzony jest spór o to, co to znaczy jednorazowa transakcja.

 

Pewne informacje na ten temat zawarte zostały w piśmie Ministra Rozwoju i Finansów z 8.02.2017 r. nr DD6.054.5.2017 stanowiące odpowiedź na interpelację poselską, w których zostało stwierdzone:

 

"Przez transakcję należy rozumieć zatem taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność. Wskazany wcześniej przepis nie określa, co może stanowić przedmiot transakcji (umowy), natomiast można przyjąć, iż może nim być w szczególności nabycie towaru lub usługi. O przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów (transakcji) decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. Trzeba przy tym podkreślić, że art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie wprowadza czasowego ograniczenia okresu sumowania wielu płatności, składających się na pojedynczą transakcję. Może się zatem okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane).

 

W konsekwencji, jednorazowa wartość transakcji oznacza ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami. Przymiot jednorazowości nie odnosi się do liczby płatności, lecz odzwierciedla wymóg powiązania poszczególnych świadczeń w ramach jednego stosunku umownego. Można zatem przyjąć, że jeżeli całkowita wartość transakcji nie wynika wprost z treści umowy, lecz zależy od czasu jej trwania - co dotyczyć może między innymi umów o stałe świadczenie usług zawartych na czas nieokreślony - wówczas należałoby przyjąć, że pojęcie jednorazowej wartości transakcji odnosi się do poszczególnych okresów rozliczeniowych, za które przysługuje wynagrodzenie.

 

W przypadku wskazanej przez Pana Posła umowy leasingu - obejmującej zobowiązanie korzystającego do zapłaty finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenia pieniężnego, równego co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego (art. 7091 Kodeksu cywilnego) - wynagrodzenie finansującego jest płatne co do zasady okresowo, zgodnie z harmonogramem określonym w umowie, jednakże poszczególne płatności składają się na całkowite zobowiązanie korzystającego, które może przekraczać kwotę stanowiącą równowartość 15.000 zł. Dla oceny przestrzegania obowiązku, o którym mowa w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, decydująca powinna być zatem w przypadku umowy leasingu suma wierzytelności przysługujących finansującemu.

 

Odnosząc się do pozostałych wątpliwości Pana Posła można się zgodzić z poglądem, zgodnie z którym w przypadku objęcia jedną fakturą świadczeń spełnionych w wykonaniu kilku umów (np. sprzedaży, dostawy) należy przyznać prymat woli stron. Wartość kilku wycenionych odrębnie pozycji na jednej fakturze składa się na jednorazową wartość transakcji w rozumieniu art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wyłącznie wówczas, gdy stanowią one przedmiot jednej umowy (transakcji).

 

Inaczej byłoby w przypadku ujęcia w jednej fakturze towarów dostarczanych etapami w ramach umowy dostawy, w której dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny (art. 605 Kodeksu cywilnego). Taki stan faktyczny można zrekonstruować odnosząc się do wskazania przez Pana Posła na przypadki "istnienia harmonogramu dostaw, w których limit transakcji gotówkowych powinien odnosić się do poszczególnych dostaw rozpatrywanych osobno". Stanowiska takiego nie można jednak uznać za prawidłowe. Jeżeli umowa określa harmonogram realizacji dostawy, wówczas jednorazową wartość transakcji stanowi suma wierzytelności z tytułu dostawy, a nie należności z tytułu realizacji poszczególnych etapów.

 

Wskazać jednak należy, że w obrocie gospodarczym występują różnego rodzaju umowy, określane częstokroć mianem umów ramowych, które określają warunki udzielania i realizacji zamówień, w tym również ich termin, lecz nie kreują zobowiązania do spełnienia świadczeń o określonej wartości (nie określają minimalnych obrotów). W przypadku takich umów jednorazowa wartość transakcji odnosiłaby się do wartości poszczególnych zamówień."

 

Zatem, zgodnie z powyższym należy przyjąć, że jeżeli każde z nabyć stanowi odrębną czynność, dokonywaną na podstawie odrębnych zamówień to każda z nich winna być uznana za jednorazową transakcję i rozpatrywana jest indywidualnie.

 

Oczywiście warto wspomnieć, że w piśmie tym minister stwierdził, że:

 

"Odnosząc się natomiast do możliwości wydania interpretacji ogólnej we wskazanym przez Pana Posła zakresie, należy zwrócić uwagę, iż wielość zmiennych, dotyczących kształtu stosunków prawnych łączących strony oraz konkretnych okoliczności prawnych i faktycznych, które musiałaby syntetycznie ująć taka interpretacja powoduje, iż bardziej wskazane wydaje się stosowanie w przypadku tego rodzaju wątpliwości instytucji interpretacji indywidualnej, która z punktu widzenia pojedynczego podatnika umożliwia bardziej szczegółowe rozpatrzenie indywidualnej sprawy, z uwzględnieniem jej konkretnych okoliczności. Nie wyłącza to jednakże działań, które Minister Finansów i Rozwoju będzie podejmował w ramach wyjaśniania i ujednolicania wykładni prawa w miarę pojawiania się wątpliwości dotyczących stosowania nowych przepisów prawa."