Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów wynika z art. 36 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.) - dalej u.o., przy czym brzmienie tego przepisu zostało znowelizowane z dniem 12 marca 2010 r. przez art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 145) - dalej u.z.u.o. Obowiązek prowadzenia ewidencji wynika z mocy prawa i powinien ją prowadzić również podmiot, który nie dopełnił innych wymagań związanych z gospodarką odpadami np. nie uzyskał wymaganej w tym zakresie decyzji. Niewykonywanie obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów lub wykonywanie nieterminowo lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym stanowi czyn (tzw. delikt administracyjny) zagrożony karą pieniężną w wysokości 10 tys. zł.
Ewidencję obowiązany jest prowadzić:
- posiadacz odpadów,
- prowadzący transport odpadów.
Wyjątki stanowią:
- wytwórca odpadów komunalnych,
- osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, niebędąca przedsiębiorcą, wykorzystująca odpady na własne potrzeby,
- właściciel, dzierżawca lub inna osoba władająca nieruchomością, na której komunalne osady ściekowe mają zostać zastosowane w celach określonych w art. 43 ust. 1 pkt 1, 4 lub 5 u.o. (tj. w rolnictwie lub do uprawy roślin),
- wytwórca odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów; dodanie tego wyjątku wynika z wyłączenia pojazdów wycofanych z eksploatacji z pojęcia odpadów komunalnych przez art. 1 pkt 2 u.z.u.o., ale zniesienie obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów dla pojazdów wycofanych z eksploatacji dotyczy również odpadów w tej postaci wytwarzanych przez przedsiębiorców i jednostki organizacyjne nie będące przedsiębiorcami.
Dodatkowe zwolnienia wynikają z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1735) - dalej r.r.o.i.i.
Pełna ewidencja odpadów obejmuje 2 dokumenty:
- kartę ewidencji odpadu,
- kartę przekazania odpadu.
Wskazane powyżej dokumenty ewidencyjne mają charakter powszechny – mają je obowiązek prowadzić wszyscy posiadacze odpadów, z wyjątkiem posiadaczy zwolnionych z obowiązku jej prowadzenia. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów może mieć zakres ograniczony tylko do karty przekazania odpadu (tzw. uproszczona ewidencja odpadów).
Uproszczoną ewidencję odpadów (tzn. tylko w postaci karty przekazania odpadów) prowadzi:
- 1. prowadzący wyłącznie transport odpadów,
- 2. zgodnie z § 2 i § 3 r.r.o.i.i., małe i średnie przedsiębiorstwa, które spełniają następujące warunki:
- wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie,
- wytwarzają odpady inne niż niebezpieczne, nie będące odpadami komunalnymi, w ilości do 5 ton rocznie. Przepisy u.o. w brzmieniu znowelizowanym u.z.u.o. rozszerza obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów w stosunku do niektórych podmiotów. Dotyczy to posiadacza odpadów przekazującego odpady na składowisko oraz zarządzającego składowiskiem odpadów. W ich przypadku ewidencja odpadów dodatkowo obejmuje:
- podstawową charakterystykę odpadów;
- wyniki testów zgodności.
Dokumenty te przed nowelizacją były sporządzane na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. Nr 186, poz. 1553, z późn. zm.) - dalej r.k.p.d.o. Obecnie została im nadana ranga dokumentów sporządzanych na potrzeby ewidencji odpadów z nałożeniem ustawowego obowiązku ich sporządzania (z konsekwencjami określonymi w ustawie o odpadach w przypadku ich niesporządzenia lub sporządzenia w sposób nierzetelny).
Ewidencja ma być prowadzona zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych, powinna pozwalać na ustalenie ilości i jakości odpadów, a ponadto:
- w przypadku wytwórcy odpadów – ma obejmować miejsca przeznaczenia odpadów;
- w przypadku posiadacza odpadów, który prowadzi odzysk lub unieszkodliwia
Maria Duczmal