Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie XVIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych, rozpoznając pozew o zapłatę powziął wątpliwość, czy wyłączenie zastosowania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych na podstawie art. 3 pkt 1 tej ustawy do długów objętych postępowaniem upadłościowym implikuje konieczność zastosowania przepisów ogólnych o odsetkach ustawowych za opóźnienie? Czy też wyłącza zupełnie możliwość zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym odsetek naliczonych na podstawie tej ustawy?
Czytaj w LEX: Postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych >>>
Stosowanie do długów z upadłości
Sprawa nie jest prosta, gdyż ujawniły się w orzecznictwie różne stanowiska. Problem dotyczył zakresu stosowania ustawy. I tak ustawy nie stosuje się:
- do długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe
- długów z Prawa restrukturyzacyjnego
Według jednego ze stanowisk - art. 3 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych znajduje zastosowanie tylko do długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie prawa upadłościowego, nie zaś na etapie postępowania o ogłoszenie upadłości.
Art. 92 ust. 1 prawa upadłościowego dotyczy bowiem odsetek od wierzytelności należnych od upadłego za okres od dnia ogłoszenia upadłości. Zdaniem sądu pytającego, za tym stanowiskiem przemawia wykładnia literalna powołanych przepisów, przeciwko niemu zaś wykładnia celowościowa.
Zastosowanie przepisów ustawy o transakcjach handlowych prowadziłoby bowiem do obciążenia masy należnościami o charakterze ubocznym, czemu przeciwdziałać ma założenie wyłączenia naliczania odsetek za opóźnienie. W postępowaniach zarówno w prawie unijnym, jak i w polskim prawie krajowym.
Czytaj w LEX: Odsetki stanowiące koszty finansowe w księgach rachunkowych >>>
Czytaj w LEX: Odsetki stanowiące przychody w księgach rachunkowych >>>
Wyłączenie odsetek?
Według drugiego ze stanowisk wyłączenie art. 3 ust. 1 u.t.h. ma polegać na niedopuszczalności zaspokojenia z masy upadłości jakichkolwiek sum naliczonych jako odsetki od transakcji handlowych. Argumentem przemawiającym za tym stanowiskiem jest fakt, że ogłoszenie upadłości ma skutek dla wszystkich wierzytelności zgłoszonych w toku postępowania, niezależnie od daty ich powstania.
Przeciwko drugiemu poglądowi można zaś wytoczyć racje słusznościowe. Strony stosunku prawnego objętego przeciwdziałaniem przewlekłościom byłyby traktowane nierówno w stosunku do innych uczestników obrotu.
Sąd pytający dostrzegł również trzecią możliwość wykładni tych przepisów, zgodnie z którą wyłączenie z art. 3 ust. 1 u.t.h. obejmuje również wyłączenie z art. 4a tejże ustawy, co w konsekwencji pozwala uwzględnić na liście wierzytelności odsetki naliczone z tytułu transakcji handlowych i zaspokoić je z masy upadłości. Jednak tylko do wysokości określonej w przepisach ogólnych.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej podjął uchwałę, zgodnie z którą przewidziane w art. 3 pkt 1 ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wyłączenie stosowania tej ustawy do długów objętych postępowaniem prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe nie pozbawia wierzyciela uprawnienia do odsetek ustawowych za opóźnienie na zasadach ogólnych.
Uchwałę podejmował skład: Władysław Pawlak - sędzia sprawozdawca, SSN Marta Romańska, SSN Agnieszka Piotrowska
Sygnatura akt III CZP 101/22, uchwała trojga sędziów Izby Cywilnej SN z 5 października 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
