45 niedźwiedzi żyje w polskich i słowackich Tatrach

45 niedźwiedzi brunatnych żyje w całych Tatrach, z czego 15 zwierząt po polskiej stronie gór, a 16 sezonowo przemieszcza się po terenie obu państw wykazały szczegółowe badania genetyczne przeprowadzone przez naukowców z warszawskiej SGGW i Tatrzański Park Narodowy.

Jak powiedziała PAP dr Zuzanna Nowak z Katedry Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt wydziału Nauk o Zwierzętach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, badania genetyczne tatrzańskich niedźwiedzi trwały od 2012 r., a analiza zakończyła się w listopadzie bieżącego roku.

„Otrzymane wyniki pokazują, że niedźwiedzi przebywających na stałe w polskich Tatrach wcale nie jest tak dużo. Nie mniej jednak w okresie letnim ich liczba podwaja się, bo okres letni niedźwiedzie wolą spędzać po naszej stronie gór” – powiedziała dr Nowak.

W trakcie badań przyrodnicy i naukowcy zaobserwowali prawidłowość dotyczącą sezonowych migracji niedźwiedzi: zimę najczęściej spędzają po słowackiej stronie, a od maja do sierpnia większość niedźwiedzi przebywa po stronie polskiej. Od jesieni obserwowano powrót niedźwiedzi na słowacką stronę Tatr.

„Zaskakującym jest fakt, że tylko niektóre niedźwiedzie, najczęściej samce +specjalizują się+ w niszczeniu barci. Często wiele szkód w gospodarstwach wyrządza jeden i ten sam osobnik” – mówiła dr Nowak.

Naukowcy stwierdzili, że badana populacja niedźwiedzi tatrzańskich charakteryzuje się dużą różnorodnością genetyczną. „To bardzo pozytywny czynnik świadczący o tym, że nie dochodzi do kojarzeń krewniaczych, a więc niedźwiedzie mogą +swobodnie+ dobierać się w pary i jak dowiodły badania, migrować na duże odległości w poszukiwaniu nie tylko jedzenia, ale i partnera” – podsumowała dr Nowak.

Badania niedźwiedzi zaczęły się od zbierania ich sierści, zostawionej na tzw. pułapkach. Pułapkę stanowiły specjalne plastry lub drut owinięty wokół drzewa z zanętą przyciągającą niedźwiedzie. Drapieżnik, ocierając się o taką pułapkę, pozostawiał na niej sierść. Dodatkowe próbki zbierane były z miejsc, w których niedźwiedzie wyrządziły szkody, najczęściej z rozbitych uli. Próbki były zbierane przez 12 miesięcy i sukcesywnie dostarczane do laboratorium Katedry Genetyki.

Jak wyjaśniła PAP dr Nowak w laboratorium ustalano profil genetyczny badanej próbki - na wzór badań kryminalistycznych, z jądra komórkowego znajdującego się w cebulkach włosów. Później porównano ze sobą wszystkie otrzymana profile genetyczne każdej z ponad 400 próbek. Po ich przeanalizowaniu wybrano profile, które się powtarzały, czyli pochodziły od tego samego zwierzęcia. W ten sposób ustalono 45 różnych profili genetycznych, czyli liczbę żyjących w Tatrach niedźwiedzi.

Program monitoringu niedźwiedzi, w tym badań genetycznych, sfinansowano w ramach projektu "Milka razem dla Tatr". "Monitoring niedźwiedzi jest potrzebny, bo im więcej wiemy o zwyczajach niedźwiedzi, tym lepiej możemy chronić te zwierzęta" – powiedział PAP Filip Zięba z TPN, specjalista od tatrzańskiej fauny.

Główną ostoją niedźwiedzi w Polsce są Bieszczady. Co dwa lata w gawrze samica niedźwiedzia rodzi od 1 do 3 młodych, które przez półtora roku pozostają pod opieką matki. Niedźwiedzie są wszystkożerne; dorosłe osobniki ważą ok. 300 kg, żyją do 50 lat.