Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2023 r. w sprawie sytuacji byłego prezydenta Gruzji Micheila Saakaszwilego (2023/2543(RSP))(2023/C 283/01)
(Dz.U.UE C z dnia 11 sierpnia 2023 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Gruzji, zwłaszcza z 9 czerwca 2022 r. w sprawie naruszeń wolności prasy i bezpieczeństwa dziennikarzy w Gruzji 1 oraz z 14 grudnia 2022 r. w sprawie wdrażania układu o stowarzyszeniu UE z Gruzją 2 ,
- uwzględniając Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony 3 , oraz priorytety krótko- i średnioterminowe określone w sekcji 1.4 zalecenia nr 1/2022 Rady Stowarzyszenia UE-Gruzja z dnia 16 sierpnia 2022 r. w sprawie uzgodnienia programu stowarzyszeniowego UE-Gruzja na lata 2021-2027 4 ,
- uwzględniając opinię Komisji z 17 czerwca 2022 r. w sprawie wniosku Gruzji o członkostwo w Unii Europejskiej (COM(2022)0405) oraz konkluzje Rady Europejskiej z 23 i 24 czerwca 2022 r. w sprawie wniosków o członkostwo złożonych przez Ukrainę, Republikę Mołdawii i Gruzję,
- uwzględniając europejską konwencję praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, a także Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,
- uwzględniając rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ 45/111 w sprawie podstawowych zasad postępowania z więźniami oraz 70/175 w sprawie wzorcowych reguł minimum NZ postępowania z więźniami (reguły Nelsona Mandeli),
- uwzględniając rezolucję nr 2463 (2022) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z 13 października 2022 r. w sprawie dalszej eskalacji agresji Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy,
- uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że były prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili został zatrzymany w październiku 2021 r., po tym jak po ośmiu latach powrócił do Gruzji z uchodźstwa;
B. mając na uwadze, że w 2018 r. sąd gruziński skazał Micheila Saakaszwilego zaocznie na sześć lat więzienia za nadużycie władzy w czasie pełnienia obowiązków, natomiast on sam zaprzeczył tym zarzutom i uznał je za motywowane politycznie; mając na uwadze, że obecnie toczy się wobec niego proces w sprawie dodatkowych zarzutów;
C. mając na uwadze, że w listopadzie 2021 r. Micheila Saakaszwilego przeniesiono do szpitala więziennego po strajku głodowym i doniesieniach o pogorszeniu stanu jego zdrowia; mając na uwadze, że w maju 2022 r. został on przeniesiony do szpitala cywilnego zakontraktowanego przez służbę więzienną w następstwie opinii niezależnych lekarzy, którzy stwierdzili, że w przeciwnym razie jego stan się nie poprawi; mając na uwadze, że od tego czasu stan zdrowia byłego prezydenta stale się pogarsza, bardzo schudł, a z najnowszych raportów lekarskich wynika, że nadal nie otrzymuje odpowiedniej opieki, co rodzi obawy o jego życie;
D. mając na uwadze, że dr David E. Smith i jego współpracownicy stwierdzili w raporcie toksykologicznym z 28 listopada 2022 r., że badanie próbek włosów i paznokci pobranych od Micheila Saakaszwilego wykazało obecność metali ciężkich i innych substancji, a wiele stwierdzonych u niego objawów patologicznych pasuje do zatrucia metalami ciężkimi, do którego doszło w czasie uwięzienia i które przyczyniło się do szybkiego pogorszenia stanu jego zdrowia; mając na uwadze, że w grudniu 2022 r. gruzińska organizacja pozarządowa Empathy zajmująca się rehabilitacją ofiar tortur opublikowała raport o stanie zdrowia Micheila Saakaszwilego na podstawie badania lekarskiego przeprowadzonego przez komisję składającą się z 10 ekspertów gruzińskich i 6 ekspertów zagranicznych; mając na uwadze, że w raporcie zdiagnozowano u Micheila Saakaszwilego ponad 20 zaburzeń - w tym 10 poważnych - i stwierdzono, że stan jego zdrowia nie pozwala na pobyt w więzieniu; mając na uwadze, że w raporcie uznano też, że bez odpowiedniego leczenia wskutek niektórych schorzeń może dojść do nieodwracalnego pogorszenia stanu zdrowia, skrócenia życia, a nawet śmierci;
E. mając na uwadze, że zgodnie z opinią przekazaną sądowi okręgowemu w Tbilisi przez Obrońcę Publicznego stan zdrowia Micheila Saakaszwilego dramatycznie się pogorszył w ostatnich miesiącach i ocenia się go jako poważny, w związku z czym powinien zostać zwolniony, aby podjąć leczenie, zgodnie z art. 283 gruzińskiego kodeksu postępowania karnego; mając na uwadze, że 6 lutego 2023 r. sędzia sądu okręgowego w Tbilisi odrzucił wniosek Micheila Saakaszwilego o zwolnienie lub odroczenie wyroku ze względów zdrowotnych;
F. mając na uwadze, że Micheil Saakaszwili wielokrotnie prosił o umożliwienie wyjazdu za granicę w celu uzyskania odpowiedniego leczenia;
G. mając na uwadze, że podczas kilku spotkań z władzami gruzińskimi szef delegatury UE i szefowie misji państw członkowskich UE obecni w Gruzji wyrażali zaniepokojenie pogarszającym się stanem zdrowia Micheila Saakaszwilego i podkreślali odpowiedzialność gruzińskich władz za ochronę jego praw;
H. mając na uwadze, że wiele ważnych gruzińskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego podpisało oświadczenia wzywające rząd, aby wziął odpowiedzialność za ratowanie życia i zdrowia Micheila Saakaszwilego, np. oświadczenie z 14 grudnia 2022 r. pt. "Rząd powinien ponieść odpowiedzialność za stan zdrowia Micheila Saakaszwilego" oraz z 2 lutego 2023 r. pt. "Oświadczenie w sprawie procesu Micheila Saakaszwilego";
I. mając na uwadze, że wielu przedstawicieli społeczności międzynarodowej wezwało do natychmiastowego uwolnienia Micheila Saakaszwilego, np. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uczyniło to w rezolucji nr 2463 (2022);
J. mając na uwadze, że władze gruzińskie dotychczas odrzucają liczne publiczne apele o uwolnienie Micheila Saakaszwilego i umożliwienie mu leczenia za granicą; mając na uwadze, że odrzuciły też wnioski posłów do Parlamentu Europejskiego, ekspertów międzynarodowych, a nawet gruzińskiego Obrońcy Publicznego o możliwość odwiedzenia Micheila Saakaszwilego w więzieniu; mając na uwadze, że czołowi politycy gruzińskiej partii rządzącej niejednokrotnie czynili niedopuszczalne uwagi o stanie zdrowia i sytuacji byłego prezydenta;
1. jest głęboko zaniepokojony pogarszającym się stanem zdrowia Micheila Saakaszwilego i dotychczas nieodpowiednią reakcją gruzińskich władz; uważa, że sposób traktowania więźniów, w tym byłego prezydenta Micheila Saakaszwilego, to papierek lakmusowy przywiązania rządu Gruzji do wartości europejskich i deklarowanych przez niego aspiracji europejskich, łącznie z chęcią uzyskania statusu państwa kandydującego do członkostwa w UE;
2. ponownie wzywa władze Gruzji, aby uwolniły byłego prezydenta Micheila Saakaszwilego i umożliwiły mu odpowiednie leczenie za granicą ze względów humanitarnych i w celu zmniejszenia polaryzacji politycznej; przyjmuje do wiadomości niedawne oświadczenie prezydent Gruzji, w którym wezwała ona wszystkie strony do rozwiązania sprawy Micheila Saakaszwilego, aby w centrum polityki ponownie znalazły się postępy tego kraju w reformach mających przybliżyć go do UE, i zachęca prezydent do skorzystania z konstytucyjnego prawa do ułaskawienia Micheila Saakaszwilego;
3. przypomina władzom gruzińskim, że spoczywa na nich obowiązek zadbania o zdrowie i dobrostan byłego prezydenta, zapewnienia mu odpowiedniego leczenia i poszanowania jego praw podstawowych i godności ludzkiej zgodnie z konstytucją i międzynarodowymi zobowiązaniami Gruzji;
4. wzywa Radę Europejską i Komisję, aby aktywniej zaangażowały się w działania na rzecz uwolnienia byłego prezydenta Micheila Saakaszwilego i umożliwienia mu odpowiedniego leczenia za granicą;
5. podkreśla fakt, że utrzymujący się brak poprawy sytuacji byłego prezydenta będzie dalej szkodzić reputacji Gruzji i ograniczać jej perspektywy na członkostwo w Unii Europejskiej; jest zdania, że śmierć Micheila Saakaszwilego w areszcie byłaby ciosem dla gruzińskiej demokracji i reputacji Gruzji na arenie międzynarodowej;
6. podkreśla, że w Gruzji panuje już spolaryzowany klimat polityczny, a ciągłe przetrzymywanie Micheila Saakaszwilego jedynie pogłębia rozdźwięk między rządem a opozycją i niszczy zaufanie publiczne do instytucji demokratycznych;
7. podkreśla, że sprawa Micheila Saakaszwilego jeszcze bardziej uwypukla potrzebę przeprowadzenia prawdziwej reformy wymiaru sprawiedliwości;
8. wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych i Komisję do dalszego systematycznego monitorowania rozpraw sądowych Micheila Saakaszwilego dotyczących zarówno postawionych mu zarzutów, jak i jego wniosku o przeniesienie za granicę;
9. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a także prezydent, rządowi i parlamentowi Gruzji.
