Sprawozdanie roczne dotyczące działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r.P7_TA(2009)0066
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 listopada 2009 r. w sprawie sprawozdania rocznego dotyczącego działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r. (2009/2088(INI))
(2010/C 271 E/04)
(Dz.U.UE C z dnia 7 października 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając sprawozdanie roczne dotyczące działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r.,
– uwzględniając art. 195 traktatu WE,
– uwzględniając art. 41 i 43 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom Parlamentu Europejskiego z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich(1),
– uwzględniając umowę ramową w sprawie współpracy, zawartą pomiędzy Parlamentem Europejskim i Rzecznikiem Praw Obywatelskich w dniu 15 marca 2006 r., która weszła w życie w dniu 1 kwietnia 2006 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 października 2005 r. zatytułowany "Uprawnienia w zakresie przyjmowania i przekazywania komunikatów do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz upoważniania urzędników służby cywilnej do występowania przed Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich" (SEC(2005)1227),
– uwzględniając swoją decyzję 2008/587/WE z dnia 18 czerwca 2008 r. zmieniającą decyzję 94/262/EWWiS, WE, Euratom w sprawie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich(2),
– uwzględniając dokonaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich w celu uwzględnienia zmian w statucie zmianę przepisów wykonawczych, które w zmienionej postaci weszły w życie w dniu 1 stycznia 2009 r.,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich,
– uwzględniając art. 205 ust. 2 zdanie drugie i trzecie Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Petycji (A7-0020/2009),
A. mając na uwadze, że sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2008 zostało formalnie przedłożone przewodniczącemu Parlamentu w dniu 21 kwietnia 2009 r., a także mając na uwadze, że w dniu 14 września 2009 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamandouros przedstawił to sprawozdanie Komisji Petycji w Strasburgu,
B. mając na uwadze, że art. 41 karty praw podstawowych (wersja z 2007 r.) stanowi, że: "Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii",
C. mając na uwadze, że art.43 karty (wersja z 2007 r.) stanowi: "Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim ma prawo zwracać się do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji Unii Europejskiej wykonujących swoje funkcje sądowe",
D. mając na uwadze, że konieczne jest, aby instytucje i organy Unii Europejskiej w pełni wykorzystywały środki konieczne w celu wypełnienia ich obowiązku zagwarantowania, że obywatele otrzymują natychmiastowe i merytoryczne odpowiedzi na swoje zapytania, skargi i petycje,
E. mając na uwadze, że choć od przyjęcia rezolucji Parlamentu z dnia 6 września 2001 r.(3) zatwierdzającej kodeks dobrego postępowania administracyjnego Rzecznika Praw Obywatelskich minęło osiem lat, inne podstawowe instytucje całkowicie nie spełniły jeszcze żądania Parlamentu o dostosowanie swoich praktyk do postanowień tego kodeksu,
F. mając na uwadze, że Rzecznik Praw Obywatelskich zarejestrował 3 406 skarg w roku 2008 (wobec 3 211 w roku 2007) oraz że 802 skargi (wobec 870 w roku 2007) okazały się wchodzić w zakres jego kompetencji,
G. mając na uwadze, że wyniki 355 zakończonych postępowań, z których 352 związanych było ze skargami, a siedem stanowiło postępowania z inicjatywy własnej, wskazują, że w 110 sprawach (odpowiadających 31 % rozpatrzonych skarg) nie stwierdzono wystąpienia niewłaściwego administrowania,
H. mając na uwadze, że w 129 sprawach (36 % ogółu) zakończonych w roku 2008 odnośna instytucja przystała na ugodę lub rozwiązała kwestię, co wskazuje na silną wolę instytucji i organów do uznawania skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich za możliwość poprawy zaistniałych błędów i współpracy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich dla dobra obywateli,
I. mając na uwadze, że w 2008 r. cztery sprawy zostały zakończone w wyniku polubownego rozstrzygnięcia sporu oraz mając na uwadze, że pod koniec 2008 r. rozważanych było nadal 25 wniosków o polubowne rozstrzygnięcie sporu,
J. mając na uwadze, że najczęstszym zarzutem niewłaściwego administrowania, rozpatrywanym przez Rzecznika Praw Obywatelskich w roku 2008, był brak przejrzystości (w 36 % otwartych postępowań),
K. mając na uwadze, że w roku 2008 Rzecznik Praw Obywatelskich coraz częściej stosował bardziej nieformalne procedury mające na celu szybkie znalezienie rozwiązania, co dowodzi, jak bardzo Rzecznik Praw Obywatelskich jest szanowany, a także świadczy o gotowości instytucji do udzielania pomocy obywatelom,
L. mając na uwadze, że w 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zamknął 44 postępowania, wysuwając uwagi krytyczne, a także mając na uwadze, że uwaga krytyczna stanowi dla skarżącego potwierdzenie, że jego skarga jest uzasadniona, i wskazuje zainteresowanej instytucji lub organowi popełniony błąd, aby pomóc im uniknąć niewłaściwego administrowania w przyszłości,
M. mając na uwadze, że celem formułowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich dodatkowych uwag w przypadkach, gdy zauważał on możliwość poprawy jakości działania administracji, była poprawa działalności instytucji UE w przyszłości, a także mając na uwadze, że dodatkowe uwagi zostały sformułowane w 41 przypadkach w roku 2008,
N. mając na uwadze, że w roku 2008 sformułowane zostały 23 projekty zaleceń, z czego osiem zostało przyjętych przez odnośne instytucje, a cztery projekty zaleceń z roku 2007 doprowadziły do podjęcia decyzji w roku 2008,
0. mając na uwadze, że w 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przedłożył Parlamentowi Europejskiemu jedno sprawozdanie specjalne dotyczące jednego przypadku niewłaściwego administrowania, a także mając na uwadze, że przedłożenie Parlamentowi sprawozdania specjalnego stanowi wartościową metodę, dzięki której Rzecznik Praw Obywatelskich może zabiegać o polityczne wsparcie Parlamentu i jego Komisji Petycji w celu zaspokojenia potrzeb obywateli, których prawa zostały naruszone, a także wspierać podniesienie standardów administracji Unii Europejskiej,
P. mając na uwadze, że ani uwagi krytyczne zawarte w decyzjach dotyczących zakończenia spraw odnoszących się do niewłaściwego administrowania, w przypadku których niemożliwe było podjęcie skutecznego środka naprawczego, ani zalecenia czy sprawozdania specjalne Rzecznika Praw Obywatelskich nie mają mocy wiążącej, ponieważ uprawnienia rzecznika nie obejmują prawa do podjęcia bezpośrednich środków naprawczych w odniesieniu do niewłaściwego administrowania, ale mają na celu zachęcanie instytucji i organów Unii Europejskiej do samoregulacji,
Q. mając na uwadze, że od czasu wejścia w życie traktatu z Nicei Parlament ma takie samo prawo jak państwa członkowskie, Rada i Komisja Europejska do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z powodu braku właściwości, naruszenia istotnego wymogu proceduralnego, naruszenia traktatu WE lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem, lub nadużycia uprawnień,
R. mając na uwadze, że krytyczne uwagi dotyczące niewłaściwego administrowania zawarte przez Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawozdaniu z 2008 r. (uwagi krytyczne, zalecenia wstępne i sprawozdania specjalne) mogą stanowić podstawę unikania powtarzania w przyszłości błędów i wadliwych działań dzięki wdrożeniu odpowiednich środków przez instytucje i inne organy Unii Europejskiej,
S. mając na uwadze, że współpraca ustanowiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich w ramach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Obywatelskich funkcjonuje od ponad dziesięciu lat jako elastyczny system wymiany informacji i najlepszych praktyk oraz jako droga kierowania skarżących do rzeczników praw obywatelskich lub innych podobnych organów mających największą możliwość udzielenia im pomocy,
T. mając na uwadze, że rola Rzecznika Praw Obywatelskich w ochronie interesów obywateli Unii Europejskiej skonfrontowanych z jej instytucjami i organami rozwijała się przez 14 lat od czasu utworzenia tego urzędu dzięki niezależności Rzecznika Praw Obywatelskich i demokratycznej kontroli przejrzystości działalności Rzecznika ze strony Parlamentu,
U. mając na uwadze, że działania Rzecznika Praw Obywatelskich i Komisji Petycji powinny pozostawać odrębne oraz - z zasady mając na celu unikanie konfliktów, jeśli chodzi o ich odpowiednie prerogatywy - powinny odzwierciedlać zasadę ostatecznego przekazywania sobie wzajemnie do rozpatrzenia odpowiednich spraw,
1. przyjmuje sprawozdanie roczne za rok 2008 przedstawione przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i jego strukturę, łączącą krótki przegląd działań podjętych w tym roku, wraz z przeglądem skarg i postępowań, oraz analizę tematyczną decyzji Rzecznika Praw Obywatelskich, obejmujących najbardziej znaczące rozstrzygnięcia prawne i faktyczne zawarte w decyzjach Rzecznika Praw Obywatelskich w 2008 r., jak również kwestii podniesionych na poszczególnych etapach procedury;
2. uważa, że jaśniejszy sposób przedstawiania danych statystycznych, w tym nowa metoda obliczeń oraz nowy układ graficzny, uczynił sprawozdanie bardziej zrozumiałym, dostępnym i przyjaznym dla odbiorców;
3. wzywa do zapewnienia wszystkim instytucjom i organom Unii Europejskiej niezbędnych środków budżetowych i zasobów ludzkich w celu zapewnienia, że obywatele otrzymują natychmiastowe i merytoryczne odpowiedzi na swoje zapytania, skargi i petycje;
4. uważa, że Rzecznik Praw Obywatelskich nadal wykonywał swoje uprawnienia w aktywny i zrównoważony sposób, zarówno jeśli chodzi o rozpatrywanie skarg i zajmowanie się nimi oraz prowadzenie i zamykanie postępowań, a także jeśli chodzi o utrzymywanie konstruktywnych stosunków z instytucjami i organami Unii Europejskiej oraz zachęcanie obywateli do korzystania z ich praw wobec tych instytucji i organów;
5. wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do kontynuowania wysiłków na rzecz propagowania wiedzy na temat swojej pracy oraz promowania swoich działań skutecznie i elastycznie;
6. uważa, że wyrażenie "niewłaściwe administrowanie" powinno być nadal szeroko interpretowane w celu objęcia nie tylko niedozwolonych czynności administracyjnych czy naruszenia obowiązujących norm lub zasad prawnych, ale także na przykład przypadków, w których władze administracyjne działały niedbale, były niesumienne w swoich powinnościach wobec obywateli lub uchybiły zasadzie przejrzystości, bądź też naruszyły inne zasady dobrej administracji;
7. uważa rolę Rzecznika Praw Obywatelskich w zwiększaniu otwartości i jawności w procesach podejmowania decyzji i administracji Unii Europejskiej za istotny wkład w Unię, w której decyzje podejmowane są "z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i jak najbliżej obywateli", jak stanowi art. 1 ust. 2 traktatu o Unii Europejskiej;
8. ponawia wezwanie, wyrażone we wcześniejszych rezolucjach, aby wszystkie instytucje i organy Unii Europejskiej przyjęły wspólne podejście w odniesieniu do kodeksu dobrego postępowania administracyjnego;
9. zwraca uwagę, że zaproponowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich kodeks dobrego postępowania administracyjnego, zatwierdzony przez Parlament dnia 6 września 2001 r., służy za przewodnik i źródło wiedzy dla urzędników wszystkich instytucji i organów Wspólnoty, a także jest stale uaktualniany i publikowany na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich;
10. przyjmuje z zadowoleniem zmianę Statutu Rzecznika Praw Obywatelskich, w szczególności wzmocnienie jego uprawnień dochodzeniowych, co pomoże obywatelom w pełni zaufać w zdolność do gruntownego i nieskrępowanego badania przez Rzecznika skarg wnoszonych przez obywateli;
11. podkreśla potrzebę przyczyniania się do publicznego zrozumienia obowiązków Rzecznika Praw Obywatelskich poprzez udostępnianie informacji obywatelom, przedsiębiorstwom, organizacjom pozarządowym i innym podmiotom, a ponadto uważa, że łatwo zrozumiałe i dokładne informacje wysokiej jakości mogą przyczynić się do zmniejszenia liczby skarg niewchodzących w zakres mandatu Rzecznika Praw Obywatelskich;
12. uważa, że liczba skarg niedopuszczalnych pozostaje niezadowalająca, aczkolwiek zrozumiała, i zaleca, aby w związku z tym prowadzić wśród obywateli europejskich stała kampanię informacyjną mającą na celu podniesienie ich stanu świadomości na temat funkcji i kompetencji członków europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich;
13. uznaje wysiłki Rzecznika Praw Obywatelskich zmierzające do poprawy wyników pracy instytucji oraz jego starania mające na celu dalsze skrócenie średniej długości postępowania, wynoszącej obecnie 13 miesięcy;
14. z zadowoleniem przyjmuje konstruktywną współpracę pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich a instytucjami i organami Unii Europejskiej oraz popiera go w roli mechanizmu kontroli zewnętrznej, a ponadto jako wartościowe źródło stałej poprawy administracji europejskiej;
15. z zadowoleniem przyjmuje podpisanie w dniu 9 lipca 2008 r. protokołu ustaleń z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym oraz zgodę agencji wspólnotowych na stosowanie Europejskiego kodeksu dobrych praktyk administracyjnych w ich kontaktach z obywatelami;
16. wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do utrzymania prawa wglądu oraz do upewniania się, że Komisja właściwie korzysta z prawa swobodnego wszczynania postępowań w sprawie naruszenia przepisów prawa na mocy art.226 traktatu WE lub proponowania sankcji na mocy art.228 traktatu WE, wykazując się należytą dbałością w unikaniu opóźnień lub nieuzasadnionych przypadków niepodjęcia natychmiastowych działań, co jest niezgodne z uprawnieniami Komisji w zakresie sprawowania nadzoru nad stosowaniem prawa Unii Europejskiej; wzywa także Rzecznika do kontynuowania działania w tej dziedzinie w porozumieniu z Komisją Petycji;
17. uważa nadal, że jeżeli instytucja odmówi zastosowania się do zalecenia zawartego w sprawozdaniu specjalnym Rzecznika Praw Obywatelskich pomimo przyjęcia tego zalecenia przez Parlament, Parlament mógłby zasadnie skorzystać ze swojego prawa do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości w sprawie działania lub zaniechania będącego przedmiotem zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich; zachęca komisję właściwą w kwestiach związanych z Regulaminem do zaproponowania stosownych przepisów - które zostaną włączone do Regulaminu - umożliwiających rozpoczęcie takiego działania;
18. stwierdza, że Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił specjalne sprawozdanie krytykujące Komisję, która nie uzasadniła w wystarczającym stopniu traktowania przez nią zewnętrznych (freelance), pomocniczych tłumaczy ustnych (ACI), którzy ukończyli 65 lat; Parlament przyjął w dniu 5 maja 2009 r.(4) rezolucję w sprawie tego sprawozdania;
19. uważa, że kiedy Rzecznik Praw Obywatelskich i Komisja Petycji, działając w ramach swoich odpowiednich mandatów i kompetencji, badają pokrywające się kwestie, takie jak - odpowiednio - sposób, w jaki Komisja prowadzi postępowania w sprawie naruszenia przepisów prawa, oraz samo rzekome naruszenie, mogą osiągnąć dużo bardziej korzystną synergię dzięki bliskiej współpracy;
20. przyjmuje z zadowoleniem doskonałe relacje w ramach instytucjonalnych pomiędzy Rzecznikiem Praw Obywatelskich i Komisją Petycji, jeżeli chodzi o wzajemne poszanowanie uprawnień i prerogatyw;
21. dostrzega wartościowy wkład europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich, której Komisja Petycji jest członkiem, w zapewnianie, zgodnie z zasadą pomocniczości, pozasądowych środków odwoławczych; z zadowoleniem przyjmuje współpracę pomiędzy Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich i rzecznikami praw obywatelskich oraz podobnymi organami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w państwach członkowskich, a ponadto wzywa do dalszego zwiększenia wymiany najlepszych praktyk umożliwiającej szybkie rozpowszechnianie najlepszych wzorców wśród państw członkowskich;
22. z zadowoleniem przyjmuje opublikowanie w roku 2008 na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich dwóch analiz na temat przeprowadzonych przez odnośne instytucje działań w następstwie sformułowanych w roku 2006 i 2007 krytycznych uwag i dodatkowych uwag;
23. zachęca Rzecznika Praw Obywatelskich do dalszego przywiązywania znacznej wagi do wydarzeń wymagających informowania obywateli, a tym samym ewentualnych skarżących, ponieważ oczywistym jest, że podział obowiązków i odrębność procesów podejmowania decyzji na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym są ciągle jeszcze zbyt dezorientujące i trudne do zrozumienia dla wielu obywateli i przedsiębiorstw;
24. z zadowoleniem odnosi się do wzmocnionej kampanii informacyjnej promowanej w przyjętej przez Rzecznika Praw Obywatelskich strategii komunikacji, która prowadzi zarówno do podniesienia stanu świadomości na temat praw obywatelskich i kompetencji Wspólnoty, jak i zrozumienia zakresu kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich;
25. zauważa, że każda instytucja posiada swoją własną stronę internetową umożliwiającą składanie skarg, petycji itp., oraz że konieczność rozróżniania poszczególnych instytucji jest frustrująca dla obywateli; popiera w związku z tym opracowanie interaktywnego podręcznika, którego zadaniem jest pomaganie obywatelom w identyfikowaniu najwłaściwszego forum dla rozwiązania ich problemów;
26. z zadowoleniem przyjmuje nową stronę internetową Rzecznika Praw Obywatelskich jako bardzo ważną reakcję na tę kwestię;
27. sugeruje, aby pomysł ten został rozwinięty oraz by stworzyć wspólną stronę internetową instytucji europejskich, która byłaby pomocna dla obywateli i kierowałaby ich bezpośrednio do instytucji właściwej dla zajęcia się ich skargą, co ograniczyłoby liczbę niedopuszczalnych skarg kierowanych do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;
28. wzywa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do zaangażowania się - po uzyskaniu zgody zainteresowanego składającego skargę - w bezpośrednie przekazywanie każdej skargi, która wchodzi zakres kompetencji rzecznika krajowego lub regionalnego;
29. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, a także rządom i parlamentom państw członkowskich oraz ich rzecznikom praw obywatelskich lub podobnym właściwym organom.
______
(1) Dz.U. L 113 z 04.5.94, s. 15.
(2) Dz.U. L 189 z 17.7.2008, s. 25.
(3) Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie specjalnego sprawozdania Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dla Parlamentu Europejskiego w następstwie badania z własnej inicjatywy na temat istnienia i powszechnej dostępności, w poszczególnych instytucjach i organach wspólnotowych, Kodeksu dobrego postępowania administracyjnego (Dz.U. C 72 E, z 21.3.2002, s. 331).
(4) Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0340.
