Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 76/769/EWG w odniesieniu do ograniczeń w zakresie wprowadzania do obrotu niektórych urządzeń pomiarowych zawierających rtęćCOM(2006) 69 wersja ostateczna - 2006/0018 (COD)
(2006/C 318/20)
(Dz.U.UE C z dnia 23 grudnia 2006 r.)
Dnia 8 marca 2006 r. Rada, działając na podstawie art. 95 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, postanowiła zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wspomnianej powyżej.
Sekcja ds. Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 11 lipca 2006 r. Sprawozdawcą była Giacomina CASSINA.
Na 429. sesji plenarnej w dniach 13-14 września 2006 r. (posiedzenie z dnia 13 września 2006 r.) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 181 do 5 - 8 osób wstrzymało się od głosu - przyjął następującą opinię:
1. Wnioski
1.1 Opierając się na uwagach zawartych w pkt 2 i 3, Komitet:
a) wyraża akceptację dla wniosku Komisji i dokonanego wyboru podstawy prawnej (art. 95 Traktatu) oraz popiera cel strategii dążącej do całkowitego wyeliminowania rtęci z urządzeń pomiarowych, o których mowa w pkt 2.2 poniżej;
b) uważa, że omawiany wniosek jest spójny z innymi normami i działaniami Wspólnoty w dziedzinie środowiska naturalnego i zdrowia publicznego;
c) pragnie, by przyspieszono proces wymiany na produkty zastępcze nie zawierające rtęci (ewentualnie przy jednoczesnym zastosowaniu zachęt oraz prowadzeniu kampanii informacyjnych i uświadamiających, aby zapobiec dalszemu funkcjonowaniu w obiegu potencjalnie niebezpiecznych urządzeń zawierających rtęć) i by rozważono koszty tej wymiany również dla konsumentów;
d) wnosi o zapewnienie możliwości zróżnicowanego składowania oraz nałożenie na sprzedawców obowiązku zbierania wyrzuconych urządzeń (jak jest to w przypadku urządzeń elektrycznych i elektronicznych);
e) wnosi, by Komisja sprecyzowała zabezpieczenia, jakie wprowadzono celem zagwarantowania, że wyłączone sektory (chodzi o urządzenia stosowane dla celów profesjonalnych i przemysłowych) będą zobowiązane postępować zgodnie z celem zapobiegania uwalnianiu się rtęci do środowiska naturalnego;
f) wzywa władze wspólnotowe oraz władze państw członkowskich do uważnego sprawdzenia, czy produkty importowane są zgodne z prawodawstwem UE.
2. Wstęp i treść wniosku
2.1 Omawiany wniosek dotyczący dyrektywy idzie w kierunku wytyczonym w komunikacie Komisji z 28 stycznia 2005 r. dotyczącym wspólnotowej strategii w sprawie rtęci(1). Przyjmując jako punkt wyjścia uznany na całym świecie fakt, że rtęć jest szkodliwa i że stanowi poważne zagrożenie dla ludzi, ekosystemów i środowiska naturalnego, strategia ta proponuje szereg działań mających na celu ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska. Polegają one na zaprzestaniu stosowania rtęci we wszystkich rodzajach działalności, w odniesieniu do których już dziś możliwe jest jej zastąpienie substancjami i produktami alternatywnymi, które nie miałyby obecnych szkodliwych skutków na system nerwowy i immunologiczny oraz narządy rozrodcze.
2.2 W tymże kontekście Komisja proponuje zmianę(2) dyrektywy nr 76/769, traktując ją jako etap we wdrażaniu strategii ogólnej. W proponowanej dyrektywie przewiduje się zakaz wprowadzania do obrotu następujących urządzeń zawierających rtęć:
a) termometrów lekarskich (przeznaczonych do pomiaru temperatury ciała);
b) innych urządzeń pomiarowych przeznaczonych do otwartej sprzedaży konsumentom (np. manometrów, barometrów, sfigmomanometrów itd.).
2.3 Niemniej opierając się na zakazach bądź ograniczeniach obowiązujących w niektórych państwach członkowskich, a zatem w świetle zdobytych doświadczeń, wyłącza się z zakazu przyrządy i urządzenia wykorzystywane w nauce i przemyśle ze względu na ich stosunkowo ograniczoną liczbę oraz zastosowanie w wysoce specjalistycznych warunkach, które podlegają już normom i procedurom kontroli bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz gospodarki odpadami niebezpiecznymi, lub też są objęte REACH.
3. Uwagi ogólne
3.1 Chociaż niektóre państwa członkowskie już rozpoczęły stopniowe usuwanie rtęci, zastępując ją produktami alternatywnymi, szacuje się(3), że na obszarze Europy w urządzeniach pomiarowo-kontrolnych nadal wykorzystuje się rocznie ok. 33 ton rtęci, z których ok. 25 - 30 ton trafia na rynek w postaci termometrów.
3.2 W rezultacie rtęć i jej najbardziej toksyczne pochodne wnikają do obiegu odpadów domowych, ponieważ termometry i inne aparaty pomiarowe są przeważnie wyrzucane wraz z domowymi śmieciami w momencie, gdy przestają być używane lub gdy ulegają zniszczeniu. Składowanie odpadów i inne niewłaściwe formy gospodarowania odpadami umożliwiają przedostanie się resztkom rtęci do ścieków, a następnie do otoczenia. W ten sposób rtęć przechodzi do żywności i zagraża szczególnie łańcuchowi żywności pochodzącej z akwenów wodnych, narażając na ryzyko zwłaszcza konsumentów ryb i owoców morza (głównie na obszarach Morza Śródziemnego).
3.3 Komitet zauważa, że już istnieją oraz są w sprzedaży urządzenia spełniające tę samą funkcję, co instrumenty wskazane w proponowanej dyrektywie, zawierające substancje alternatywne dla rtęci. Zatem od razu możliwe byłoby zastąpienie urządzeń zawierających rtęć, jak się zdaje bez dodatkowych kosztów [choć patrz również pkt 4.1 b), c) i e)]. Niemniej jednak ocena wpływu nie wspomina w ogóle kosztów wymiany, których ciężar spocznie na konsumentach - EKES wzywa, by je określić ilościowo i by zawrzeć środki wsparcia w mechanizmie wdrażania dyrektywy.
3.4 Komitet zdecydowanie popiera cel Komisji dotyczący zakazu wprowadzania do obrotu urządzeń zawierających rtęć, o których mowa we wniosku. Nie trzeba udowadniać zagrożenia powodowanego przez rtęć ani jej trwałości, a wprowadzenie zakazu stosowania urządzeń zawierających rtęć przyczyniłoby się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego, na co wskazuje podstawa prawna działania (art. 95 Traktatu) i co Komitet uważa za absolutnie słuszne i właściwe.
4. Uwagi szczegółowe
4.1 Komitet stwierdza niemniej, że:
a) w przypadku wyłączenia urządzeń zawierających rtęć i wykorzystywanych dla celów profesjonalnych lub w przemyśle powinno się zagwarantować, że po wyrzuceniu takich instrumentów ich składowanie i recykling będzie obejmować przetwarzanie rtęci, w czasie którego nie będzie się ona dostawać do środowiska i powodować w związku z tym ryzyka dla zdrowia ludzkiego; należy zapewnić odpowiednią kontrolę, wsparcie szkoleniowe i doradztwo, szczególnie w wypadku zakładów rzemieślniczych bądź małych przedsiębiorstw w sektorze złotniczym, gdzie rtęć jest jeszcze w dużym stopniu wykorzystywana na konkretnych etapach przetwarzania;
b) zarówno ocena oddziaływania, jak i sam wniosek zdają się lekceważyć problem wyrzucania do śmieci komunalnych nadal stosowanych urządzeń zawierających rtęć. Użyteczne byłoby zwrócenie uwagi państw członkowskich na potrzebę/ potencjalne korzyści płynące z systemu zachęt (w odniesieniu do zużytych urządzeń), aby zapewnić, że urządzenia takie zostaną jak najszybciej wycofane;
c) zachętą do wycofania znajdujących się jeszcze w obiegu urządzeń zawierających rtęć może być wsparcie finansowe, lecz przede wszystkim odpowiednie kampanie informacyjne adresowane do użytkowników w celu uświadomienia im istniejącego zagrożenia i zaszczepienia im w tym względzie poczucia odpowiedzialności, a także zachęcenia ich do niewyrzucania rtęci wraz z odpadami komunalnymi i - co bardziej istotne - do niezezwalania dzieciom na kontakt z rtęcią; jednocześnie należy przewidzieć odpowiednie bodźce dla konsumentów, którzy dokonają wymiany w trybie przyśpieszonym;
d) wycofanie omawianych urządzeń powinno następować poprzez ich zróżnicowane zbieranie przez sprzedawców urządzeń będących przedmiotem wniosku dotyczącego dyrektywy, w oparciu o postanowienia dyrektywy w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
e) szczególną uwagę należy zwrócić również na zgodność produktów importowanych, tak by korzyści wynikające z restrykcyjnego prawodawstwa na szczeblu europejskim nie zostały zniweczone przez produkty z krajów trzecich, które nie biorą pod uwagę zagrożeń związanych z niewłaściwym wykorzystaniem rtęci.
Bruksela, 13 września 2006 r.
|
Przewodnicząca |
|
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
|
Anne-Marie SIGMUND |
______
(1) COM(2005) 20 końcowy.
(2) Poprzez wprowadzenie konkretnego punktu 19a w załączniku I do dyrektywy 76/769/EWG.
(3) Woparciu o informacje udostępnione przez Komisję.
