Normalizacja.

USTAWA
z dnia 27 listopada 1961 r.
o normalizacji.

Rozdział 1.

Przepisy ogólne.

Art.  1.
1.
Celem działalności normalizacyjnej jest zwiększanie stopnia typizacji i unifikacji produkcji, ułatwianie jej specjalizacji i koncentracji, określanie i podnoszenie jakości oraz obniżanie kosztów; przyśpieszanie postępu technicznego; racjonalne wykorzystywanie materiałów i energii; zwiększanie wydajności, bezpieczeństwa i higieny pracy, podnoszenie zdrowotności publicznej; ułatwianie wzajemnych stosunków gospodarczych z innymi krajami.
2.
Normy ustanowione w wyniku działalności normalizacyjnej określają dla powtarzających się zadań w gospodarce narodowej najodpowiedniejsze jednolite rozwiązania techniczne i ekonomiczne w zakresie rodzajów, stopniowania cech, wymiarów, właściwości przedmiotów i ich części składowych, czynności, procesów technologicznych i metod badań oraz ustalają jednolicie pojęcia i oznaczenia stosowane w dokumentacji technicznej.
Art.  2.

Działalność normalizacyjna jest jednym z podstawowych zadań ministerstw i innych organów wymienionych w niniejszej ustawie.

Rozdział 2. 1

(uchylony)

Rozdział 3.

Prace normalizacyjne.

Art.  6.
1.
Prace normalizacyjne prowadzone są na zasadach naukowych i w sposób planowy.
2.
Plany prac normalizacyjnych wchodzą w skład narodowych planów gospodarczych i uwzględniają w pierwszej kolejności potrzeby podstawowych gałęzi gospodarki narodowej.
3.
Na wniosek Ministra Handlu Zagranicznego resorty produkujące artykuły przeznaczone na eksport uwzględnią w planach prac normalizacyjnych opracowania dotyczące artykułów przeznaczonych na eksport.
Art.  7.
1.
Ze względu na zakres obowiązywania i znaczenie dla gospodarki narodowej - rozróżnia się:
1)
Polskie Normy - powszechnie obowiązujące,
2)
normy branżowe - obowiązujące w zakresie określonej branży (dziedziny gospodarki) niezależnie od organizacyjnego podporządkowania zakładów pracy,
3)
normy zakładowe - obowiązujące w jednym lub kilku zakładach pracy.
2.
Polskie Normy oznacza się znakiem "PN", normy branżowe - znakiem "BN", a normy zakładowe - znakiem "ZN".
3.
Zainteresowani ministrowie w porozumieniu z Komitetem określają branże (dziedziny gospodarki), w jakich ustanawiane będą normy branżowe.
4. 2
Polski Komitet Normalizacji i Miar w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami określa tematy, które ze względu na ich znaczenie dla gospodarki lub zabezpieczenie potrzeb odbiorców powinny być objęte Polskimi Normami.
Art.  8.
1.
Projekty Polskich Norm, norm branżowych i norm zakładowych opracowują, zgodnie z planami prac normalizacyjnych, uspołecznione zakłady pracy i jednostki organizacyjne zainteresowanych resortów.
2.
Właściwi ministrowie w porozumieniu z Komitetem powierzą prowadzenie prac normalizacyjnych odpowiednim instytucjom jako ośrodkom normalizacyjnym w danej branży.
Art.  9.
1. 3
Polską Normę ustanawia Polski Komitet Normalizacji i Miar.
2.
Normę branżową ustanawia właściwy minister, który może w porozumieniu z Komitetem przekazać to uprawnienie dyrektorowi właściwego branżowo zjednoczenia lub innej jednostki organizacyjnej.
3.
Normę zakładową ustanawia dyrektor zjednoczenia (jednostki równorzędnej), który może przekazać to uprawnienie kierownikowi zakładu pracy.
4. 4
(skreślony).
Art.  10.
1.
W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem gospodarczym może być udzielone zezwolenie na odstąpienie od normy. Decyzja zezwalająca na odstąpienie od normy powinna równocześnie określać warunki, jakie mają być zachowane w związku z udzielonym zezwoleniem oraz okres ważności zezwolenia.
2. 5
Zezwolenia na odstąpienie od Polskiej Normy udziela Polski Komitet Normalizacji i Miar na wniosek właściwego ministra uzgodniony z zainteresowanymi ministrami.
3.
Zezwolenia na odstąpienie od normy branżowej udziela, po uzgodnieniu z zainteresowanymi ministrami, organ, który ustanowił tę normę.
Art.  11. 6

Polski Komitet Normalizacji i Miar w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami określi tryb opracowywania, uzgadniania i ustanawiania norm, zasady i sposób prowadzenia ich rejestru oraz tryb udzielania zezwolenia na odstąpienie od normy.

Art.  12. 7

Artykuły wykonane zgodnie z Polskimi Normami i z normami branżowymi powinny być oznaczane znakiem zgodności z normą na zasadach i w sposób określony przez Polski Komitet Normalizacji i Miar.

Art.  13.

Minister Finansów w porozumieniu z Komitetem oraz z Komitetem do Spraw Techniki określa źródła i sposób finansowania prac normalizacyjnych w uspołecznionych zakładach pracy.

Art.  14.

Prezes Rady Ministrów na wniosek Komitetu określi organy obowiązane do przeprowadzania kontroli prac normalizacyjnych oraz stałej i doraźnej kontroli stosowania norm, jak również zakres i sposób przeprowadzania tej kontroli.

Rozdział  4.

Przepisy karne.

Art.  15.
1.
Kto, będąc kierownikiem zakładu pracy bądź osobą odpowiedzialną za działalność produkcyjną lub usługową albo za kontrolę techniczną, nie stosuje w procesie produkcji Polskich Norm i norm branżowych, dopuszcza do wykonania prac niezgodnych z tymi normami lub wprowadza do obrotu artykuły nie odpowiadające tym normom albo też nie zachowuje szczególnych warunków ustanowionych w związku z zezwoleniem udzielonym na odstąpienie od tych norm

- podlega karze aresztu do 3 miesięcy lub karze grzywny do 4.500 złotych.

2.
Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1, następuje w trybie przepisów o orzecznictwie karno-administracyjnym.
Art.  16.
1.
Osoba określona w art. 15 ust. 1, która w wyniku niestosowania Polskiej Normy lub normy branżowej naraża życie lub zdrowie człowieka na niebezpieczeństwo albo powoduje powstanie poważnej szkody dla interesów gospodarczych Państwa

- podlega karze więzienia do lat trzech.

2.
Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie

- podlega karze aresztu do 6 miesięcy lub karze grzywny do 10.000 złotych.

Art.  17.
1.
Kto wbrew obowiązującym przepisom nie oznacza artykułów znakiem zgodności z normą lub używa tych znaków niezgodnie z przepisami

- podlega karze grzywny do 4.500 złotych.

2.
Orzekanie następuje w trybie przepisów o orzecznictwie karno-administracyjnym.

Rozdział 5.

Przepisy przejściowe i końcowe.

Art.  18.
1.
Dotychczasowe normy państwowe obowiązujące stają się Polskimi Normami w rozumieniu niniejszej ustawy.
2.
Dotychczasowe normy państwowe zalecane i normy resortowe pozostają w mocy do czasu ich unieważnienia przez organ, który je ustanowił, bądź do czasu ustanowienia ich jako Polskie Normy lub normy branżowe w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art.  19.
1.
Przepisów niniejszej ustawy nie stosuje się do norm - wskaźników pracy i płacy, zaspokajania potrzeb, zużycia materiałów i energii, ubytków naturalnych, kosztorysów, zaopatrzenia i obrotu.
2.
Wskaźników wymienionych w ust. 1 nie należy nazywać normami bez jednoczesnego określania ich rodzaju.
Art.  20.

Normy dotyczące narzędzi mierniczych, podlegające obowiązkowi legalizacji lub uwierzytelnienia, nie mogą być sprzeczne z przepisami dekretów z dnia 19 kwietnia 1951 r. o organach administracji miar oraz o miarach i narzędziach mierniczych (Dz. U. z 1951 r. Nr 26, poz. 195 i z 1956 r. Nr 54, poz. 244) oraz przepisami na jego podstawie wydanymi.

Art.  21.

Ustawa nie narusza uprawnień Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w zakresie jakości środków farmaceutycznych.

Art.  22.

Ilekroć w ustawie jest mowa o ministrach lub resortach, rozumie się przez to również komisje i komitety sprawujące funkcje naczelnych organów administracji oraz urzędy centralne.

Art.  23.

Traci moc dekret z dnia 4 marca 1953 r. o normach i o Polskim Komitecie Normalizacyjnym (Dz. U. z 1953 r. Nr 15, poz. 61 i z 1956 r. Nr 54, poz. 244).

Art.  24.

Ustawa wchodzi w życie po upływie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia.

1 Rozdział 2 uchylony przez art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.
2 Art. 7 ust. 4 zmieniony przez art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.
3 Art. 9 ust. 1 zmieniony przez art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.
4 Art. 9 ust. 4 skreślony przez art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.
5 Art. 10 ust. 2 zmieniony przez art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.
6 Art. 11 zmieniony przez art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.
7 Art. 12 zmieniony przez art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 marca 1972 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Jakości i Miar i Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (Dz.U.72.11.83) z dniem 29 marca 1972 r.

Zmiany w prawie

Wolna Wigilia po raz pierwszy i nowe obowiązki dla firm, które wejdą… w Wigilię

W tym roku po raz pierwszy wszyscy pracownicy będą cieszyli się Wigilią jako dniem wolnym od pracy. Także w handlu. I choć z dnia wolnego skorzystają także pracodawcy, to akurat w ich przypadku Wigilia będzie dniem, kiedy zaczną obowiązywać przepisy zobowiązujące ich do stosowania w ogłoszeniach o pracę i np. w regulaminach pracy nazw stanowisk neutralnych pod względem płci.

Grażyna J. Leśniak 23.12.2025
Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1961.53.298

Rodzaj: Ustawa
Tytuł: Normalizacja.
Data aktu: 27/11/1961
Data ogłoszenia: 02/12/1961
Data wejścia w życie: 03/01/1962