NSA: Rodzic nie decyduje swobodnie o terminarzu szczepień dziecka

Maksymalne granice wieku wyznaczone w rozporządzeniu, nie oznaczają, że rodzic może samodzielnie wyznaczać moment, kiedy zaszczepić dziecko. Terminy te nie wyznaczają też wymagalności obowiązku szczepień ochronnych, których przekroczenie jest podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego – wynika z orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego.   O terminach szczepień decyduje bowiem co roku Główny Inspektor Sanitarny ogłaszając kalendarz szczepień.

Maksymalną granicę wieku, do kiedy powinno odbyć się szczepienie, określa paragraf 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Przykładowo, wynika z niego, że obowiązek zaszczepienia przeciwko gruźlicy obejmuje dzieci i młodzież od dnia urodzenia do ukończenia 15 roku życia, a przeciwko błonicy od siódmego tygodnia życia do ukończenia 19. roku życia. 

Czytaj w LEX: Obowiązek szczepień ochronnych – analiza prawnomedyczna >>

O terminach szczepień nie decyduje rodzic

Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu (II OSK 443/20) podkreślił, że terminy te nie powinny być rozumiane jako dające prawo do samodzielnego wyznaczania momentu, w którym ma dojść do zaszczepienia dziecka. Wiążący jest bowiem czas poddania się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu podawany co roku w komunikacje Głównego Inspektora Sanitarnego.

Przykładowo, zgodnie z programem szczepień na 2023 r. (wydanym na podstawie art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych) szczepienie na gruźlicę powinno się odbyć w ciągu 24 godzin o urodzenia dziecka, a na błonicę w drugim miesiącu życia, po ukończeniu szóstego tygodnia życia dziecka.

To te terminy są wiążące dla rodziców, a nie ramy określone w ministerialnym rozporządzeniu.

Czytaj w LEX: Podstawa prawna kryterium uprzedniego poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym w rekrutacji do publicznego przedszkola >>

Czytaj także na Prawo.pl: Odmowy szczepień są, ale to jeszcze nie masowy trend>>

Sprawa, w której wyrok wydał NSA, sięga 2017 r. Wówczas wojewoda zawiadomił o wszczęciu postępowania egzekucyjnego w związku z uchylaniem się przez K.Sz. od poddania urodzonej w 2014 r.  córki obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Kobieta zgłosiła zarzuty co do postępowania egzekucyjnego. Te zostały uznane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego za nieuzasadnione.
Kobieta podkreślała m.in., że komunikat GIS nie jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Argumentowała, że programy zapobiegania i zwalczania określonych zakażeń lub chorób zakaźnych może określać wyłącznie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, a nie GIS. Skarżąca zaznaczała więc, że może zaszczepić córkę w terminie przewidzianym w treści rozporządzenia Ministra Zdrowia, czyli do ukończenia przez dziecko 6 roku życia, 15 roku życia, 19 roku życia.  Sprawa trafiła do WSA, który nie uwzględnił jej skargi. 

Czytaj w LEX: Odmowa zaszczepienia dziecka i jej konsekwencje prawne >>

- To, że został wyznaczony termin maksymalny wykonania obowiązku szczepienia, nie oznacza, że dopiero po upływie tego terminu obowiązek jest wymagany i podlega egzekucji administracyjnej – podkreślił NSA odrzucając skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt VII SA/Wa 2443/18.

NSA zaznacza, że uwzględnić należy regulację paragrafu 5 wymienionego rozporządzenia. Stanowi on, że obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, ogłaszanych co roku przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych.

Zobacz w LEX: Egzekwowanie obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym - procedura krok po kroku >>

NSA zastrzegł także, że to iż konkretne daty dotyczące obowiązku szczepień znajdują się w komunikacie GIS, nie łamie konstytucyjnego porządku przepisów. Podstawą obowiązku szczepień jest ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych (art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b i art. 17 ust. 1). Natomiast wyznaczenie szczegółowego kalendarza (obwarowanego względami medycznymi, warunkami epidemiologicznymi) nie należy do materii ustawowej.

Naczelny Sąd Administracyjny 23 marca 2023 r. oddalił skargę kasacyjną (na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej) K. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt VII SA/Wa 2443/18.

Czytaj w LEX: Egzekucja obowiązku poddania małoletniego dziecka szczepieniu ochronnemu w orzecznictwie sądów administracyjnych >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.