Służba więzienna: opieka zdrowotna nad osadzonymi jest wystarczająca

Rzecznik Praw Obywatelskich alarmuje, że poziom opieki nad osobami pozbawionymi wolności jest niewystarczający. Według Służby Więziennej opieka ta realizowana jest zgodnie z przepisami i nie wymaga zmian.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich docierają skargi dotyczące opieki medycznej dla osób pozbawionych wolności w jednostkach penitencjarnych. Według Rzecznika pomimo pewnych ograniczeń istniejących po stronie więziennej służby zdrowia nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której państwo, ponosząc pełną odpowiedzialność za życie i zdrowie osób pozbawionych wolności, nie zapewnia im odpowiedniej opieki medycznej.

W Służbie Więziennej opieka zdrowotna realizowana jest na poziomie jednostek podstawowych – zakładów karnych i aresztów śledczych. Obejmuje ona świadczenia zdrowotne udzielane w podmiotach leczniczych jednostek penitencjarnych oraz świadczenia udzielane poza więzieniami.
- Świadczenia opieki zdrowotnej udzielane osobom pozbawionym wolności finansowane są w całości z budżetu państwa. Zasadą jest udzielanie świadczeń przede wszystkim w podmiotach leczniczych zakładów karnych lub aresztów śledczych, natomiast w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w Kodeksie karnym wykonawczym – udzielanie świadczeń odbywa się w podmiotach pozawięziennych, dotyczy to w szczególności świadczeń wysokospecjalistycznych lub sytuacji nagłego zagrożenia zdrowia lub życia – wyjaśnia mjr Bartłomiej Turbiarz, z Centralnego Zarząd Służby Więziennej.

W każdej jednostce penitencjarnej funkcjonują podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności, takie jak ambulatoria z izbami chorych (we wszystkich jednostkach) oraz szpitale więzienne. W ramach tych podmiotów działają oddziały szpitalne, gabinety lekarskie, pracownie diagnostyczne, gabinety stomatologiczne, pracownie rehabilitacji i fizykoterapii oraz apteki zakładowe.
- Jednostki, w których funkcjonują szpitale więzienne, zapewniają całodobową opiekę medyczną. W pozostałych jednostkach kadra medyczna jest obecna w godzinach pracy administracji i zapewnia osadzonym ambulatoryjną opiekę medyczną. W czasie, kiedy w jednostce nie ma kadry medycznej więziennictwo korzysta ze świadczeń Zespołów Ratownictwa Medycznego – dodaje major Turbiarz.

Osoby pozbawione wolności mają zagwarantowaną dostępność do nieodpłatnych świadczeń zdrowotnych oraz leków i artykułów sanitarnych. W przypadku konieczności natychmiastowego udzielania świadczeń, czyli w razie zagrożenia życia, konieczności przeprowadzenia specjalistycznych badań, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, leczenia lub rehabilitacji czy podczas przepustki osoby pozbawione wolności korzystają z podmiotów pozawięziennych.

 [-DOKUMENT_HTML-]

Major Turbiarz zapewnia, że w więziennych podmiotach leczniczych uwzględniane są prawa z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z przepisów Kodeksu karnego wykonawczego.
- Kontakt z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej odbywa się z inicjatywy osadzonego, natomiast badania diagnostyczne, konsultacje specjalistyczne lub leczenie szpitalne wymagają skierowania lekarskiego – wyjaśnia major Turbiarz.

Rzecznik Praw Obywatelskich zaniepokojony jest szczególnie stanem opieki psychiatrycznej dla osadzonych z niepełnosprawnością psychiczną. Podkreślił, że jest mało oddziałów szpitalnych psychiatrycznych oraz że w wielu jednostkach penitencjarnych w ogóle nie ma zatrudnionych lekarzy psychiatrów.

Rzecznik powołuje się na raport Najwyższej Izby Kontroli z 2012 roku, dotyczący sprawowania opieki medycznej wobec osób pozbawionych wolności wynika, z którego wynika, że system ewidencjonowania wydatków w więziennictwie nie pozwala na wyodrębnienie środków przeznaczonych na opiekę medyczną, jaką zapewnia się osobom pozbawionym wolności, a tym samym na ocenę efektywności przyjętych rozwiązań, w tym zwłaszcza zasadności zlecania świadczeń pozawięziennym podmiotom leczniczym.

- Do dziś nic się w tej kwestii nie zmieniło – podkreśla Rzecznik.

W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z prośbą o rozważenie potrzeby powołania, wspólnie z Ministrem Zdrowia, międzyresortowego zespołu do spraw ochrony zdrowia osób pozbawionych wolności. Zespół ten poddałby kompleksowej analizie problemy więziennej służby zdrowia i zastanowił się nad sposobem ich rozwiązania.

Mjr Bartłomiej Turbiarz, Centralny Zarząd Służby Więziennej

Szpitalne oddziały psychiatryczne funkcjonują w Areszcie Śledczym w Krakowie, w Zakładzie Karnym Nr 2 w Łodzi, w Areszcie Śledczym w Poznaniu, w Areszcie Śledczym w Szczecinie oraz w Areszcie Śledczym we Wrocławiu. Tam jest również dostępny lekarz psychiatra przez całą dobę. W innych sytuacjach osoby pozbawione wolności są konsultowane przez lekarzy psychiatrów w ramach współpracy z innym więziennym podmiotem leczniczym lub pozawięziennymi placówkami ochrony zdrowia.

Magdalena Okoniewska