Czy istnieją przepisy prawne dotyczące postępowania z rzeczami osób zmarłych w zakładach opieki zdrowotnej? Co zrobić z rzeczami osobistymi pacjenta w sytuacji, w której nikt z osób upranionych nie zgłasza się po odbiór?


Rzeczy osób zmarłych w zakładach opieki zdrowotnej należy traktować jako oddane w depozyt. Szczegółowy tryb i warunki postępowania z depozytami w zakładzie opieki zdrowotnej określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2005 r. w sprawie depozytu wartościowych rzeczy pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 145, poz. 1220).

W przypadku, gdy pacjent jest nieprzytomny lub niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, osoba wskazana przez kierownika zakładu albo wskazana przez osobę przez niego upoważnioną niezwłocznie sporządza spis przedmiotów oraz oddaje je do depozytu. Niezwłocznie po ustąpieniu wspomnianych okoliczności, zawiadamia się pacjenta o złożeniu jego rzeczy do depozytu. W przypadku wyrażenia woli dalszego przechowywania przedmiotów w depozycie, pacjent składa podpis na karcie depozytowej wraz z aktualną datą. Jeśli opisane okoliczności trwają dłużej niż 24 godziny od chwili przyjęcia pacjenta do zakładu, kierownik zakładu informuje rodzinę pacjenta o złożeniu jego rzeczy do depozytu (§ 4 ust. 3 rozporządzenia). Oznacza to, że w przypadku, gdy pacjent zmarł, o złożeniu jego rzeczy w depozycie w pierwszej kolejności należy poinformować rodzinę. Przedmioty przechowywane w depozycie mogą zostać wydane pacjentowi, jego małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu pacjenta, a także innym osobom uprawnionym, na podstawie innych przepisów, do dysponowania rzeczami pacjenta (§ 7 rozporządzenia). Zgodnie z treścią rozporządzenia, do postępowania z nieodebranymi depozytami stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o nieodpłatnym przechowaniu, tj. art. 835 i następne ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Jeżeli czas przechowania nie był oznaczony albo jeżeli rzecz była przyjęta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego. W braku unormowań szczególnych, przewidzianych w przepisach o przechowaniu, mają zastosowanie przepisy ogólne o zobowiązaniach umownych, ich wykonaniu oraz skutkach ich niewykonania. W świetle prawa zakład jest dłużnikiem zobowiązanym do zwrotu rzeczy oddanych w depozyt. Jeśli rodzina nie odbierze rzeczy pomimo poinformowania ich o przechowywaniu ich przez zakład, należy spróbować doręczyć im rzeczy przesyłką lub paczką za pokwitowaniem. Jeżeli rodzina (wierzyciel) odmawia pokwitowania, zakład (dłużnik) może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego (art. 463 Kodeksu cywilnego), do czasu sądowego ustalenia kręgu spadkobierców. Dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego (art. 467 i następne Kodeksu cywilnego): jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela; jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia; jeżeli powstał spór, kto jest wierzycielem; jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione. Ważne złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia (czyli jak zwrot rzeczy) i zobowiązuje wierzyciela do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia.