Nagrodą Nobla w wysokości 9 milionów koron (około 940 tysiąca euro) podzielą się po równo trzej naukowcy ze Stanów Zjednoczonych - Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash and Michael W. Young.
Prowadząc badania na muszce owocowej wyizolowali oni gen kontrolujący prawidłowy rytm okołodobowy u organizmów. Wykazali, że gen ten koduje białko gromadzące się w komórkach w czasie nocy - i degradowane w ciągu dnia. Później zidentyfikowali kolejne białka pełniące ważną rolę w tym mechaniźmie.
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w ostatnich 10 latach:
2016 - Nobla otrzymał Japończyk Yoshinori Ohsumi z Tokio Institute of Technology za odkrycia dotyczące mechanizmów autofagii. Dzięki jego pracy naukowcy rozumieją, w jaki sposób komórka pozbywa się odpadów, dokonując recyklingu białek.
2015 - Nagrodę otrzymali: William C. Campbell i Satoshi Omura za odkrycia dotyczące nowej metody leczenia zakażeń wywołanych przez pasożytnicze nicienie - oraz Youyou Tu za odkrycia dotyczące nowych sposobów leczenia malarii.
2014 - Nagrodę otrzymali: John O´Keefe oraz małżeństwo May-Britt i Edvard I. Moser za odkrycie w mózgu „wewnętrznego GPS-u”, czyli neuronów, które umożliwiają orientację w przestrzeni. Ich odkrycia mogą pomóc lepiej zrozumieć mechanizm utraty pamięci przestrzennej, którą obserwuje się w chorobie Alzheimera. Badania nad „mózgowym GPS-em” otworzyły też nowe drogi, które powinny doprowadzić do zrozumienia innych procesów poznawczych – chociażby pamięci, myślenia i planowania.
2013 - Nagrodę podzielono między trzech naukowców: Jamesa E. Rothmana i Randy’ego W. Schekmana z USA oraz reprezentującego Niemcy Thomasa C. Suedhofa. Prace laureatów dotyczyły transportu substancji wewnątrz żywych komórek - pozwoliły zrozumieć, w jaki sposób nieustannie zachodzący w komórkach przepływ błon umożliwia im transport cząsteczek oraz komunikowanie się ze środowiskiem.
2012 - Nagrodę otrzymali: pionier klonowania Brytyjczyk John B. Gurdon oraz Japończyk Shinya Yamanaka - twórca indukowanych pluripotentnych komórek macierzystych, które dają szansę na hodowanie w laboratorium tkanek, a nawet całych organów. Nobliści odkryli, że dojrzałe komórki organizmu można cofnąć w rozwoju do etapu komórek macierzystych, które potem są ponownie przekształcane w dowolne komórki organizmu.
2011 - Nobla otrzymali Bruce Beutler, Jules Hoffmann oraz Ralph Steinman za odkrycia dotyczące funkcjonowania układu odpornościowego. Amerykanin Beutler i Francuz Hoffmann wyjaśnili, jak działa tzw. wrodzony układ odpornościowy. Zasługą pochodzącego z Kanady Ralpha Steinmana było odkrycie komórek dendrytycznych, pełniących kluczową rolę w drugiej linii obrony immunologicznej, czyli w tzw. adaptacyjnym układzie odpornościowym.
2010 - Nagrodę otrzymał brytyjski fizjolog Robert G. Edwards za opracowanie metody zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro), dzięki której w 1978 r. przyszło na świat pierwsze "dziecko z probówki", dziewczynka Louise Brown.
2009 - Nobel trafił do trójki naukowców, którzy wyjaśnili, w jaki sposób zawierające dane genetyczne chromosomy mogą być kopiowane przy każdym podziale komórki i w jaki sposób informacja genetyczna jest zabezpieczona przed uszkodzeniem - Elizabeth H. Blackburn z Australii, Carol Greider (USA) i Jacka W. Szostaka (USA).
2008 - Nagrodę otrzymała trójka badaczy wirusów: Niemiec Harald zur Hausen, który udowodnił, że raka szyjki macicy wywołuje wirus HPV oraz dwoje Francuzów Francoise Barre-Sinoussi i Luc Montagnier za odkrycie wirusa HIV.
2007 - Nagrodą podzielili się Amerykanin włoskiego pochodzenia Mario Capecchi, Brytyjczyk Martin Evans i Amerykanin Oliver Smithies. Jak napisała w uzasadnieniu Komisja Noblowska, "nagrodę przyznano za wykorzystanie zarodkowych komórek macierzystych do modyfikacji genetycznych myszy, co pomogło zrozumieć udział genów w rozwoju zarodków, rozwoju organizmów dorosłych oraz w procesie starzenia się".
Badania noblistów pozwoliły też wyjaśnić podstawy rozwoju niektórych chorób o podłożu genetycznym, a także poznać wrodzone skłonności do zapadania między innymi na choroby nowotworowe, układu krążenia, cukrzycę.
2006 - Nagrodę Nobla - za odkrycie mechanizmu interferencji RNA, które może mieć zastosowanie w terapii genowej i biotechnologii - otrzymali Amerykanie - 47-letni Andrew Z. Fire i 46-letni Craig C. Mello. Zjawisko interferencji RNA występuje w komórkach roślin, zwierząt i ludzi. Stanowi naturalny mechanizm obrony przed wirusami, reguluje aktywność genów. (pap)
[-DOKUMENT_HTML-]