Odpowiedź:
Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z późn. zm.) – dalej u.z.z.z., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może przeprowadzić badanie sanitarno-epidemiologiczne osoby podejmującej lub wykonującej prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. Kosztem przeprowadzenia takiego badania oraz wydania osobie badanej oraz pracodawcy albo osobie zlecającej wykonanie prac orzeczenia lekarskiego, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej winien obciążyć pracodawcę lub zlecającego wykonanie prac.
Uzasadnienie:
Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z., świadczeniobiorcy na podstawie ustawy nie przysługują orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz inne orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie świadczeniobiorcy, jeżeli nie są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli nie są wydawane dla celów pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, lub ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie, a także zaświadczenia lekarskie lub zaświadczenia wystawione przez położną, wydawane na życzenie świadczeniobiorcy, jeżeli nie są wydawane dla celów uzyskania dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. A contrario przyjąć zatem należy, iż świadczeniobiorca ma prawo do otrzymania nieodpłatnie zaświadczenia lub orzeczenia, które związane jest z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli wydawane jest dla celów pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, lub ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie, a także zaświadczenia lekarskiego lub zaświadczenia wystawionego przez położną, wydawanego dla celów uzyskania dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Mimo, że norma wyrażona art. 16 ust. 1 u.ś.o.z. nie wskazuje w żaden sposób na cel sanitarno-epidemiologiczny, jako zwalniający pacjenta z obowiązku ponoszenia odpłatności, to przypomnieć należy, iż zgodnie z przepisem art. 6 u.z.z.z. obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym podlegają w szczególności osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, przy czym na badania takie kieruje pacjenta pracodawca albo zlecający wykonanie prac. Jak stanowi z kolei art. 7 u.z.z.z., badania lekarskie u osób, o których mowa wyżej przeprowadzają lekarze, o których mowa w art. 55 ust. 2a u.ś.o.z. (a więc lekarze podstawowej opieki zdrowotnej), lub lekarze wykonujący zadania służby medycyny pracy. Co istotne, lekarz przeprowadzający badanie wydaje oraz przekazuje osobie badanej oraz pracodawcy albo osobie zlecającej wykonanie prac orzeczenie lekarskie o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby lub o czasowych lub trwałych przeciwwskazaniach do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. Zgodnie zaś z postanowieniem art. 8 ust. 4 u.z.z.z., koszty badań sanitarno-epidemiologicznych wykonywanych u osób podejmujących lub wykonujących prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, są finansowane przez pracodawcę lub zlecającego wykonanie prac. Na marginesie wskazania wymaga, iż koszty przeprowadzenia badania i wydania zaświadczenia przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej dotyczącego osoby podejrzanej o zakażenie lub chorobę zakaźną, noworodków, niemowląt i kobiet w ciąży, podejrzanych o zakażenie lub chorobę zakaźną mogącą się szerzyć z matki na płód lub dziecko, nosicieli, ozdrowieńców oraz osób, które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym, a także uczniów, studentów i doktorantów kształcących się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, finansowane są z budżetu państwa z części, której dysponentem jest wojewoda, bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego.
Artur Paszkowski, autor współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono 10 grudnia 2014 r.