Czy szpital ma prawo uzależniać przyjęcie pacjenta do planowanego zabiegu operacyjnego, od wykonania przez chorego zalecanego szczepienia przeciwko WZW?
Podmiot wykonujący działalność leczniczą, w tym także i poradnia specjalistyczna, jeśli tylko nie dotyczy to określonych osób, nie ma prawa uzależniać przeprowadzenia planowego zabiegu operacyjnego od wcześniejszego wykonania przez pacjenta zalecanego szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby. Szpital oraz poradnia nie dysponuje tutaj również uprawnieniem, by w sposób skuteczny żądać od chorego poddania się szczepieniu przeciwko WZW typu B.
Organizacja szczepień ochronnych regulowana jest przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi - dalej u.z.z.z. Zgodnie z przepisem art. 17 u.z.z.z. oznaczone osoby lub grupy osób obowiązane są do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, z tym jednak zastrzeżeniem, iż choroby te znajdować się muszą w katalogu ustalonym przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze rozporządzenia. Tylko w takiej sytuacji koszty przeprowadzenia szczepienia ochronnego finansowane są ze środków publicznych, przy czym dotyczy to zarówno samej procedury szczepienia jak i również kosztów zakupu szczepionek. W pozostałych przypadkach pacjenci mogą poddać się zalecanemu szczepieniu ochronnemu przeciwko chorobom zakaźnym. Użyte przez ustawodawcę sformułowanie "mogą" oznacza, iż świadczeniobiorcom przydane zostało określone uprawnienie, nie został zaś skonstruowany jakikolwiek obowiązek w tym zakresie. Tym bardziej, iż jak stanowi art. 19 ust. 7 u.z.z.z., osoba poddająca się zalecanemu, a nie obowiązkowemu, szczepieniu ochronnemu ponosi koszty zakupu szczepionki.
W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 pkt 12 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych - dalej r.s.o., obowiązkiem szczepień ochronnych objęte jest również wirusowe zapalenie wątroby typu B. Jednocześnie jednak zauważyć należy, jak wynika to z treści § 3 pkt 12 r.s.o., że obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B obejmuje wyłącznie dzieci i młodzież od dnia urodzenia do ukończenia 19 roku życia, uczniów szkół medycznych lub innych szkół prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych, którzy nie byli szczepieni przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, studentów uczelni medycznych lub innych uczelni, prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych, którzy nie byli szczepieni przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, osoby szczególnie narażone na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną wirusem zapalenia wątroby typu B, które nie były szczepione przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C, osoby wykonujące zawód medyczny narażone na zakażenie, które nie były szczepione przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz osoby w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osoby dializowane. Tylko zatem w opisanych wyżej przypadkach, tzn. w stosunku do wskazanych grup pacjentów, szpital mógłby żądać od pacjenta dokumentu potwierdzającego poddanie się szczepieniom ochronnym przeciw WZW lub ewentualnie uzależnić zrealizowanie planowego zabiegu operacyjnego od poddania się szczepieniu. Podkreślenia dodatkowo wymaga, iż zgodnie z § 4 r.s.o. od poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym są zwolnione osoby, które wcześniej poddały się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w zakresie wymaganym w rozporządzeniu i posiadają potwierdzającą to dokumentację, pod warunkiem że od wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych minął okres nie dłuższy od okresu utrzymywania się odporności.
Na zakończenie wskazać należy, iż w sytuacji wykonywania planowego zabiegu operacyjnego podmioty wykonujące działalność leczniczą nie może argumentować swoich żądań w przedmiocie wykonania szczepienia przeciwko WZW dbałością o zdrowie pozostałych pacjentów przebywających na terenie szpitala czy też o zdrowie zatrudnionego personelu medycznego lub innego. Pamiętać bowiem należy, iż jak stanowi przepis art. 22 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odpowiadają wymaganiom odpowiednim do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych, przy czym wymagania te dotyczą w szczególności warunków ogólnoprzestrzennych, sanitarnych oraz instalacyjnych. To zatem na szpitalu spoczywa obowiązek takiego zorganizowania działalności jego komórek organizacyjnych, by ta uwzględniała wszelkie wymogi sanitarno-higieniczne. Rzecz jasna tożsamy obowiązek obciąża również podmioty wykonujące działalność leczniczą z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. W tym też kontekście także i poradnia specjalistyczna nie ma prawa uzależniać, jeśli tylko nie dotyczy to określonych osób, wykonania zabiegu od wcześniejszego poddania się pacjenta szczepieniu przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby. Poradnia nie dysponuje tutaj również uprawnieniem, by w sposób skuteczny żądać od chorego poddania się szczepieniu przeciwko WZW.
Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż stanowisko zaprezentowane wyżej znajduje również potwierdzenie w poglądzie prezentowanym przez Centralę Narodowego Funduszu Zdrowia. W komunikacie z dnia 4 lipca 2003 r., nigdy nie odwołanym i wydanym w stanie prawnym, który nie uległ zasadniczym zmianom w omawianej materii, Narodowy Fundusz Zdrowia podkreśla, że "wszelkie ewentualne żądania przez szpital poddania się temu szczepieniu (przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B osób, u których ryzyko zakażenia wynika z narażenia na ekspozycję i związane jest z przerwaniem ciągłości tkanek, np. podczas zabiegu operacyjnego – przyp. aut.) lub uzależnienie wykonania zabiegu operacyjnego od wcześniejszego zaszczepienia się, jest działaniem bezprawnym" - http://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/komunikat-w-sprawie-trybu-finansowania-szczepien-przeciwko-wzw-b,79.html
Więcej komentarzy znajdziesz w LEX Ochrona Zdrowia.