Czy pielęgniarka może samodzielnie modyfikować dawkę insuliny krótko i długo działającej?

Jak ma udokumentować podjęte działania, w jakiej dokumentacji może dokonać wpisu?

Czy istnieje forma kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych dająca uprawnienia do wykonywania takich czynności?

Odpowiedź zawarta jest w uzasadnieniu.

Generalną zasadą jest, że to lekarz ordynuje leki pacjentowi. Artykuł 45 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty stanowi bowiem, że lekarz może ordynować leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które są dopuszczone do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w odrębnych przepisach, oraz wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, wyroby medyczne do diagnostyki in vitro, wyposażenie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro oraz aktywne wyroby medyczne do implantacji, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych - dalej u.w.m. Dalsze ustępy art. 45 u.w.m. regulują sytuacje, w których lekarz uprawniony jest do ordynacji innych leków, niż te wskazane w ust. 1.

Od dnia 1 stycznia 2016 r. obowiązuje przepis art. 15a ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej - dalej u.z.p.p., w myśl którego, ramach samodzielnego wykonywania świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych pielęgniarka i położna posiadające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa mają prawo samodzielnie:

1)

ordynować leki zawierające określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiać na nie recepty,

2)

ordynować określone wyroby medyczne, w tym wystawiać na nie zlecenia albo recepty

- jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie.

Obowiązek ukończenia kursu specjalistycznego, nie dotyczy pielęgniarek i położnych, które w ramach kształcenia w szkołach pielęgniarskich i w szkołach położnych lub w ramach szkolenia specjalizacyjnego nabyły wiedzę objętą takim kursem (art. 15a ust. 7 u.z.p.p.).

Artykuł 15a ust. 8 u.z.p.p. zawiera delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Naczelnej Rady Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej wykazu:

a)

substancji czynnych zawartych w lekach, o których mowa w art. 15a ust. 1 u.z.p.p.,

b)

środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, o których mowa w art. 15a ust. 1 u.z.p.p.,

c)

wyrobów medycznych, o których mowa w art. 15a ust. 1 u.z.p.p.

 

W oparciu powyższy przepis zostało wydane rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2015 r. w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, wykazu środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wykazu wyrobów medycznych i wykazu badań diagnostycznych - dalej r.w.s.cz. Wykaz substancji czynnych zawartych w lekach, które mogą być ordynowane przez pielęgniarki i położne, o których mowa w art. 15a ust. 1 u.z.p.i.p., stanowi załącznik nr 1 do r.w.s.cz. W załączniku tym nie ma grupy leków - insulin. Powyższe oznacza, że pielęgniarka, położna nie posiadają uprawnień do ordynowania tej grupy leków.

Jednakże zwrócić należy uwagę, iż ordynacja leków nie jest tożsama z dokonywaniem korekt dawki insuliny w szczególnych sytuacjach. Dlatego też, program kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego dla pielęgniarek zatwierdzony przez Ministra Zdrowia w dniu 19 sierpnia 2015 r. w szczegółowych efektach kształcenia w zakresie umiejętności wskazuje, że pielęgniarka po ukończeniu kursu powinna umieć obliczać dawki insuliny okołoposiłkowej i na korektę (por. U.14 umiejętności), dokonywać doraźnej korekty dawki insuliny szybko lub krótko działającej w szczególnych sytuacjach (por. U 29 umiejętności), dokonywać korekty dawki insuliny w szczególnych sytuacjach (por. U 67 umiejętności). Tak więc dopuszczalna jest samodzielna modyfikacja dawki insuliny przez pielęgniarkę, ale wyłącznie w szczególnych sytuacjach. Warunkiem niezbędnym jest ukończenie przez pielęgniarkę kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego dla pielęgniarek.

 [-OFERTA_HTML-]

O dokonaniu przez pielęgniarkę samodzielnej korekty dawki insuliny w szczególnej sytuacji, winna ona dokonać wpisu w dokumentacji medycznej pacjenta, którym się opiekuje, opisując jednocześnie okoliczności dokonania korekty.