Według Krzysztofa Świątczaka, doktoranta w Interdyscyplinarnej Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, który przesłał zgłoszenie Prawo.pl, konieczne jest wprowadzenie zmiany ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 1 kwietnia 2019 roku w sprawie stypendiów ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki dla studentów i wybitnych młodych naukowców (Dz.U. 2022 poz. 428) w zakresie stypendium dla wybitnych młodych naukowców. Obecnie przepisy prowadzą do pewnego absurdu.

 

Od grudnia rusza nabór wniosków o stypendia dla młodych naukowców>>

 

Stypendium na trzy lata, a wypłata przez rok

Według art. 360 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. 2022 poz. 574 z późn. zm.) stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców może otrzymać młody naukowiec wykazujący się znaczącymi osiągnięciami w działalności naukowej. Zgodnie z art. 360 ust. 2 ww. ustawy młodym naukowcem jest osoba prowadząca działalność naukową, która:

  1. jest doktorantem lub nauczycielem akademickim – i nie posiada stopnia doktora albo
  2. przygotowuje rozprawę doktorską w trybie eksternistycznym i nie posiada stopnia doktora – jeżeli od dnia wyznaczenia promotora lub promotorów albo promotora i promotora pomocniczego zgodnie z art. 217 nie upłynęło więcej niż 4 lata, albo
  3. posiada stopień doktora, od uzyskania którego nie upłynęło 7 lat, i jest zatrudniona w podmiocie, o którym mowa w art. 7 ust. 1.

Szczegółowe kryteria i tryb przyznawania oraz sposób wypłacania stypendiów określa rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 kwietnia 2019 roku w sprawie stypendiów ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki dla studentów i wybitnych młodych naukowców w zakresie stypendium dla wybitnych młodych naukowców.

Czytaj też w LEX: Dajnowicz-Piesiecka Diana, Kierznowski Łukasz, Awanse naukowe młodych naukowców (perspektywy i wyzwania) >

 

Wybitny, ale do czasu

Autor zwraca uwagę, że wadliwa jest jest definicja wybitnego młodego naukowca określona w przepisach. - W przypadku przyznania młodemu naukowcowi stypendium MEiN dla wybitnych młodych naukowców, jeżeli doktorant jest uczestnikiem szkoły doktorskiej, musi on cały czas mieć status doktoranta szkoły doktorskiej, a jeżeli zakończy on okres kształcenia w szkole doktorskiej, musi on zostać zatrudniony w podmiocie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 PoSWiN w przeciwnym bowiem wypadku traci on możliwość odbierania stypendium - zauważa.

Zobacz też w LEX: II SA/Wa 1094/22, Kryteria i tryb przyznawania oraz sposób wypłacania stypendiów ministra dla wybitnych młodych naukowców wykazujących się znaczącymi osiągnięciami w działalności naukowej - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie >

 

Uderza to w uczestników szkół doktorskich, którzy otrzymują stypendium na trzecim lub czwartym roku. Jeżeli minister przyznaje takiej osobie świadczenie na 36 miesięcy (a decyduje o tym minister), to jeżeli po ukończeniu szkoły doktorskiej nie zostanie zatrudniony jako nauczyciel akademicki, straci stypendium bezpowrotnie. - Przykładowo, jeżeli uczestnik szkoły doktorskiej otrzyma stypendium w trakcie czwartego roku kształcenia, nie mając perspektyw zatrudnienia jako nauczyciel akademicki, to w zasadzie odbierze on stypendium tylko przez okres 3-4 miesięcy, a następnie bezpowrotnie utraci efekty swojej ciężkiej pracy. Nawet jeżeli po określonym czasie np. po roku, taka osoba znajdzie pracę jako nauczyciel akademicki, to bezpowrotnie traci ona stypendium za okres, kiedy nie była zatrudniona - wskazuje autor zgłoszenia. Uważa, że należy umożliwić doktorantom, którzy uzyskali stopień doktora dalszy odbiór stypendium MEiN, nawet jeżeli nie uzyskają oni stosownego zatrudnienia.

- Jeżeli władze resortu uważają to za niedopuszczalne, warto byłoby chociaż przewidzieć możliwość zawieszenia wypłaty stypendium MEiN na wniosek stypendysty do momentu uzyskania przez daną osobę zatrudnienia jako nauczyciel akademicki tak, aby osoba taka nie traciła możliwości odbioru wskazanego stypendium w pełnej wysokości - podkreśla.

Zobacz też w LEX: II SA/Wa 1576/22, Sądowa kontrola decyzji w przedmiocie odmowy przyznania stypendium dla wybitnych młodych naukowców - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie >

 

Wybitnym można być i bez etatu

Według dr. hab. Grzegorza Krawca, z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, resort powinien pomyśleć o wprowadzeniu zmian, bo obecne przepisy faktycznie nie są do końca logiczne.  - Stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców z art. 360 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce jest przyznawana uznaniowo oraz na maksymalnie trzy lata („na okres nie dłuższy niż trzy lata”). Minister może więc przyznać na okres krótszy niż trzy lata, jeżeli więc przyznał stypendium na okres 36 miesięcy osobie np. na czwartym roku w szkole doktorskiej, to nie powinno ono przepadać, gdy naukowiec nie znajdzie zatrudnienia jako nauczyciel akademicki - wskazuje. - Zatrudnienie w takim podmiocie jest więc wymagane do uzyskania i wypłaty stypendium. Wyjątek stanowi tylko przygotowywanie rozprawy doktorskiej w trybie eksternistycznym. Proponowane przez zgłaszającego propozycje faktycznie wymagają zmian ustawowych. W obecnym stanie prawnym nie jest bowiem możliwe wypłacenie przyznanego stypendium w przypadku ustania zatrudnienia w podmiocie tworzącym system szkolnictwa wyższego - wskazuje.

Czytaj też w LEX: Izdebski Hubert, Zieliński Jan Michał, Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz do art. 360 >

 

Wniosek do rektora

Stypendium ministra dla młodych naukowców może otrzymać osoba, która w dniu przyznania stypendium posiada status młodego naukowca.  Wnioski składane są wyłącznie przez rektora uczelni, kierownika podmiotu albo osobę przez niego upoważnioną – wyłącznie za pośrednictwem Zintegrowanego Systemu Usług dla Nauki Obsługa Strumieni Finansowania (system OSF). Wnioski składa się w okresie od 1 do 31 grudnia. Miesięczna wysokość stypendium wynosi 5390 zł.  Stypendium wypłaca podmiot zatrudniający lub kształcący po zawarciu umowy z młodym naukowcem. Stypendium jest wypłacane maksymalnie przez 36 miesięcy.

Wzór dokumentu: Wniosek o przyznanie stypendium dla wybitnego młodego naukowca za znaczące osiągnięcia w działalności naukowej >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.