Jak pisze Rzeczpospolita pozaaplikacyjną drogę do zawodu radcy prawnego lub adwokata regulują przepisy w ustawach ich dotyczących. Artykuł 25 ust. 2 pkt 4 ustawy o radcach prawnych stanowi, że do egzaminu radcowskiego bez odbytej aplikacji mogą podejść osoby, które „po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów".
Przeczytaj także: „Spacer po prawie” z radcami prawnymi
Ustalenie kręgu tych osób wcale nie jest takie proste. To przewodniczący komisji powołanej przez Ministra Sprawiedliwości decyduje w zakresie dopuszczenia do egzaminu radcowskiego osoby bez aplikacji. W skład komisji wchodzą: czterej radcowie prawni delegowani przez Krajową Radę Radców Prawnych oraz czterej przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości.
W przypadku stwierdzenia braku spełnienia przesłanek z art. 25 ust. 2 pkt 4 ustawy o radcach prawnych przewodniczący komisji wydaje postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania Każdy przypadek badany jest indywidualnie - mówi Rzeczpospolitej dr hab. Arkadiusz Bereza, wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych. Dodaje, że przesłanki są określone nieostro, ale nie należy ich traktować zbyt szeroko, ponieważ pozaaplikacyjna droga do zawodu jest wyjątkiem.
Dr Bereza wskazuje, że wśród przesłanek badanych przez komisję są zatrudnienie w urzędach organów władzy publicznej oraz wykonywanie wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów.
Pierwsza przesłanka tj. zatrudnienie w urzędach organów władzy publicznej to dr Bereza jest zwolennikiem kwalifikacji podmiotu w oparciu o ustawę o finansach publicznych.
Sporo trudności przynosi również druga przesłanka tj. czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów. Pojawia się wątpliwość jakie czynności należy wykonywać w urzędzie, aby kwalifikować się do grupy osób, które mogą przystąpić do egzaminu radcowskiego drogą pozaaplikacyjną.
Przeczytaj także: Czy młody radca prawny na szansę na sukces?
Na łamach Rzeczpospolitej dr Bereza stwierdza, że ocena ma charakter indywidualny i dokonywana jest na podstawie dostarczonych przez kandydata dokumentów. Muszą one udowodnić zakres zdobytego doświadczenia. Do czynności, które kwalifikują kandydata należą: sporządzanie opinii prawnych, analiz prawnych wydawanych decyzji administracyjnych.
Jak twierdzi dr Bereza "Jeżeli taka osoba jest pracownikiem działu organizacyjno-prawnego czy też prawnego, pomaga w sporządzaniu opinii prawnych, umów i nie są to tylko czynności tylko biurowe - to wówczas spełnia ona przesłankę wymienioną w ustawie."