NRA zwróciła w swej uchwale uwagę, iż Minister Sprawiedliwości nie może ustalać wysokości opłat dowolnie, według własnego uznania, w oderwaniu od realiów społeczno-gospodarczych.
Naczelna Rada Adwokacka zaapelowała w uchwale, aby tworzenie przez Ministra Sprawiedliwości przepisów w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu respektowało zasady wynikające z ustawowej delegacji.
Negatywne skutki
Dotyczy to również przepisów w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. NRA zwróciła przy tym uwagę, iż Minister Sprawiedliwości nie może ustalać wysokości opłat dowolnie, według własnego uznania, w oderwaniu od realiów społeczno-gospodarczych.
Postulując wprowadzenie zmian w tej materii, Naczelna Rada Adwokacka wskazuje na negatywne skutki społeczne rażąco zaniżonych stawek, które sprowadzają się do ograniczenia prawa stron do uzyskania zwrotu pełnych, rynkowych kosztów postępowań sądowych.
Jednolite stawki
Oba przedłożone Naczelnej Radzie Adwokackiej projekty rozporządzeń proponują wprowadzenie jednolitych, ryczałtowych stawek:
- za prowadzenie sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (60 złotych) oraz
- za prowadzenie sprawy w postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki oraz do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (60 zł przed sądem okręgowym i 120 zł przed sądami apelacyjnymi, Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym).
Naruszenie norm kompetencyjnych
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż oba projekty rozporządzeń naruszają ustawowe normy kompetencyjne. Minister Sprawiedliwości, ustalając wysokość stawek minimalnych za czynności adwokackie i za czynności radców prawnych, musi mieć na względzie rodzaj i zawiłość sprawy oraz wymagany nakład pracy adwokata lub radcy prawnego - czytamy w uzasadnieniu uchwały NRA.
Uzasadnienie przedstawionych do zaopiniowania rozporządzeń stawia niczym nieusprawiedliwione, gołosłowne i w żaden sposób nieudowodnione tezy, jakoby nakład pracy pełnomocnika procesowego w tego typu sprawach był niższy niż przeciętny, a sprawy tego typu były sprawami prostymi, powtarzalnymi. Nie wydaje się w szczególności uzasadnione, by powtarzalne były sprawy w postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki oraz do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.
Nie można też się zgodzić z twierdzeniem, iż wymagany nakład pracy adwokata lub radcy prawnego w tego typu sprawach jest niższy niż przeciętny.
Niska stawka to nie większa dostępność
Sprzeciw budzi również wysokość samej stawki czy całkowicie błędna teza jakoby niska stawka opłaty za czynności adwokackie pozytywnie wpływała na zasadę dostępności do sądu czy na zwiększenie dostępności do fachowej pomocy prawnej. Ustalenie stawki na skrajnie zaniżonym poziomie nie pozwala stronie, która wygra ze Skarbem Państwa sprawę o odszkodowanie za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki oraz do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego odzyskać od przegranego Skarbu Państwa rzeczywiście poniesionych – rynkowych – kosztów pomocy prawej. To w oczywisty sposób ogranicza dostęp do pomocy prawnej. Uchwała z 17 listopada 2012 r. nr 86/2012.
Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska
Opublikowano: www.kancelaria.LEX.pl