W świetle aktualnego stanu prawa karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nadal są: upomnienie, nagana, kara pieniężna i zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
W odniesieniu do wszystkich naruszeń dyscypliny finansów publicznych doprecyzowano, że momentem popełnienia naruszenia przez zaniechanie jest dzień następujący po upływie terminu, w którym działanie miało nastąpić. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych staje się także zaniechanie zatwierdzenia rozliczenia dotacji (niezatwierdzenie go w terminie) zamiast dotychczasowego nierozliczenia dotacji.

W wyniku zmiany ustawy obniżeniu uległa dolna granicę wysokości kary pieniężnej, określono ją na poziomie kwoty odpowiadającej 0,25 wynagrodzenia miesięcznego osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art. 31 ust. 2 i 3). Jeżeli nie jest możliwe ustalenie wysokości wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej, karę pieniężną wymierza się w wysokości od 0,25 do pięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.

Karę pieniężną wymierza się w przypadku rażącego naruszenia dyscypliny finansów publicznych, jak również w przypadku ponownego ukarania za naruszenie tej dyscypliny.

Ponadto, ustawodawca doprecyzował, iż karę pieniężną albo karę nagany można wymierzyć w szczególności w przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych, którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znaczny, z tym że jeżeli wskutek naruszenia:
1) nie została wpłacona lub zwrócona należność Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych w znacznej wysokości, - już jest
2) bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia zaciągnięto zobowiązanie lub dokonano wydatku w znacznej wysokości,
3) zapłacono ze środków publicznych odsetki, kary lub opłaty albo oprocentowanie w znacznej wysokości,
4) udzielono zamówienia publicznego z istotnym naruszeniem zasady uczciwej konkurencji lub zasady równego traktowania wykonawców

Rozszerzono też katalog przypadków, co do których nie można odstąpić od wymierzenia kary. Wprowadzone ograniczenia mają na celu wyeliminowanie możliwości niewymierzania kary w przypadkach najwyższej szkodliwości dla finansów publicznych. Art. 36 ust. 3 mówi, iż nie odstępuje się od wymierzenia kary wobec sprawcy naruszenia dyscypliny finansów publicznych popełnionego w czasie, gdy nie uległo zatarciu prawomocnie orzeczone ukaranie za inne naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jak również w przypadku, gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych jest rażący.@page_break@


Zmodyfikowano też wytyczną do wymierzania kary upomnienia w związku z uchyleniem przepisu, który rozróżniał umyślność i nieumyślność naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Karę upomnienia można wymierzyć w szczególności w przypadku, gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych nie jest znaczny (art. 35).

Nowelizacja doprecyzowała również pojęcie winy, zmiana wynika z w/w rezygnacji rozróżniania charakteru odpowiedzialności za umyślne i nieumyślne naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zgodnie z nowymi przepisami, odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają osoby, od których z racji pełnionych funkcji i wykonywanych czynności wymagana jest szczególna dbałość o dobro finansów publicznych. Nieumyślność działania nie zmniejsza jego szkodliwości dla finansów publicznych. Zgodnie z nowymi przepisami, niemożliwe będzie poniesienie odpowiedzialności za naruszenie, na którego zaistnienie osoba odpowiedzialna nie miała wpływu (art. 19 pkt. 15 ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności). Nie można bowiem przypisać winy, jeżeli naruszenia nie można było uniknąć, mimo dołożenia staranności wymaganej od osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązku, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych.

Nowelizacja dostosowuje katalog naruszeń dyscypliny finansów publicznych do zasad gospodarowania środkami publicznymi, poszerza zakres podmiotowy osób objętych odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, do odpowiedzialności tej mogą być obecnie pociągnięte także osoby spoza sektora finansów publicznych, wprowadza m.in. zmiany kar za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, doprecyzowuje przesłanki stosowania kary nagany i kary pieniężnej i określa je w wyraźnej korelacji ze skutkiem naruszenia dyscypliny finansów publicznych oraz ogranicza możliwość odstąpienia od wymierzenia kary. Nowe przepisy stanowią więc bardziej precyzyjne wytyczne do wymierzania kary i ograniczają możliwości niewymierzania kary w przypadkach najwyższej szkodliwości dla finansów publicznych oraz w przypadku braku zrekompensowania uszczuplenia środków publicznych.
Celem wprowadzonych zmian w ustawie z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest przede wszystkim zapewnienie właściwiej i skutecznej ochrony finansów publicznych poprzez poprawę sprawności egzekwowania tej odpowiedzialności, usunięcie wątpliwości interpretacyjnych, wzmocnienie wdrożonych już rozwiązań organizacyjnych, dostosowanie poziomu kar do popełnionego naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Pisaliśmy o tym również:
Naruszenie dyscypliny finansów publicznych - skuteczność egzekwowania będzie poprawiona
Poszerzono krąg osób odpowiedzialnych za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Przydatne materiały:
Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 240, poz. 1429)
Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114)

Przypisy:
I. Kusio-Szalak, Zmiany w zakresie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, www.abc.com.pl
M. Terlikowska, Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, www.inforlex.pl
I. Motowilczuk, Trzy kierunki zmian dotyczących zakresu podmiotowego stosowania ustawy, www.inforlex.pl
Z. Kornat, O dyscyplinie finansowej precyzyjniej, www.inforlex.pl
www.uzp.gov.pl