W poniedziałek 10 lutego 2020 roku odbyło się ostatnie posiedzenie Państwowej Komisji Wyborczej w starym składzie. Wzięli w nim udział: Przewodniczący – Wiesław Kozielewicz, Zastępcy – Sylwester Marciniak i Zbigniew Cieślak, oraz członkowie – Wiesław Błuś, Arkadiusz Despot-Mładanowicz, Wojciech Kręcisz, Krzysztof Strzelczyk, Wojciech Sych, a także Magdalena Pietrzak, Szef Krajowego Biura Wyborczego.

Ostatnie posiedzenie PKW, w skład której wchodzili wyłącznie sędziowie

Przewodniczący PKW Sędzia Wiesław Kozielewicz zamykając posiedzenie podniósł, że było to ostatnie posiedzenie PKW, w skład której wchodzili wyłącznie sędziowie. Pierwsze powołania do PKW, składające się wyłącznie z sędziów, miały miejsce 5 lipca 1991 r., a ostatnie powołanie 15 lipca 2019 r. Łącznie w tym okresie Prezydenci RP powołali w skład PKW 28 sędziów.

Ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, dokonano zmiany w zakresie składu PKW i trybu powoływania jej członków. Zgodnie z unormowaniem art. 7 ust. 3 tej ustawy 11 lutego 2020 roku o godzinie 12.00, czyli z chwilą otwarcia pierwszego posiedzenia PKW w nowym składzie, powołanej postanowieniem Prezydenta RP z dnia 18 stycznia 2020 r., ustanie działalność PKW w dotychczasowym składzie, której dziewięcioletnia kadencja, mająca upłynąć 31 grudnia 2024 r., została przerwana powołaną ustawą.

Stara PKW proponuje zmiany prawa wyborczego

Państwowa Komisja Wyborcza na swoim ostatnim posiedzeniu w dotychczasowym składzie przyjęła informację o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany.

Dokument, odnoszący się do doświadczeń z wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz wyborów do Sejmu i Senatu, trafi teraz na biurko najważniejszych osób w państwie: prezydenta, premiera, a także marszałków Sejmu i Senatu. To od nich zależy, czy proponowane przez PKW zmiany znajdą odzwierciedlenie w propozycjach legislacyjnych.

W blisko 30-stronicowym stanowisku PKW postuluje 23 zmiany prawa wyborczego.

Zdaniem PKW konieczne jest wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców. Taki rejestr ułatwiłby właściwe wykonywanie zadań związanych z dopisywaniem się do spisu wyborców osób przebywających w dniu głosowania poza miejscem stałego zamieszkania, a także weryfikację kandydatów zgłaszanych w poszczególnych wyborach oraz kandydatów na członków obwodowych komisji wyborców.

PKW postuluje również zmiany w liczbie wybieranych posłów i senatorów w niektórych okręgach. Po uwzględnieniu liczby mieszkańców w okręgach wyborczych PKW ustaliła, iż należy zmniejszyć o 1 liczbę wybieranych posłów w okręgach wyborczych nr:

  • 9 (Łódź),
  • 31 (Chorzów, Katowice),
  • 32 (Dąbrowa Górnicza),
  • 33 (Kielce)
  • 34 (Elbląg).

Natomiast w okręgach nr:

  • 3 (Wrocław),
  • 20 (okręg podwarszawski),
  • 25 (Gdańsk, Sopot),
  • 26 (Gdynia, Słupsk)
  • 39 (Poznań)

liczbę wybieranych posłów należy zwiększyć o 1.

PKW sygnalizuje także, że w województwie mazowieckim liczba wybieranych senatorów jest zbyt niska, a w województwie śląskim zbyt wysoka. Poza tym, Komisja zwraca uwagę na sytuację występującą w województwach podkarpackim i lubelskim. Województwo podkarpackie ma większą liczbę mieszkańców (2 111 645) i przypada mu 5 mandatów. Natomiast województwo lubelskie ma mniejszą liczbę mieszkańców (2 097 946) i przypada mu 6 mandatów.

Inna propozycja to zniesienie możliwości załączania do zawiadomień o utworzeniu komitetu wyborczego symboli graficznych, które następnie umieszczane są na kartach do głosowania. Komisja zauważa, że logotypy zamieszczone na kartach do głosowania są czarno-białe, a ich rozmiar powoduje, że nie są czytelne. Ponadto, PKW zwraca uwagę, że ze względu na to, iż załączanie logo jest fakultatywne, powoduje to wyróżnianie się niektórych komitetów wyborczych lub kandydatów. Co więcej, według PKW obecne regulacje dotyczące symboli graficznych są niewystarczające. Prowadzą one do prób nadużyć w określaniu przez komitety wyborcze wzorców symboli graficznych.

 

Zdaniem PKW rozważenia wymaga także dostosowanie w Kodeksie wyborczym terminów upływu poszczególnych czynności wyborczych przypadających na sobotę i niedzielę w taki sposób, aby upływały one w piątek lub w poniedziałek. Wynikający z Kodeksu wyborczego termin dokonania wielu czynności wyborczych przypada na sobotę i niedzielę. Dzieje się tak za sprawą przepisów mówiących, że daną czynność należy dokonać np. do 50., 35., 21., czy 15 dnia przed dniem wyborów, ponieważ w praktyce wybory zawsze wyznaczane są na niedzielę. W takich sytuacjach zastosowanie mają przepisy, zgodnie z którymi wszystkie terminy, które upływają w weekend upływają w rzeczywistości pierwszego dnia roboczego po tym weekendzie. W ocenie PKW obecna sytuacja powoduje wątpliwości wyborców, którzy muszą dokonać czynności wyborczych, jak też komitetów wyborczych uczestniczących w wyborach, zaś utrzymywanie swego rodzaju fikcji nie ma uzasadnia.

PKW uważa, że potrzeba też zmiany godziny zgłaszania kandydatów i list kandydatów w wyborach. Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego zawsze upływa on danego dnia o godzinie 24.00. Zdaniem PKW, w celu ułatwienia wykonywania tej czynności komitetom należałoby ustalić tę godzinę nie w porze nocnej, lecz popołudniowej (np. o godz. 16.00). Zdaniem PKW termin dokonania zgłoszenia powinien upływać o konkretnej godzinie następnego dnia w porównaniu z obecnym stanem prawnym. Dzięki temu komitety wyborcze miałyby kilkanaście godzin więcej na dokonanie zgłoszenia.

Czytaj też: Termin wyborów prezydenckich to 10 maja, ruszyła kampania wyborcza >

PKW ocenia, iż konieczna jest rezygnacja z możliwości głosowania w Polsce przez wyborców stale zamieszkałych za granicą na podstawie paszportu i dokumentu potwierdzającego zamieszkiwanie za granicą. Komisja zauważa, że w obecnym stanie prawnym możliwe jest podwójne głosowanie - na podstawie paszportu przez wyborców, którzy w rzeczywistości jedynie czasowo przebywają za granicą, w wybranym przez nich obwodzie głosowania w kraju i w obwodzie głosowania właściwym dla miejsca stałego zamieszkania, gdzie ujęci są z urzędu w spisie wyborców.

Ponadto, PKW postuluje, by liczba członków obwodowych komisji wyborczych w obwodach odrębnych (szpitalach, więzieniach, aresztach śledczych, domach pomocy społecznej) była uzależniona od liczby wyborców przebywających w placówce, w której utworzono obwód.

Kolejna propozycja zmian dotyczy zgłaszania kandydatów na członków terytorialnych komisji wyborczych. Zdaniem PKW należy umożliwić to bezpośrednio wyborcom. Konieczna jest również zmiana przepisów umożliwiająca powoływanie terytorialnych komisji wyborczych w zróżnicowanym składzie (tj. w zależności od liczby mieszkańców danej jednostki).