W procedowanym właśnie w Sejmie projekcie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji zawarło też zmiany w ustawie z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Dodało przepisy (art. 72) umożliwiające wydawanie w sytuacji kryzysowej przez Prezesa Rady Ministrów, z własnej inicjatywy albo na wniosek Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub ministra kierującego działem administracji rządowej, poleceń obowiązujących

  • organy administracji rządowej;
  • państwowe osoby prawne, państwowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną; - organy jednostek samorządu terytorialnego, samorządowe osoby prawne, samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
  • osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców.


Czytaj także: Specustawa: Zasiłki dla uciekinierów wojennych i wsparcie dla pomagających>>
 

Polecenia do natychmiastowego wykonania

Z projektu ustawy wynika, że polecenia mogą być wydawane przede wszystkim w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania, ochrony, wzmocnienia lub odbudowy infrastruktury krytycznej; przejęcia kontroli nad sytuacją kryzysową oraz usunięcia skutków sytuacji kryzysowej.

Polecenia te będą wydawane w drodze decyzji administracyjnej i będą podlegać natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia. W projekcie zastrzeżono, że przepisy nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej, a także nie mogą dotyczyć czynności operacyjno- rozpoznawczych, dochodzeniowo- śledczych oraz czynności z zakresu ścigania wykroczeń. Polecenia mogą być uchylone lub zmieniane jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Ich uchylenie lub zmiana nie wymaga zgody stron.

Decyzja zasiłek celowy (UKRAINA) - WZÓR DOKUMENTU >

Projekt przewiduje, że zadania nałożone w trybie polecenia są realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. A przypadku poleceń adresowanych do osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej i przedsiębiorców, wykonanie zadań objętych poleceniem następuje na podstawie umowy zawartej przez ministra kierującego działem administracji rządowej albo przez Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i jest finansowane ze środków budżetu państwa. Projekt dopuszcza też realizację zadań objętych poleceniami bez zawarcia umowy, na podstawie decyzji i późniejszego finansowania. Do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do realizacji poleceń nie  miałyby zastosowania przepisy ustawy o zamówieniach publicznych.

 

Regulacje o poleceniach w specustawie i ustawie

Przepisy o poleceniach wydawanych przez wojewodę (także ustnych) adresowanych do wszystkich organów administracji rządowej działające na obszarze województwa, państwowych osób prawnych, organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych oraz samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej pojawiają się także w samym projekcie specustawy (art. 9). Dotyczą one jednak sytuacji związanej z uciekinierami z Ukrainy i jak zapisano w projekcie specustawy mają obowiązywać od 24 lutego do 31 maja 2022 roku. Samorządowcy nie mają jednak złudzeń, że tak jak to było w przypadku podobnych przepisów covidowych, będą one wielokrotnie przedłużane, przy kolejnych nowelizacjach ustawy, których nie wyklucza rząd.  

- Bardzo trudno czyta się tę wrzutkę w art. 72 w kontekście zapisów początkowych art. 9 gdzie pojawia się enigmatyczne słowo, że wojewoda może wydawać polecenia, że zapewnia pomoc. To jest nieostre – mówi Leszek Świętalski dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej.

 

Kryzys się kiedyś skończy, przepis pozostanie

Bernadeta Skóbel, radca prawny, kierownik działu monitoringu prawnego i ekspertyz Związku Powiatów Polskich wskazuje, że nowelizacja ustawy o zarządzaniu kryzysowym ma o wiele większe konsekwencje niż tylko w kryzysie uchodźczym.  - Czym innym jest wprowadzenie specprzepisów do tej sytuacji, którą mamy, a czym innym wprowadzanie bez konsultacji zmian, które zostaną w tej ustawie na wieki wieków i będą dotyczyć wszystkich innych sytuacji kryzysowych, na przykład powodzi. I na to nie możemy się zgodzić – mówi. Podkreśla, że nowelizacji ustawy o zarządzeniu kryzysowym nie poprzedziła dyskusja, czy i w jakim zakresie modyfikacja przepisów jest potrzebna.  

Zwraca uwagę, że istotą zarządzania kryzysowego jest nie tylko reagowanie w momencie pojawienia się sytuacji kryzysowej, ale co istotne – podejmowanie działań, których celem jest niedopuszczenie do powstania tej sytuacji oraz działania mające na celu przywrócenie stanu sprzed sytuacji kryzysowej. System jest tak skonstruowany, że jeśli sytuacja kryzysowa ma zasięg lokalny problem rozwiązuje wójt, ponadgminny – starosta, jeśli sprawa dotyczy kilku powiatów wtedy w zarządzanie kryzysowe angażuje się wojewoda.

- Po wejście w życie tej nowelizacji wojewoda będzie mógł przejąć różne funkcje związane z koordynacją, wydawać polecania, które będą korzystały z rygoru wykonalności i nawet jeśli powiat będzie chciał zaskarżyć decyzje administracyjne, to zanim sąd to rozpozna skargę na to polecenie będzie ono musiało być wykonane – wskazuje Bernadeta Skóbel.  Przypomina, też samorządy mają przykre doświadczenia z realizacją poleceń wojewodów, kiedy wybuchła pandemia Covid.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.