Wynagrodzenia skarbników na równi pochyłej, problemów jest więcej

Zdaniem skarbników, obecne przepisy uniemożliwiają wynagrodzenie ich w sposób odpowiadający ich kompetencjom, poziomowi odpowiedzialności oraz roli, jaką odgrywają w sprawnym funkcjonowaniu samorządów. Od 2010 roku rośnie spłaszczenie wynagrodzeń w administracji samorządowej. Wynagrodzenia skarbników jednostek samorządu terytorialnego (jst) rosną znacznie wolniej niż płaca minimalna, a to obniżyło atrakcyjność tych stanowisk. Z danych zebranych przez firmę Publink na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród 557 skarbników jst wynika, że:

miesięczne wynagrodzenie całkowite (mediana) skarbników - głównych księgowych, zarządzających budżetami gmin wynosi 10 350 zł brutto
co drugi skarbnik otrzymuje pensję od 8 560 do 15 180 zł
25 proc. najgorzej wynagradzanych skarbników zarabia poniżej 8 560 zł brutto.
tylko 25 proc. najlepiej opłacanych skarbników zarabia 15 180 zł brutto.

Z badań wynika, że to kwestia zarobków jest najczęściej wymienianym powodem (64,2 proc. wskazań) zmiany pracy.

Przeczytaj także: Tak mają wyglądać podwyżki dla pracowników samorządowych

Rosnąca liczba zadań

- Praca skarbnika to już nie jest ta spokojna praca, która była kiedyś. Samorządy rozliczają projekty unijne, działają na licznych ustawach, rozliczają VAT. To nie jest praca mniej skomplikowana niż w korporacji. A to korporacje i duże formy wysysają od nas pracowników – mówi Piotr Budziak, skarbnik gminy Zabierzów, wiceprzewodniczący Zarządu Krajowej Rady Forów Skarbników JST, działającej przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Przyznaje, że ma coraz częściej problemy z rekrutacją do księgowości urzędu.

Także dr Daniel Budzeń, ekspert z zakresu finansów publicznych Związku Miast Polskich dowodzi, że wynagrodzenia skarbników rosną niewspółmiernie do zwiększających się obowiązków, rosnących budżetów i coraz większej odpowiedzialności.

- Przeciętny wzrost wydatków kształtuje się na poziomie około 250 – 280 procent. Wynagrodzenie skarbnika to wzrost o ok. 172 proc., a zatem nie da się nie powiedzieć o tym, że nie wzrasta zakres zadań - wskazuje ekspert.

Z raportu, który przedstawił podczas VII Krajowego Kongresu Forów Skarbników wynika, że wzrost budżetu dotyczy zarówno wydatków, jak i dochodów z tytułu pozyskanych dotacji i środków. O ile główne zadania skarbników się nie zmieniają, o tyle jednak rosnąca liczba realizowanych projektów, zarówno o charakterze bieżącym, jak i inwestycyjnym - powoduje wzrost liczby zadań, które podlegają nadzorowi i kontroli skarbników. W konsekwencji wzrasta poziom środków finansowych, którymi należy gospodarować, a tym samym odpowiedzialność za ten proces.

- W tym kontekście ponownie należy podkreślić, że w szczególności w mniejszych jednostkach, skarbnik musi łączyć swoją funkcję z zadaniami głównego księgowego urzędu. Tym samym niejednokrotnie realizuje zakres zadań, odpowiadający pracy dwóch stanowisk. Natomiast otrzymywane wynagrodzenie może nie tylko być nieadekwatne do wskazanego zakresu zadań, lecz także niższe od maksymalnego – wskazuje dr Budzeń.

Ekspert zwraca uwagę, że głównym wyzwaniem dla jst jest niedobór środków finansowych, w tym na zadania oświatowe. Na ten problem wskazują też wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli z 2024 roku. To pokazuje skalę wyzwań, przed którymi stają skarbnicy w celu zapewnienia finansowania obligatoryjnych zadań publicznych.

- Niejednokrotnie zwiększenie zadań, które miały charakter cykliczny, a czasami nawet ciągły, powodowało przyznawanie dodatków specjalnych, które następnie były kwestionowane przez organy kontroli – przypomina dr Budzeń.

Przeczytaj także: Skarbnik gminny może wetować decyzje, ale to martwe prawo

Czytaj w LEX: Kontrasygnata skarbnika a gospodarka finansowa jednostki samorządu terytorialnego > >

Kierunki zmian legislacyjnych

Zdaniem eksperta jednym z rozwiązań jest zniesienie maksymalnego poziomu wynagrodzenia dla osób zatrudnionych na podstawie powołania i analogicznie jak w przypadku pozostałych pracowników zatrudnionych, ustalenie wynagrodzenia minimalnego. Takie rozwiązanie pozwalałoby na kształtowanie wynagrodzeń skarbników w powiązaniu z możliwościami budżetowymi samorządu.

- Niewątpliwie wydaje się, że bardzo ważnym jest też rozstrzygnięcie kwestii dodatku specjalnego. Skoro burmistrz może mieć ma dodatek specjalny jako obligatoryjny, a skarbnik jednak jest osobą zarządzającą, moim zdaniem w randze wiceburmistrza, to dlaczego te osoby, które ponoszą tak wielką odpowiedzialność nie powinny też mieć tego dodatku specjalnego – uważa dr Budzeń.

Przeczytaj także: WSA: Nie można powołać pełniącego obowiązki skarbnika

Proponuje więc następujące kierunki zmian w wynagradzaniu skarbników:

zapewnienie zasad ustalania i waloryzacji wynagrodzeń skarbników w sposób analogiczny do osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe przy jednoczesnym uwzględnieniu maksymalnego limitu określonego w ustawie o pracownikach samorządowych;

ustalenie minimalnego poziomu wynagrodzenia skarbnika analogicznie jak w przypadku pozostałych grup pracowników samorządowych;
zahamowanie dalszego spadku wartości wskaźnika maksymalnego wynagrodzenia skarbnika w relacji do wynagrodzenia minimalnego;
zniesienie maksymalnego poziomu wynagrodzeń dla osób zatrudnionych na podstawie powołania — analogicznie do pozostałych pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych administracji samorządowej;
przyznanie dodatku specjalnego jako obligatoryjnego dla osób zatrudnionych na podstawie powołania — analogicznie do sposobu wynagradzania wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów i marszałków województw;
rozważenie rozdzielenia funkcji skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samorządu terytorialnego) i funkcji głównego księgowego urzędu jako jednostki budżetowej — na podstawie indywidualnych i autonomicznych decyzje kierownika jednostki determinowanych skutecznością struktury organizacyjnej oraz możliwościami finansowymi jednostki samorządu terytorialnego.

Swoje postulaty sformułowała też w luty Krajowa Rada Forów Skarbników. Przekazała je do Marka Wójcika, sekretarza Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Rada zwraca uwagę na dyskryminujący skarbników przepis o 2-letnim okresie ochrony przedemerytalnej, podczas gdy pozostałym pracownikom ochrona taka przysługuje na 4 lata przed uzyskaniem prawa do emerytury. W kwestii ochrony przedemerytalnej proponuje zmianę w Kodeksie pracy tak, by osoby zatrudnione na podstawie powołania, miały warunki takie same jak pracownicy zatrudnieni w samorządzie na umowę o pracę.

Dodatkowo KFRS postuluje zmianę przepisów, które umożliwiają obecnie odwołanie skarbnika ze stanowiska przez radę zwykłą większością głosów i bez uzasadnienia. Proponuje w zmianę ustawy o samorządzie gminnym tak, aby do zwolnienia skarbnika wymagana była uchwała rady podjęta większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu w głosowaniu imiennym oraz uzasadnienie.

Zobacz w LEX: Prywatnoprawny status kontrasygnaty skarbnika > >

MSWiA analizuje, ale na razie zmian nie przewiduje

Pod koniec lutego Tomasz Szymański, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, w odpowiedzi na interpelację grupy posłów (nr 8056) podkreślił, że stanowisko skarbnika jest jednym z najbardziej odpowiedzialnych stanowisk w jednostce samorządu terytorialnego. Ale jednocześnie wskazał, że obecnie resort nie planuje podjęcia prac legislacyjnych, mających na celu zmianę formy zatrudnienia skarbników z powołania na umowę o pracę, a także kwestii dotyczącej wynagrodzeń, natomiast na bieżąco analizuje wpływające sygnały i postulaty od przedstawicieli jst, jak również środowisk reprezentujących skarbników.

Czytaj również w LEX: O obecnym statusie pracowniczym skarbnika jednostki samorządu terytorialnego > >

Nowość