Problem polega na tym, że jedna i ta sama osoba może mieć uprawnienia zarówno do zasiłku pielęgnacyjnego, jak i dodatku pielęgnacyjnego. Oba świadczenia mają podobny cel - pokrycie przynajmniej części kosztów opieki i pielęgnacji osób, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb. Wypłacane są na podstawie odrębnych przepisów i przez różne organy:
- zasiłek pielęgnacyjny przez gminy na podstawie art. 16 ust. 1 - 2 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,
- dodatek pielęgnacyjny przez organ emerytalno-rentowy np. ZUS na podstawie art. 75 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Dla kogo zasiłek pielęgnacyjny dla kogo dodatek
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- dziecku z niepełnosprawnością,
- osobie z niepełnosprawnością powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- osobie z niepełnosprawnością powyżej 16. roku życia, legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia,
- osobie, która skończyła 75 lat, a nie ma ustalonego prawa do dodatku pielęgnacyjnego.
Dodatek pielęgnacyjny mogą otrzymać osoby uprawnione do emerytury lub renty, jeżeli:
- zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo
- ukończyły 75 lat.
Czytaj też: Dodatki do emerytury - komentarz praktyczny >>>
Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest z automatu, natomiast zasiłek pielęgnacyjny na wniosek osoby zainteresowanej. Oba świadczenia wzajemnie się wykluczają, nie można pobierać ich równocześnie. Stąd m.in. wynikają problemy, gdyż obowiązek poinformowania o pobieraniu zasiłku spoczywa na pobierającym go, w momencie gdy zyskuje uprawnienia do dodatku np. z racji wieku. Prawo nie reguluje bowiem sposobu, w jaki organy przyznające te świadczenia mają przekazywać między sobą informacje.
- Konsekwencją tego jest, że to na osoby starsze i z niepełnosprawnością w całości przerzuca się ciężar odpowiedzialności za powstanie uprawnienia do kolizyjnych świadczeń. Wymaga to podjęcia działań naprawczych – uważa Rzecznik Praw Obywatelskich.
Czytaj też: Dodatek pielęgnacyjny a dodatek mieszkaniowy - LINIA ORZECZNICZA >>>
Elektroniczna wymiana informacji między gminą a ZUS
Prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS, zwraca uwagę, że przepisy przewidują możliwość uzyskani z ZUS informacji, czy osoba ubiegająca się lub pobierająca już zasiłek jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego. Organy, które wypłacają zasiłek mają obowiązek samodzielnej weryfikacji tych informacji. Jednak ZUS nie ma uprawnień do przekazywania organom wypłacającym zasiłek informacji o przyznaniu dodatku pielęgnacyjnego, jeśli zasiłek nie jest jeszcze pobierany. Dlatego jednym z proponowanych przez prezes ZUS rozwiązań jest elektroniczne pozyskiwanie danych przez urzędy wypłacające zasiłek pielęgnacyjny z organów emerytalno-rentowych np. poprzez rejestr utworzony przez resort rodziny. Prezes ZUS wskazuje na potrzebę zamian legislacyjnych, które umożliwią organowi emerytalno-rentowemu dostęp do rejestru centralnego utworzonego przez ministra rodziny w zakresie danych dotyczących zasiłku pielęgnacyjnego.
Czytaj też: Zasiłek opiekuńczy nie dla wnuczki, gdy niepełnosprawna babcia ma dzieci >>>
Barbara Socha, wiceminister rodziny i polityki społecznej przypomina, że zasiłek pielęgnacyjny pobrany za okres, w którym osoba niepełnosprawna pobierała jednocześnie dodatek pielęgnacyjny, jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlega zwrotowi. Podkreśla, że wniosek o zasiłek pielęgnacyjny zawiera pouczenie, że nie przysługuje on osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.
Gmina zweryfikuje uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego
Wiceminister Socha odpowiada RPO, że uchwalona 4 czerwca 2021 r. ustawa o zmianie niektórych ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny wprowadziła podstawę prawną do uruchomienia usługi elektronicznej weryfikacji przez gminy czy dana osoba ubiegająca się lub otrzymująca zasiłek pielęgnacyjny pobiera jednocześnie dodatek pielęgnacyjny. Wyjaśnia, że aktualnie trwają prace nad przygotowaniem i uruchomieniem tej usługi. Po ich zakończeniu termin technicznego uruchomienia usługi zostanie ogłoszony obwieszczeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.
- Głównym problemem pracowników ośrodków pomocy społecznej jest przede wszystkim bardzo wolna weryfikacja danych do różnego rodzaju uprawnień na platformie ZUS, co stwarza spore problemy w praktyce. Dlatego właśnie zamierzamy w tej sprawie apelować do premiera lub minister rodziny – mówi Paweł Maczyński, przewodniczący Polskiej Federacji Związkowej Pracowników Socjalnych.
Jeszcze innym problemem jest od lat niska kwota zasiłku pielęgnacyjnego, o czym pisaliśmy niedawno w Prawo.pl. Obecnie wynosi on 215,84 zł miesięcznie.
Jak poinformował ostatnio na sejmowej Komisji ds. Petycji Olgierd Podgórski, dyrektor Departamentu Polityki Rodzinnej MRiPS, w resorcie nie trwają obecnie prace zmierzające ku podniesieniu tej kwoty. Jego waloryzacja będzie dopiero w 2024 r. Kwota dodatku pielęgnacyjnego od 1 marca 2022 wynosi 256,44 zł brutto
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.