Ustawa z 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz. U. poz. 803) wprowadza kilkadziesiąt zmian prawnych. Niektóre zmiany są jednak kontrowersyjne.

Wyjątek od zasady dwuinstacyjności postępowania

W ustawie Kodeks postępowania administracyjnego ustawa przewiduje nadanie waloru ostateczności decyzji wydanej w pierwszej instancji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony. Zmiana ta spowoduje, iż strona – otrzymując decyzję zgodną ze swoim żądaniem – nie będzie zmuszona oczekiwać na upływ terminu do wniesienia odwołania, aby decyzja ta stała się ostateczną, ani też podejmować dodatkowych czynności polegających na skutecznym złożeniu oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Ustawa wprowadza więc wyjątek od zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, pozostawiając jednocześnie możliwość wzruszenia decyzji w drodze sądowoadministracyjnej. Druga zmiana wprowadza możliwość skutecznego zrzeczenia się przez stronę prawa do wniesienia odwołania od decyzji jeszcze przed rozpoczęciem biegu terminu na jego wniesienie.

Ze zmianami wprowadzonymi w ramach Kodeksie postępowania administracyjnego  związana jest zmiana wprowadzona do ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi mająca na celu urealnienie sądowej kontroli zaskarżonej decyzji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony. Zmiana dokonana w tej ustawie  nakłada na organ obowiązek sporządzenia uzasadnienia przed przekazaniem skargi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę do sądu.

 

Ogłoszenia w postępowaniu cywilnym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

Nowela wprowadza także zmiany w ustawie Kodeks postępowania cywilnego. Dotyczą one:

  1.  umożliwienia organizacjom pozarządowym wytaczanie powództw lub przystępowanie do toczących się postępowań sądowych na rzecz każdego przedsiębiorcy będącego członkiem tej organizacji;
  2.  wskazania Monitora Sądowego i Gospodarczego jako podstawowego miejsca publikowania obligatoryjnych ogłoszeń w postępowaniu cywilnym. Aktualna regulacja kodeksowa przewiduje publikowanie przedmiotowych ogłoszeń w różnego rodzaju dziennikach czy pismach „poczytnych na całym obszarze Państwa” lub „poczytnych na terenie określonej miejscowości”.
  3. zniesienia obowiązku składania odpisu księgi wieczystej do wniosków dotyczących nieruchomości ujawnionych w księdze wieczystej. Księgi wieczyste prowadzone są obecnie w systemie teleinformatycznym, a sąd ma pełen dostęp do danych w nich zawartych. Tym samym, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, brak jest uzasadnienia, aby do wniosków wszczynających postępowanie nieprocesowe, które dotyczą nieruchomości ujawnionych w księdze wieczystej, konieczne było załączanie odpisu tej księgi.

 

Wyższe kwoty wolne od podatku w darowiznach i spadkach

Zmiany wprowadzone w ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn zmieniają wysokość kwot wolnych od podatku. Ustawa podnosi kwoty wolne od podatku dla poszczególnych grup podatkowych odpowiednio o 12-krotność, 9-krotność i 6-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2022 r. Jednocześnie ustawodawca różnicuje kwotę wolną od podatku w każdej grupie podatkowej w zależności od tego, czy nabycie własności rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu nastąpiło od jednej czy wielu osób oraz przewiduje rozliczanie kwoty wolnej od podatku w cyklu pięcioletnim. Okresy pięcioletnie będą liczone od 1 lipca 2023 r. W rezultacie zwolnione będzie z podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat kwotę:

  1. 36120 zł od jednej osoby lub 108360 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
  2. 27090 zł od jednej osoby lub 81270 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
  3. 18060 zł od jednej osoby lub 54180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

O zmianach przeczytaj także: Zbiórki i darowizny na cele charytatywne jednak opodatkowane? oraz Od lipca 2023 roku nowe limity zwolnień z podatku od spadków i darowizn

 

Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Zmiana umożliwia jednorazowe zbycie zinwentaryzowanych napojów alkoholowych, bez uzyskiwania zgody na hurtowy obrót napojami alkoholowymi, przez przedsiębiorcę, któremu – z przyczyn wymienionych w art. 18 ust. 12 pkt 1–4 ustawy tj. likwidacja punktu sprzedaży, upływ terminu ważności zezwolenia, zmiana rodzaju działalności punktu sprzedaży, zmiana składu osobowego wspólników spółki cywilnej albo w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 491, art. 528 par 1 albo art. 551 par. 1, 2 i 5 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych tj. łączenie spółek, podział albo przekształcenie spółki – wygasło zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych.

 

Ustawa z 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne  i Kodeks Wykroczeń

Dodano przepis karny, który przewiduje odpowiedzialność za wykroczenie związane z niewykonaniem obowiązku zamieszczania tabliczki porządkowej na budynku lub ogrodzeniu. Ponadto właściciele nieruchomości zostali zwolnieni z obowiązku zamieszczania nazwy ulicy (placu) oraz nazwy miejscowości na tabliczkach z numerem, jeżeli rada gminy w stosownej uchwale nie wprowadziła takiego obowiązku na obszarze jej działania.

Zmiany dokonane w ustawie Kodeks wykroczeń są pochodną zmian wprowadzonych powyżej. Czynem zabronionym pod groźbą kary (karanym jako wykroczenie) nie będzie już niedopełnienie obowiązku oświetlenia tabliczki z numerem porządkowym nieruchomości.

 

Ustawa z 28 września 1991 r. o lasach

Wprowadza zmiany w zakresie sprzedaży przez osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, niestanowiącego własności Skarbu Państwa gruntu będącego lasem w rozumieniu ustawy, objętego uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją starosty wydaną na podstawie inwentaryzacji stanu lasu co do zadań z zakresu gospodarki leśnej realizowanych na tym gruncie. Zmiana polega na możliwości ustalenia okoliczności związanych z w/w gruntem na podstawie oświadczenia sprzedającego złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej. Nowelizacja wywołuje kontrowersje: Sprzedaż działki leśnej na oświadczenie, ale w razie błędu umowa nieważna.

 

Ustawa z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych

zmniejszono zakres obowiązków regionalnych izb obrachunkowych zwalniając je z konieczności wydawania opinii o przedkładanych przez jednostki samorządu terytorialnego informacjach o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze roku budżetowego.

 

Ustawa z 22 grudnia 1995 r. o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego

Zmiana określa maksymalną wysokość opłaty za zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenia lub obwieszczenia (nie będzie mogła być ona wyższa niż 20 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę), po oraz poszerza katalog podmiotów zobowiązanych do nieodpłatnego udostępniania treści publikowanych w MSiG(oprócz sądów rejonowych będą to także organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego). Przeczytaj także: Posłowie odbierają prasie przychody z ogłoszeń

 

Ustawa z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji

W przypadku tej ustawy nowości jest kilka. Zmiany: 

  1. określają krąg podmiotów, które będą mogły uzyskać pozwolenie na broń do celów ochrony osobistej, osób i mienia ze względu na „chęć wzmocnienia potencjału obronnego Rzeczypospolitej Polskiej zadeklarowaną przez taką osobę”. Uprawnienie to dotyczyć będzie funkcjonariusza Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej, funkcjonariusza innej państwowej formacji uzbrojonej oraz żołnierza zawodowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli posiada przydzieloną mu broń służbową, a także osobę pełniącą terytorialną służbę wojskową co najmniej dwa lata;
  2. przewidują zwolnione osób posiadających pozwolenie na broń wydane w celu łowieckim z obowiązku przedstawiania co 5 lat organowi Policji orzeczenia lekarskiego i psychologicznego; 
  3. upraszczają procedurę odwoławczą od orzeczeń lekarskich i psychologicznych, które są wydawane w toku postępowania o wydanie pozwolenia na broń. Odwołanie będzie mogło być wniesione do dowolnego, wybranego przez odwołującego się, lekarza lub psychologa upoważnionego do wydawania orzeczeń lekarskich zgodnie z przepisami tej ustawy;
  4. ograniczają do 1 miesiąca okres członkostwa w klubie strzeleckim, który może być wymagany przez polski związek sportowy od osób ubiegających się o możliwość przystąpienia do egzaminu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji niezbędnych do ubiegania się o wydanie pozwolenia na broń do celów sportowych;
  5. modyfikują przepis upoważniający do określenia w drodze rozporządzenia trybu przeprowadzania i zakresu egzaminu dla osoby wnioskującej o wydanie pozwolenia na broń, składu komisji egzaminacyjnej oraz stawki odpłatności za ten egzamin. Wprowadzone zmiany dookreślają skład komisji konkursowej, oraz ustalają maksymalną stawkę odpłatności za egzamin, która nie może być wyższa niż 20 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Znowelizowany przepis upoważniający nie przewiduje również konieczności wydania przedmiotowego rozporządzenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych;
  6. uproszczają tryb zatwierdzania regulaminu strzelnicy przewidując w tym zakresie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego regulujących tryb uproszczony.

O zmianach przeczytaj także w tekstach: Kontrowersyjne normy w ustawie deregulacyjnej dotyczące miejsc parkingowych oraz Sejm zniósł obowiązek cyklicznych badań lekarskich myśliwych, także okulistycznych.

Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych

Uchylono przepis zobowiązujący organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego do:

  • sporządzania i przedstawiania organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego oraz regionalnej izbie obrachunkowej, w terminie do dnia 31 sierpnia każdego roku: informacji o przebiegu wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego za pierwsze półrocze,
  • informacji o kształtowaniu się wieloletniej prognozy finansowej, w tym o przebiegu realizacji przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3 ustawy o finansach publicznych
  • informacji o przebiegu wykonania planu finansowego w pierwszym półroczu przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz inne osoby prawne, dla których organem założycielskim jest jednostka samorządu terytorialnego.

  Ustawa z 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców

stworzono podstawę prawną do występowania Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w postępowaniach w sprawach cywilnych z zakresu pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli stroną jest przedsiębiorca.

Ustawa z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców

podniesiono kwotę przychodów, do której możliwe jest prowadzenie tzw. działalności nieewidencjonowanej. Ustawa podnosi próg dochodowy do wysokości 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, obecnie ustawa stanowi o połowie tego wynagrodzenia, którego nieprzekroczenie przy spełnieniu warunku niewykonywania działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy, oznacza brak konieczności składania wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Ustawa z 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących

  1. określono minimalny próg powierzchni usługowej lub handlowej, jaki należy zapewnić realizując inwestycję mieszkaniową na poziomie 5 proc. powierzchni użytkowej mieszkań;
  2. rozszerzono katalog wyjątków umożliwiających realizację inwestycji mieszkaniowej, która nie spełnia wymogu niesprzeczności ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz uchwałą o utworzeniu parku kulturowego; inwestycje takie będą mogły być realizowane na terenach, na których jest lub może być zlokalizowany obiekt handlowy o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz na których jest zlokalizowany budynek biurowy;
  3. wprowadzono obowiązek zapewnienia przez inwestora w ramach realizowanej inwestycji minimalnego udziału powierzchni terenu biologicznie czynnego wynoszącego co najmniej 25 proc. powierzchni terenu inwestycji mieszkaniowej, przy czym co najmniej 50 proc .terenu biologicznie czynnego stanowić ma ogólnodostępny, nieogrodzony, urządzony teren wypoczynku oraz rekreacji lub sportu, a także zapewnienia odpowiedniej liczby miejsc postojowych w liczbie stanowiącej 1,5-krotność liczby mieszkań zrealizowanych w ramach inwestycji, a także określenia przypadków, w których spełnienie powyższych wymogów nie będzie konieczne;
  4. złagodzono wymagania dotyczące minimalnego udziału powierzchni terenu biologicznie czynnego (12,5 proc. powierzchni terenu inwestycji) oraz minimalnej liczby miejsc postojowych (co najmniej równa liczbie mieszkań) w przypadku inwestycji mieszkaniowych zlokalizowanych w obszarze zabudowy śródmiejskiej;
  5. wydłużono okres ważności uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej z 3 do 6 lat.

 

Ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID_19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw

Nowela przedłuża okres ważności profili zaufanych do końca 3 miesiąca od miesiąca, w którym odwołano stan zagrożenia epidemicznego, stan epidemii albo zniesiono stan nadzwyczajny jednocześnie nie wprowadzając żadnego z tych stanów.

 

Terminy wejścia w życie regulacji

Ustawa wchodzi w życie 12 maja br. z wyjątkiem zmian wprowadzonych do:

  1. ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, które wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy;
  2. ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, które wejdą w życie z dniem 1 lipca 2023 r.