Z dniem 31 sierpnia 2015 r. zostanie rozwiązana umowa z nauczycielem dyplomowanym zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie mianowania z tytułu przejścia na emeryturę. Z dniem 1 września 2015 r. szkoła chciałaby ponownie zatrudnić nauczyciela, tym razem w niepełnym wymiarze czasu pracy 15/18 na czas określony.

Czy można zatrudnić nauczyciela dyplomowanego (emeryta) na czas określony w niepełnym wymiarze czasu pracy?

Odpowiedź
Na wstępie należy poczynić uwagę, iż kwestia tego, czy nauczyciel posiada uprawnienia emerytalne, czy nie, nie ma żadnego znaczenia z punktu widzenia zatrudnienia nauczyciela w szkole.


Do zatrudnienia takiego nauczyciela stosuje się te same zasady, jakie dotyczą innych nauczycieli tego samego stopnia.


Na podstawie art. 10 ust. 5 pkt 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela – dalej KN stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Przepis ten zawiera jeszcze pięć dodatkowych wymogów, których łączne spełnienie pozwala na zawarcie stosunku pracy na podstawie mianowania.

Kluczowa jest jednak przesłanka możliwości zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc w wymiarze określonym w art. 42 ust. 3 KN (tabelka) lub określonego przez organ prowadzący szkołę na podstawie art. 42 ust. 7 pkt 3 KN.

Jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w pełnym wymiarze etatu, to na podstawie art. 10 ust. 6 KN stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze.

Na podstawie art. 10 ust. 7 KN, na zasadzie kolejnego wyjątku o ogólnej zasady, istnieje możliwość zatrudnienia nauczyciela na czas określony. Możliwość zatrudnienia nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony musi wynikać albo z potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, albo zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Brak jednej z tych przesłanek powoduje niemożność zatrudnienia nauczyciela zgodnie z prawem na czas określony.

Zgodnie z treścią tej normy jest to możliwe w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Przesłanka zastępstwa nieobecnego nauczyciela jest jasna. Z kolei "potrzeby organizacyjne szkoły" związane są wprawdzie z jednoroczną organizacją pracy szkoły, przyjętą w arkuszu organizacyjnym, ale nie można ich rozpatrywać wyłącznie w tym kontekście. Skoro bowiem nauka danego przedmiotu nie ulega zakończeniu w tej szkole z końcem tego roku szkolnego, to także przesłanka potrzeb organizacyjnych szkoły nie może mieć zastosowania. Sąd Najwyższy uznał, iż art. 10 ust. 7 KN w zakresie przesłanki określającej potrzeby wynikające z organizacji nauczania nie może być interpretowany rozszerzająco (podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2012 r., I PK 106/12, G.Prawna 2013, nr 170, poz. 9).

Artykuł 10 ust. 7 KN, regulujący wyjątek od ogólnej zasady, należy więc wykładać ściśle. Zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony jest więc dopuszczalne tylko wówczas, gdy staje się konieczne w świetle wynikających z tego przepisu przesłanek. Taka wyjątkowa podstawa zatrudnienia nie może być zależna od uznania pracodawcy (podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 r., I PK 62/06, Pr. Pracy 2007, nr 2, poz. 31, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., I PK 169/07, LEX nr 448147).

Zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony, niezgodnie z zasadami takiego zatrudnienia, powoduje nawiązanie stosunku pracy na czas nieokreślony (uchwała Sądu Najwyższego z 14 czerwca 1994 r., I PZP 28/94, OSNP 1994 nr 10, poz. 160). W takiej sytuacji nauczycielowi będzie przysługiwać żądanie ustalenia istnienia stosunku pracy nawiązanego na czas nieokreślony na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, tak w trakcie stosunku pracy, jak i po jego zakończeniu (podobnie: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2013 r., I PZP 3/13, LEX nr 1402593, M.P.Pr. 2014, nr 1, poz. 38-41).

Jeżeli jednak umowa o pracę została oparta o wskazanie, że nawiązano ją w oparciu o potrzebę wynikającą z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, a przyczyna ta znajduje odzwierciedlenie w przyjętej organizacji pracy szkoły lub w wyjątkowych potrzebach kadrowych szkoły, to była ona zawarta zgodnie z prawem.

Reasumując: jeżeli z organizacji pracy szkoły wynika niemożność zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze czasu pracy (tj. jest to okoliczność obiektywna i udokumentowana), to oczywiście istnieje możliwość nawiązania umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Pytanie pochodzi z  publikacji Vademecum Głównego Księgowego Administracja .