Zebranie wiejskie podjęło uchwałę o odwołaniu sołtysa z pełnionej przez niego funkcji.

Sołtys, po uprzednim bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, wniósł skargę na uchwałę do WSA. W uzasadnieniu wskazał, że uchwała nie była objęta porządkiem obrad podanym do wiadomości mieszkańców, zgodnie z zapisem statutu sołectwa. Jednocześnie statut nie przewiduje możliwości rozszerzenia porządku obrad zwołanego zebrania i jedynie w sprawach pilnych możliwe jest zwołanie zebrania w krótszym niż 7 dni terminie. Zatem uchwała o jego odwołaniu została podjęta z naruszeniem statutu. Sołtys zaznaczył przy tym, iż stosowanie takiej praktyki w podejmowaniu uchwał prowadzi do pozbawienia mieszkańców możliwości decydowania w ważnych dla danej społeczności sprawach. Jednocześnie skarżący zwrócił uwagę, iż sprawy dotyczące wyboru i odwołania sołtysów są sprawami z zakresu administracji publicznej, w związku z tym należą do kognicji sądu administracyjnego.


WSA przypomniał, iż zgodnie zaś z art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.) każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.

Z treści przepisu wynika jednoznacznie, iż dotyczy on uchwał lub zarządzeń podjętych przez organ gminy, czyli radę gminy oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Zakres podmiotowy pojęcia "organ gminy" został zatem wyraźnie określony. Gmina może natomiast tworzyć jednostki pomocnicze zarówno na obszarach wiejskich – sołectwa, jak również na obszarach zurbanizowanych – dzielnice, osiedla. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Statut jednostki pomocniczej określa w szczególności jej nazwę i obszar, zasady i tryb wyborów organów, organizację i zadania tych organów, zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji, a także zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów jednostki pomocniczej. W myśl art. 36 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a organem wykonawczym – sołtys.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż jednostki pomocnicze nie są jednostkami samorządu terytorialnego, a jedynie stanowią element struktury gminy, zaś zadania i kompetencje jakie wykonują pochodzą od gminy, która przekazuje je na zasadzie dekoncentracji, a nie decentralizacji. WSA zwrócił uwagę, iż jednostka pomocnicza nie jest kolejną jednostką samorządu terytorialnego i nie korzysta z analogicznej ochrony sądowej.

W świetle powyższych rozważań należy uznać, iż zebranie wiejskie będące organem uchwałodawczym jednostki pomocniczej, jaką jest sołectwo, nie należy do organów gminy, a tym samym, uchwała podjęta przez zebranie wiejskie nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (por. postanowienie NSA w Krakowie z dnia 9 grudnia 2003 r., sygn. akt II SA/Kr 2982/03; postanowienie WSA w Gdańsku z dnia 13 czerwca 2005 r., sygn. akt III SA/Gd 284/05; postanowienie WSA w Kielcach z dnia 30 października 2007 r., sygn. akt II SA/Ke 543/07; dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych http://orzeczenia.nsa.gov.pl).


Na podstawie:
Postanowienie WSA w Olsztynie z 27 maja 2013 r., sygn. akt II SA/Ol 367/13, nieprawomocne