Kwoty poszczególnych części subwencji (w mln zł):
- część oświatowa - 41 909,5
- uzupełnienie subwencji ogólnej – 336,0
- część wyrównawcza subwencji ogólnej dla powiatów - 1 894,4
- część wyrównawcza subwencji ogólnej dla województw - 1 113,0
- część rekompensująca subwencji ogólnej dla gmin – 17,0
- część wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin - 6 896,2
- część równoważąca subwencji ogólnej dla gmin – 546,4
- część równoważąca subwencji ogólnej dla powiatów - 1 197,9
- część regionalna subwencji ogólnej dla województw – 379,0

Część oświatowa subwencji ogólnej

Część oświatowa subwencji jest o 1,0% wyższa od kwoty ubiegłego roku, mimo że w związku z podwyższeniem wieku szkolnego (od 7 lat) kwota części oświatowej powinna zostać zmniejszona o kwotę ponad 1,4 mld zł, bowiem zakres realizowanych zadań oświatowych z tego tytułu uległ zmniejszeniu. Zwiększenie kwoty wynika natomiast ze zmiany zasad finansowania dzieci sześcioletnich oraz zmianami organizacyjnymi w oświacie, w tym na skutki podwyżki wynagrodzeń nauczycieli o 1,3% od 1 stycznia 2017 r., a także skutki prognozowanych zmian w liczbie i strukturze awansu zawodowego nauczycieli.

Warto dodać, że JST przekazały szkoły rolnicze do prowadzenia przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Środki w tej wysokości zostały przesunięte do części budżetowej, której dysponentem jest ten minister.

Część wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin

Część wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin na 2017 r. jest wyższa o 5,6% od kwoty tej części subwencji w 2016 r. Kwotę podstawową subwencji otrzymują gminy, w których dochody podatkowe na 1 mieszkańca są niższe od 92% średnich dochodów podatkowych wszystkich gmin w przeliczeniu na 1 mieszkańca kraju, a kwotę uzupełniającą otrzymują tylko te gminy, w których gęstość zaludnienia, ustalona przez jest niższa od średniej
gęstości zaludnienia w kraju i dochód podatkowy na 1 mieszkańca gminy jest nie wyższy niż 150% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju.

Część wyrównawcza subwencji ogólnej dla powiatów

Część wyrównawcza subwencji dla powiatów jest o 10,5% wyższa od kwoty w 2016 r.
Kwotę podstawową subwencji otrzymują powiaty, w których wskaźnik dochodów podatkowych z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) na 1 mieszkańca w powiecie jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich powiatów. Wyrównanie stanowi 90% różnicy między średnim dochodem podatkowym na 1 mieszkańca kraju a dochodem podatkowym na 1 mieszkańca powiatu.

Kwota uzupełniająca przeznaczona jest dla tych powiatów, w których wskaźnik bezrobocia – liczony jako iloraz stopy bezrobocia w powiecie i stopy bezrobocia w kraju – jest wyższy od 1,10. Im wyższy jest wskaźnik bezrobocia w powiecie, tym wyższa jest ta kwota.

Część wyrównawcza subwencji ogólnej dla województw

Część wyrównawcza subwencji dla województw jest o 14,4% wyższa od kwoty w 2016 r.
Kwota podstawowa subwencji jest przeznaczona dla tych województw, w których wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich województw. Wyrównanie stanowi 72% różnicy między średnim dochodem podatkowym województw na 1 mieszkańca w kraju a takim dochodem województwa.

Kwotę uzupełniającą otrzymują województwa, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w województwie jest niższy od 125% wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich województw, i w których liczba mieszkańców nie przekracza 3 milionów.

Część równoważąca subwencji ogólnej dla gmin

Część równoważąca subwencji dla gmin została zaplanowana na poziomie o 2,8% wyższym niż w 2016 r. Ta część subwencji jest rozdzielana między gminy według algorytmu uwzględniającego podział na gminy miejskie, wiejskie i miejsko-wiejskie, kwotę wydatków na dodatki mieszkaniowe oraz kwotę dochodów podatkowych.

Część równoważąca subwencji ogólnej dla powiatów

Część równoważąca subwencji dla powiatów została zaplanowana w kwocie o 6,7% wyższej niż w 2016 r. Ta część subwencji jest rozdzielana między powiaty według algorytmu uwzględniającego m.in. wydatki ponoszone na rodziny zastępcze, długość dróg powiatowych i ewentualny spadek dochodów budżetowych.
 

Część regionalna subwencji ogólnej dla województw

Część regionalna subwencji dla województw została zaplanowana w kwocie o 19,2% wyższej niż zaplanowano na 2016 r. Kwotę części regionalnej subwencji otrzymują województwa, których dochody podatkowe (PIT i CIT), powiększone o część wyrównawczą subwencji ogólnej, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, są niższe od 125% wskaźnika dochodów
podatkowych dla wszystkich województw. Część tej kwoty jest obliczana z uwzględnieniem przeliczeniowej liczby bezrobotnych. 

@page_break@

Część rekompensująca subwencji ogólnej dla gmin

Część rekompensującą subwencji dla gmin została zaplanowana na tym samym poziomie co w roku 2016. Ta część subwencji dla gmin przeznaczona jest na wyrównanie ubytku dochodów, wynikającego ze zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budowli i budynków, które są zajęte na prowadzenie przez przedsiębiorcę, na podstawie zmienionego zezwolenia, działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych.

Uzupełnienie subwencji ogólnej

Zaplanowane środki na uzupełnienie subwencji ogólnej w kwocie prawie 336 mln zł (taka sama jak w ub.r.) stanowią rezerwę na dofinansowanie inwestycji, remontów, utrzymania i ochrony na drogach publicznych powiatowych, wojewódzkich i krajowych w granicach miast na prawach powiatu oraz utrzymania rzecznych przepraw promowych.

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego

W budżecie na rok 2017 zaplanowano też dotacje dla JST w wysokości 41,7 mld zł, na dofinansowanie zadań własnych, finansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, a także dotacje na realizację zadań na podstawie porozumień z organami administracji rządowej

Prawie cała kwota dotacji zaplanowana jest w budżetach wojewodów i za ich pośrednictwem będzie przekazywana do JST. Najwyższe kwoty dotacji przeznaczane są na zadania z działach: rodziny (33,3 mld zł), pomocy społecznej (3,5 mld zł), bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej (2,1 mld zł), ochrony zdrowia (ok. 1,0 mld zł), transportu i łączności (0,7 mld zł).

Należy podkreślić, że w trakcie wykonywania budżetu poziom dotacji dla JST ulega zwiększeniu, głównie ze środków ujętych w rezerwach celowych. Dotyczy to m.in. rezerw celowych na zadania określone w ustawie o pomocy w wychowywaniu dzieci (tzw. Program 500+), ustawie o pomocy społecznej, ustawie o świadczeniach rodzinnych, ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a także na zwiększenie dostępności wychowania przedszkolnego, na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych oraz rezerw celowych na realizację niektórych programów wieloletnich, jak np.: „Program rozwoju gminnej i powiatowej infrastruktury drogowej na lata 2016-2019”.

Struktura dotacji wg szczebli JST

Dotacje w wysokości ponad 36,0 mld zł, tj. 86,3% łącznej ich kwoty dotacji kierowane jest do gmin, głównie na realizację świadczeń wobec rodzin (33,0 mld zł) oraz pomocy społecznej (2,6 mld zł).

Powiaty otrzymują dotacje w wysokości 4,8 mld zł, tj. 11,6% łącznej ich kwoty, głównie z przeznaczeniem na działanie komend powiatowych PSP (2,1 mld zł), obrony cywilnej (0,4 mld zł), pomocy społecznej (1,0 mld zł), ochrony zdrowia, a dokładniej na opłacanie składek ubezpieczenia zdrowotnego za osoby o różnym statusie, nie mające prawa do tego ubezpieczenia (ok. 1,0 mld zł).

Dotacje przewidziane do przekazania dla samorządów województw wynoszą – 891,2 mln zł, co stanowi 2,1% kwoty łącznej dotacji. Kwota ta przeznaczona jest w szczególności na dopłaty dla przewoźników wykonujących krajowe autobusowe przewozy pasażerskie z tytułu stosowania obowiązujących ustawowych ulg (676,4 mln zł) oraz na budowę i utrzymanie urządzeń melioracji wodnych (135,1 mln zł).

Konkluzje

Znaczny wzrost kwot subwencji ogólnej w częściach mających charakter redystrybucyjny (wyrównawcza, równoważąca, regionalna) świadczy o rosnącej polaryzacji (rozwarstwieniu) siły ekonomicznej samorządów terytorialnych w Polsce.

Znaczny i ciągle rosnący udział dotacji i subwencji w dochodach JST potwierdza potrzebę analizy i ewentualnej reformy systemu dochodów budżetowych tych jednostek.