Obywatel wystąpił do starosty człuchowskiego o udostępnienie informacji publicznej związanej z wysokością nagród i premii wypłaconych wszystkim pracownikom starostwa powiatowego w latach 2014 - 2018 roku, z rozbiciem na poszczególne lata, zestawienia pracowników (imiona i nazwiska/stanowisko) starostwa pełniących funkcje publiczne z podziałem na komórki organizacyjne oraz kwotą nagród przyznanych w latach 2014-2018 wraz uzasadnieniem ich przyznania. Żąda też  poddania wynagrodzenia brutto za miesiąc luty 2018 r. każdego z pracowników starostwa pełniących funkcje publiczne z podaniem imienia, nazwiska, stanowiska służbowego i przyporządkowanej kwoty brutto tegoż wynagrodzenia (z wyszczególnieniem dodatków). A także imiennego zestawienia pracowników starostwa pełniących funkcje publiczne z podziałem na komórki organizacyjne wraz ze wskazaniem nazwy ukończonego kierunku studiów lub szkoły. Zawnioskował też o zestawienie osób niepełniących funkcji publicznych (bez imion i nazwisk) pracujących w starostwie wraz ze wskazaniem stanowiska pracy oraz komórki organizacyjnej i kwotą nagród przyznanych im w latach 2014 - 2018 wraz z uzasadnieniem ich przyznania.

Starosta naliczył opłatę

Starosta, zawiadomieniem, poinformował wnioskodawcę, że z uwagi na zakres i formę żądanych dokumentów, pracochłonność i potrzebę przetworzenia informacji ustalił opłatę w kwocie 4 368 zł. Składa się na nią czas pracy dwóch pracowników przez 8 godzin dziennie przez 21 dni. Wskazał, że opłatę naliczono na podstawie uchwały zarządu powiatu sprawie ustalania opłat za ponowne wykorzystanie informacji sektora publicznego w celu ponownego wykorzystywania podjętej na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 25 lutego 2016 r. o ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego.

Starosta poinformował także, że jeżeli w terminie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji publicznej w sposób wskazany w powiadomieniu, postępowanie zostanie umorzone.

Nie ten tryb

W skardze obywatel domagał się uchylenia zawiadomienia, zarzucając mu naruszenie art. 7 ust. 2 w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (u.d.i.p). Podniósł, że starosta nie mógł ustalić kosztów udostępnienia informacji publicznej, powołując się na treść uchwały ustalającej reguły odpłatność informacji udostępnianej w innym trybie, tj. dotyczącym ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego.

Ponadto, błędnie pouczył, że w przypadku niezłożenia wniosku w sposób wskazany w zawiadomieniu postępowanie zostanie umorzone. Tymczasem umorzenie postępowania o udostępnienie informacji publicznej może nastąpić jedynie w ściśle określonym wypadku, który w tej sprawie nie miał miejsca.

Informacja publiczna nie ma sztywnego cennika

WSA w Gdańsku uwzględnił skargę i uchylił zaskarżony akt. Stwierdził, że skoro żądanie dotyczyło udzielenia informacji publicznej, to organ powinien procedować w oparciu o przepisy o przepisy u.d.i.p., która kompleksowo reguluje kwestie dostępu do informacji będącej informacjami publicznymi. Taki charakter mają właśnie żądane informacje dotyczące wynagrodzenia, przydziału organizacyjnego czy wykształcenia osób pełniących funkcje publiczne.

Sąd podkreślił, że dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Wyjątkiem jest możliwość pobrania od wnioskodawcy opłaty, która jednakże ma odpowiadać dodatkowym kosztom związanym z wnioskowanym sposobem udzielenia informacji publicznej lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku (art. 15 ust. 1 u.d.i.p.).  

Sąd wskazał, że starosta ustalając opłatę nie mógł się oprzeć na uchwale zarządu powiatu w sprawie ustalania opłat za ponowne wykorzystanie informacji sektora publicznego w celu ponownego wykorzystywania, ani na żadnej innej uchwale. W przepisach prawa brak jest bowiem podstawy prawnej do ustalania taryf i stosowania ich do ustalania opłaty za udostępnienie informacji publicznej w trybie ustawy o dostępnie do informacji publicznej. Przepis art. 15 ust. 1 ustawy normuje jedynie, że wysokość opłaty musi każdorazowo odpowiadać rzeczywistym poniesionym przez organ kosztom udostępnienia informacji i w odniesieniu do każdej sprawy winny być określane indywidualnie. Takie uregulowanie wyklucza opracowanie jakiegokolwiek sztywnego cennika lub ustanowienie stawek ryczałtowych.

Koszty udostępnienia muszą być dodatkowe

Sąd zakwestionował także obliczenie przez starostę wysokość samej opłaty. Wytknął, że starosta nie może przerzucić na wnioskującego normalnie ponoszonych kosztów wynagrodzenia zatrudnionych przez siebie pracowników. Obciążenie opłatą za koszty pracy może zatem nastąpić jedynie w przypadku, gdy są to koszty wykraczające poza normalne koszty funkcjonowania organu: koszty pracy dodatkowej, wykonywanej poza normalnym zakresem czasu pracy. Ponadto, pobieranie opłaty za dodatkową pracę pracownika jest ograniczone do przypadków otrzymania przez organ wyjątkowo pracochłonnego żądania, którego wykonanie możliwe będzie jedynie po godzinach pracy. 

W tej sprawie starosta nie wykazał i nie uzasadnił, czy wskazywane koszty mają charakter kosztów dodatkowych, generowanych poza normalnym trybem pracy urzędu.

Brak reakcji oznacza, że wnioskodawca godzi się z kosztami

Sąd wytknął, że starosta informując przed udostępnieniem żądanej informacji o wysokości opłaty i zakreślając termin 14 dni, nie pouczył skarżącego o możliwości zmiany zakresu lub formy wniosku, tylko błędnie poinformował, że po upływie wyznaczonego terminu postępowanie zostanie umorzone. Tymczasem z przepisów u.d.i.p. jednoznacznie wynika, że milczenie wnioskodawcy w tym okresie będzie prowadzić do udostępnienia informacji w sposób i w formie wskazanej pierwotnie we wniosku i będzie wiązać się z koniecznością opłacania przez wnioskodawcę kosztów określonych we wcześniejszym powiadomieniu. Organ nie może więc uzależniać wszczęcia postępowania w sprawie udostępnienia informacji publicznej od uprzedniego wniesienia opłaty, zaś powiadomienie o wysokości opłaty jest jedynie obligatoryjnym i wstępnym etapem postępowania w sprawie udostępnienia informacji publicznej, poprzedzającym samą czynność materialno-techniczną udostępnienia informacji, lecz jednocześnie jej nie warunkującym.

Wyrok WSA w Gdańsku z 17 lipca 2018 (sygn. II SA/Gd 243/18)