Czy starosta, jako organ ochrony środowiska, może przeprowadzać kontrole w zakresie gospodarki wodno-ściekowej?

W jakich sytuacjach i na jakiej podstawie prawnej można dokonywać czynności kontrolnych?

Czy w takim przypadku należy stosować przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) - dalej u.s.d.g. ?

Odpowiedź:

Pytanie jest niejasne, nie wiadomo w jakim kontekście jego autor nawiązuje do przepisów u.s.d.g. Przepisy rozdziału 5 u.s.d.g. dotyczą wprawdzie kontroli, jednakże z punktu widzenia działalności gospodarczej przedsiębiorców, przewidując m.in. sposoby postępowania przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w przypadkach prowadzenia tej działalności niezgodne z przepisami przedmiotowej ustawy, a także w razie stwierdzenia na przykład zagrożenia życia lub zdrowia, naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności.

Przedstawiony problem przeanalizowano zatem na gruncie różnych ustaw regulujących zagadnienia kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska. Zasadniczą ustawą, która odnosi się do kwestii związanych z gospodarka wodą i ochroną wód jest ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) – dalej pr. wod. Przepisy rozdziału 7 pr. wod. określają organy upoważnione do prowadzenia kontroli gospodarowania wodami, w tym m.in. korzystania z wód, ochrony wód przed zanieczyszczeniem, przestrzegania warunków ustalonych np. w pozwoleniach wodnoprawnych (KZGW, RZGW, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Środowiska). Zgodnie z postanowieniami art. 161 pr. wod. wymienione organy współdziałają ze sobą, jak też z organami administracji publicznej.

Zgodnie z art. 376 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) - dalej p.o.ś. , starosta jest organem ochrony środowiska i tak, jak marszałek województwa, wójt burmistrz lub prezydent miasta upoważniony został do sprawowania kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów, o czym stanowi art. 379 ust. 1 p.o.ś. Zgodnie z przywołanym przepisem ww. organy mogą upoważnić do wykonywania funkcji kontrolnych pracowników podległych im urzędów, mogą także występować do WIOŚ o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeżeli kontrola wykazała naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska.
Regulacją, która powołuje wyspecjalizowane organy do prowadzenia kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska jest ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.) - dalej u.i.o.ś. Na mocy art. 8a u.i.o.ś. , w przypadkach bezpośredniego zagrożenia środowiska, starosta może skierować wniosek do inspektora ochrony środowiska o podjęcie działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia, gdy ich podjęcie wykracza poza zadania i kompetencje starosty. W u.i.o.ś. nawiązuje się do przepisów rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 12a), jednakże z punktu widzenia prowadzenia kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Stosownie do art. 17 u.i.o.ś. przy wykonywania czynności kontrolnych, o których mowa w jej rozdziale 3, inspekcja ochrony środowiska współdziała z innymi organami administracji państwowej i rządowej oraz organami samorządu terytorialnego.

Podsumowując, istnieje wiele ustaw wskazujących na pewne uprawnienia kontrolne starosty w zakresie przestrzegania wymogów środowiskowych, jak też unormowania wskazujące na jego współdziałanie z organami posiadającymi ustawowe upoważnienia kontrolne.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.)
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2009 r. Nr 151, poz. 150 ze zm.)
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.)