Aktu własności ziemi nie można uchylić, zmienić ani stwierdzić jego nieważności, nie można w tej sprawie wznowić postępowania. Można natomiast sprostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki. Właściwym organem jest wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 250 ze zm.) miała na celu uregulowanie własności gospodarstw rolnych zbywanych bez zachowania formy aktu notarialnego. Regulowanie odbywało się w drodze wydania przez prezydium powiatowej rady narodowej aktu własności ziemi. Ustawa ta została uchylona ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Sprawy o stwierdzenie nabycia na podstawie tej ustawy własności nieruchomości przeszły do kompetencji sądów. Art. 63 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r., Nr 208, poz. 2128 z późn. zm.) zakończył orzekanie w sprawie nabycia własności gospodarstwa rolnego. Przepis ten stanowi też, że do ostatecznych decyzji wydanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia bądź zmiany decyzji. Obecnie jedyna formą poprawiania błędów w aktach własności ziemi jest sprostowanie błędów pisarskich i rachunkowych oraz innych oczywistych omyłek w trybie art. 113 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego .

Obecne powiaty nie są następcami prawnymi dawnych prezydiów powiatowych rad narodowych. Powiatowe rady narodowe były organem administracji rządowej (zwanej wówczas państwową) i zostały zlikwidowane w 1975 r. Ich kompetencje zostały rozdzielone pomiędzy inne istniejące wówczas i nowo powstałe organy administracji państwowej.

Powiaty zostały utworzone w 1998 r. jako jednostki samorządu terytorialnego. Zostały im wówczas przekazane do wykonywania określone zadania publiczne, które wcześniej były realizowane przez inne organy. Nie ma żadnego następstwa prawnego pomiędzy prezydium powiatowej rady narodowej a obecnym powiatem. Pomiędzy likwidacją pierwszego a powstaniem drugiego upłynęły 23 lata, w tym okres transformacji ustrojowej. W tym okresie poszczególne kompetencje dawnego prezydium powiatowej rady narodowej przechodziły do innych organów i urzędów. Nie ma jednego następcy prawnego powiatowej rady narodowej, wykonywane przez ten organ zadania dzisiaj wykonują różne organy administracji publicznej.

Na podstawie art. 94 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. nr 133, poz. 872 z późn. zm.) do właściwości starosty przeszły, o ile przepisy szczególne nie stanowiły inaczej, jako zadania z zakresu administracji rządowej, określone w przepisach zadania urzędów rejonowych rządowej administracji ogólnej oraz zadania i kompetencje kierowników tych urzędów.

Do uznania właściwości starosty (organu powiatu) w sprawie sprostowania aktu własności ziemi konieczne byłoby wskazanie konkretnego przepisu, który przekazuje takie zadanie staroście (powiatowi) lub wcześniej przekazał kierownikowi urzędu rejonowego. Takiego przepisu nie ma.

Organem właściwym do orzekania w o sprostowania aktu własności ziemi jest wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (Dz. U. z 1973 r., Nr 47, poz. 277) w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz. U. Nr 16, poz. 91) naczelnik gminy był terenowym organem administracji państwowej stopnia podstawowego.

Powyższa ustawa o radach narodowych utraciła moc z dniem 17 czerwca 1984 r. na mocy art. 186 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 41, poz. 185 ze zm.), za wyjątkiem art. 98. Zgodnie zaś z art. 125 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy z 1983 r. naczelnik gminy stał się organem administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego.

Ustawa z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego utraciła moc z dniem 27 maja 1990 r. na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191). Stosownie do art. 3 ust. 1 tej ustawy ilekroć w odrębnych przepisach jest umowa o terenowym organie administracji państwowej stopnia podstawowego - rozumie się przez to odpowiednie organy gminy, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.

Ponadto należy zwrócić uwagę, iż w przypadku braku wyraźnego wskazania organu kompetentnego do załatwienia sprawy administracyjnej istnieje ogólne domniemanie właściwości gminy. Konstytucja RP w art. 163 stanowi, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Dalej należy sięgnąć do art. 164 ust. 3 Konstytucji , zgodnie z którym gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Z postanowieniami Konstytucji koresponduje treść art. 6 ustawy o samorządzie gminnym: „1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. 2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1, należy do gminy”.

NSA w postanowieniu z dnia 14 marca 2003 r., II SA 3748/02, LEX nr 126790 wskazał, że jeżeli przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie określają, do właściwości jakich organów należy obecnie dana kategoria spraw, to należy w tym zakresie przyjąć domniemanie kompetencji gminy, zgodnie art. 6 ustawy o samorządzie gminnym. Stąd do załatwienia sprawy sprostowania aktu własności ziemi właściwy jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Potwierdził to wprost wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 marca 2006 r., sygn. akt IV SA/Wa 2403/05, LEX nr 223333, w którym stwierdzono, iż „właściwym do orzekania w sprawie sprostowania aktu własności ziemi wydanego na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 250 ze zm.) jest organ gminy.”

 

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r., Nr 208, poz. 2128 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. nr 133, poz. 872 z późn. zm.)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)