Konkretnie chodzi o § 4 art. 57 który stanowi, że jeżeli ostatni dzień terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, to za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni. Problemy wynikają z faktu, iż sobota jest powszechnie przyjętym w Polsce dodatkowym dniem wolnym od pracy w tygodniu. W soboty nie pracują organy administracji publicznej, działają jedynie niektóre placówki pocztowe. NSA przesądził, że soboty należy traktować równorzędnie z dniami ustawowo wolnymi od pracy. Sytuacja nie jest jednak jednoznaczna dla organów administracji prowadzących postępowanie. Uchwała NSA nie zmieniła bowiem treści przepisu i formalnie wiąże tylko sądy administracyjne. Jednak biorąc pod uwagę, ze wszystkie decyzje administracyjne podlegają kontroli sądowej, uchwała ta zmieni powszechne rozumienie art. 57 § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego . Dlatego warto prześledzić sposób rozumowania, który doprowadził do tej uchwały. Wniosek w sprawie rozstrzygnięcia rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych złożył Rzecznik Praw Obywatelskich.

Przepis wskazanego art. 57 Kodeksu postępowania administracyjnego wydaje się jednoznaczny, ponieważ wskazuje zamknięty katalog dni, spełniających kryterium „ustawowo wolnych od pracy”, na co pozwala wykładnia systemowa. Dni ustawowo wolne od pracy zostały zaś wymienione w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 ze zm.). Zgodnie z jej postanowieniami dni te to wszystkie niedziele w roku, a także święta państwowe lub uznawane przez państwo (1 i 6 stycznia, Wielkanoc, 1 i 3 maja, Zielone Świątki, Boże Ciało, 15 sierpnia, 1 i 11 listopada, Boże Narodzenie). To znaczy, że ustawodawca wprowadził zamknięty katalog dni ustawowo wolnych od pracy i nie ma wśród nich sobót.

Dlatego większość sądów administracyjnych uznaje, że sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy, za poglądem zapisanym w zasadzie prawnej Sądu Najwyższego (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2003 r., sygn. akt III CZP 8/03, OSNC z 2004 r., Nr 1, poz. 1), w myśl której sobota nie jest dniem uznanym ustawowo za wolny od pracy w rozumieniu art. 115 k. c. w zw. z art. 165 § 1 k. p. c. W uzasadnieniu wymienionej uchwały Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że : „W odróżnieniu od niedziel i świąt, które są ustanowione dniami wolnymi od pracy jednolicie dla wszystkich pracowników i są nazwane „dniami ustawowo wolnymi od pracy", dni wolne od pracy wynikające z pięciodniowego tygodnia pracy oraz z bilansowania przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, mogą być różne dla pracowników zatrudnionych u różnych pracodawców, a nawet dla poszczególnych grup pracowników zatrudnionych u tego samego pracodawcy. Mogą też być różne w poszczególnych tygodniach okresu rozliczeniowego. W związku z tym sobota nie jest dniem wolnym od pracy w ramach pięciodniowego tygodnia pracy." Pogląd ten został potwierdzony m.in. w wyrokach NSA z dnia 30 marca 2006 r. (sygn. akt II GSK 401/05, Lex nr 197607), z dnia 17 października 2007 r. (sygn. akt I OSK 60/07, Lex nr 360279), WSA w Gliwicach z dnia 29 kwietnia 2008 r. (sygn. akt IV SA/G1 943/07, Lex nr 497596), WSA w Krakowie z dnia 17 lutego 2009 r. (sygn. akt III SA/Kr 940/08, Lex nr 519803).

RPO zwrócił jednak uwagę, że orzecznictwo nie jest jednolite, ponieważ począwszy od uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 2001 r. (sygn. akt FPS 7/00, ONSA z 2001 r., Nr 4, poz. 149) sobotę należy uznać za dzień równorzędny z dniem ustawowo wolnym od pracy. Do poglądu tego nawiązuje dalsze orzecznictwo sądów administracyjnych: WSA w Warszawie w wyroku z dnia 8 marca 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 831/05, Lex nr 197589) oraz w wyroku z dnia 3 marca 2009 r. (sygn. akt VII SA/Wa 2011/08, Lex nr 533328), NSA w wyroku z dnia 22 grudnia 2009 r. (sygn. akt I FSK 1034/08, Lex nr 582414).

Wątpliwości pojawiają się ze względu na zróżnicowanie stanu prawnego w zakresie procedur administracyjnych. Ustawodawca bowiem w postępowaniu podatkowym oraz sądowoadministracyjnym przesądził, że soboty należy traktować jak dni ustawowo wolne od pracy. Art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej stanowi, że jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Natomiast w świetle art. 83 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi , jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Warto jednak podkreślić, że we wskazanych powyżej przepisach soboty zostały niejako dołożone do dni ustawowo wolnych, a więc ustawodawca nie uważał, że należą one do tej kategorii.

RPO wskazał, że możliwe jest przedstawienie konkurencyjnych argumentów – również natury konstytucyjnej, które uzasadniają oba kierunki wykładni. Konstytucyjna zasada podziału władz (art. 10 Konstytucji RP ) przemawia za tym, że sobota nie może zostać w rozumieniu art. 57 § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego uznana za dzień równorzędny z dniem ustawowo wolnym od pracy. „To bowiem do kompetencji władzy ustawodawczej należy określanie dni, które są ustawowo wolne od pracy (por. art. 66 ust. 2 Konstytucji RP ). Skoro zaś władza ustawodawcza nie uznała za taki ustawowo wolny dzień soboty, czego wyrazem jest treść ustawy o dniach wolnych od pracy, to sądy właśnie przez wzgląd na zasadę podziału władzy powinny respektować podjętą w tym zakresie decyzję prawodawczą”

Jednak zdaniem RPO za traktowaniem soboty na równi z dniem ustawowo wolnym od pracy przemawia zasada równości wobec prawa wyrażona w art. 32 Konstytucji RP . Skoro uczestnicy innych procedur administracyjnych korzystają z dobrodziejstwa przedłużenia terminu, który upływa w sobotę, to brak jest relewantnej różnicy, która uzasadnia inne rozwiązanie na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego .

NSA podzielił zdanie RPO, że soboty należy traktować jako równorzędne z dniami wolnymi od pracy. W uzasadnieniu wyroku przypomniano jakie były przyczyny pierwotnej regulacji Kodeksu postępowania administracyjnego , która była wprowadzona w czasie gdy obowiązywał sześciodniowy tydzień pracy; nie było więc problemu z dochowaniem terminu w soboty. Problem pojawił się od 1972 r., gdy stopniowo wprowadzono wolne od pracy soboty. Wreszcie z dniem 1 maja 2001 r. zmieniając art. 129 k.p. wprowadzono pięciodniowy tydzień pracy. To oznacza, że soboty są dla większości pracowników dniem wolnym od pracy, przy czym dniem, w którym, nie działają zarówno sądy i urzędy organów administracji publicznej, jak i przeważająca większość urzędów pocztowych.

Skoro pięciodniowy tydzień pracy ma charakter ustawowy i powszechny, a w praktyce dniem wolnym od pracy, ustalonym w rozkładach pracy, jest z reguły sobota, to utrzymywanie reguły wynikającej z gramatycznej wykładni Kodeksu postępowania administracyjnego nie może być uznane za prawidłowe.

NSA podkreślił, że: „Dodatkowo, należy mieć na uwadze, iż nie można wbrew oczywistym faktom – nieczynne w soboty zarówno urzędy organów administracji publicznej, jak i przeważająca większość urzędów pocztowych – utrzymywać, iż istnieje prawnie skuteczna możliwość dla wszystkich uczestników postępowania administracyjnego, dochowania terminu kończącego się właśnie w tym dniu.”

Zdaniem NSA rozbieżność poglądów w zakresie upływu terminu kończącego się w sobotę pozostaje w sprzeczności z powyżej sprecyzowanym rozumieniem zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Niejednolita linia orzecznicza nie pozwala jednostkom przewidywać skutków podejmowanych przez nie działań, co potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 grudnia 2008 r., P 57/07, (OTK-A 2008 nr 10, poz. 178).

Uchwała NSA ukształtuje zapewne praktykę, ale zdecydowanie lepsza byłaby interwencja ustawodawcy. Tylko zmiana przepisu może usunąć wszelkie wątpliwości, których jest więcej niż przedstawione powyżej.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)