Zgodnie z regulacją przewidzianą w art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.- dalej cytowana jako „u.s.g.”) każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Oprócz legitymowania się przez skarżącego interesem prawnym, warunkiem koniecznym skutecznego wniesienia skargi jest bezskuteczność uprzedniego wezwania rady gminy do usunięcia naruszenia prawa. Celem tego unormowania jest wykorzystanie możliwości załatwienia sprawy przez organ bez konieczności wnoszenia skargi do sądu.


W przypadku wniesienia skargi sąd administracyjny w pierwszej kolejności bada czy spełnia ona wymogi formalne (termin, wezwanie do usunięcia zarzucanego naruszenia, charakter sprawy objętej przedmiotem zaskarżenia). Jeśli skarżący zaniechał czynności wezwania do usunięcia naruszenia to jego skarga zostanie odrzucona jako niedopuszczalna stosownie do art. 58 § 1 pkt 6 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012 r. poz. 270, z późn. zm.- dalej cytowana jako „p.p.s.a.”).


Wymogi jakie powinno spełniać wezwanie i termin na jego wniesienie

Wezwanie to winno być skierowane do organu, który podjął kwestionowaną uchwałę. Co do zasady może być skierowane w każdym czasie, nawet przed publikacją aktu, gdy jest to warunkiem jego wejścia w życie (postanowienie NSA w Warszawie z dnia 13 marca 2012 r., II OSK 596/12, LEX nr 1138206). Wskazać jednak należy, że zgodnie z art. 94 ust. 1 u.s.g. nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu upływu ww. terminu, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności z prawem (art. 94 ust. 2 u.s.g.).
 

W odniesieniu formy i treści wezwania przepisy prawa nie stawiają szczególnych wymogów, jednakże powinno ono być w formie pisemnej i spełniać wymogi przewidziane dla podań określone w art. 63 k.p.a. Niezbędne jest zawarcie w nim danych podmiotu, od którego pochodzi, wskazanie kwestionowanej uchwały oraz sposobu, w jaki narusza ona interes prawny lub uprawnienie (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 10 stycznia 2008 r., II SA/Wr 302/06, LEX nr 507881). Jeżeli na tym etapie postępowania skarżący nie powoła wszystkich przepisów kwestionowanej uchwały, które naruszają jego interes prawny lub uprawnienie, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby zostały one powołane dopiero w skardze (wyrok NSA w Warszawie z dnia 12 września 2012 r., II OSK 1271/12, LEX nr 1373485). Wynika to z faktu braku związania wojewódzkiego sądu administracyjnego zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.


Odpowiedź organu

Wezwanie do usunięcia naruszenia można uznać za bezskuteczne zarówno wtedy gdy organ gminy wyraźnie odmówi usunięcia naruszenia, jak i wtedy gdy nie zajmie żadnego stanowiska w ustawowym terminie. Jeżeli przedmiotem wezwania do usunięcia naruszenia prawa jest uchwała rady gminy, to w takiej samej formie winno nastąpić wyrażenie stanowiska przez organ. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że to rada gminy powinna zweryfikować uchwałę, której dotyczy wezwanie, gdyż może tego dokonać tylko organ, który ją podjął (postanowienie NSA z dnia 8 sierpnia 2006 r., II OSK 1009/2006, LEX nr 244329). Należy przy tym podkreślić, że skargę wnosi się na kwestionowaną uchwałę, a nie na odpowiedź na wezwanie do usunięcia naruszenia lub bezczynność rady gminy w zakresie udzielenia odpowiedzi na wezwanie (uchwała NSA z dnia 2 kwietnia 2007 r., II OPS 2/07, LEX nr 260435).
@page_break@

W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym (art. 101 ust. 3 u.s.g.). Nie oznacza to jednak, że w każdym wypadku maksymalny termin na zajęcie stanowiska przez organ wynosi dwa miesiące. Rada gminy co do zasady powinna w terminie miesiąca ustosunkować się do wezwania. Nie stanowi przy tym przesłanki do przedłużenia terminu na załatwienie sprawy fakt, że rozpatrzenie wezwania wymaga zwołania posiedzenia rady, na co potrzeba stosownego czasu. Należy mieć również na względzie, że przedłużenie przez organ na podstawie art. 36 k.p.a. terminu załatwienia sprawy nie wywołuje skutku w postaci przesunięcia rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia skargi (postanowienie NSA w Warszawie z dnia 14 lutego 2013 r., II OSK 301/13, LEX nr 1282965).


Termin na wniesienie skargi

Odpowiedź organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa stanowi nie tylko informację o jego stanowisku, ale ma również znaczenie dla prawidłowego ustalenia terminu do wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Ustawa o samorządzie gminnym w żaden sposób nie wiąże wniesienia skargi z terminem załatwienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa, jednakże terminy do jej złożenia są zależne od tego czy i w jakim terminie organ ustosunkował się do niego. Zgodnie z art. 53 § 2 p.p.s.a. skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa. Termin trzydziestodniowy jest liczony od dnia doręczenia odpowiedzi na wezwanie, tylko w sytuacji gdy nastąpi to przed upływem sześćdziesięciodniowego terminu. Podkreślić przy tym należy, że udzielenie przez organ odpowiedzi po tym terminie jest bezskuteczne i nie wywołuje skutków prawnych.

Przed wniesieniem skargi do sądu skarżącego obciąża jedynie obowiązek wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa i nie ma wymogu, aby oczekiwał on na udzielenie przez organ odpowiedzi na wezwanie. Skierowanie wezwania skutkuje rozpoczęciem biegu ustawowego sześćdziesięciodniowego terminu na wniesienie skargi, która może być złożona nawet w tym samym dniu, w którym wystosowano wezwanie. Możliwe są zatem sytuacje, gdy skarga zostanie skutecznie skierowana bez oczekiwania na odpowiedź organu, czy też w razie gdy organ nie udzielił w ogóle odpowiedzi, jeśli zostanie złożona z zachowaniem maksymalnego ustawowego terminu.


Skutki wniesienia skargi po terminie

W przypadku skierowania skargi po upływie terminu do jej wniesienia zostanie ona odrzucona przez sąd (art. 58 § 1 pkt 2 p.p.s.a.). Zachowanie prawidłowego terminu jest tym bardziej istotne, że regulacje zawarte w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie przewidują aby termin dla wniesienia skargi w trybie art. 101 u.s.g. mógł być zachowany, czy też np. przedłużony w przypadku ponownego wezwania do usunięcia naruszenia prawa. Nie zawierają również takiej instytucji mimo, że treść przepisu art. 101 ust. 1 u.s.g. nie wprowadza takiego ograniczenia.


Pogląd ten jednak został ugruntowany w orzecznictwie. Tytułem przykładu można wskazać na postanowienie NSA w Warszawie z dnia 29 listopada 2012 r. (I OSK 2737/12, LEX nr 1239443), w którym sąd wskazał, że wezwanie do usunięcia naruszenia prawa jest czynnością przysługującą stronie tylko jeden raz, a kolejne pisma w tej samej sprawie, pochodzące od tego samego podmiotu, nie są wezwaniami w rozumieniu art. 101 ust. 1 u.s.g. W związku z tym, że ponowne wezwania do usunięcia naruszenia prawa są bezskuteczne, wniesienie skargi w takim wypadku powoduje odrzucenie jej jako spóźnionej na podstawie art. 58 § 1 pkt 2 p.p.s.a., gdyż termin do wniesienia skargi jest liczony od pierwszego wezwania do naruszenia prawa (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 marca 2012 r. II OSK 596/12, LEX nr 1138206).