Równoważny system czasu pracy w jednostce samorządu terytorialnego

Czy w jednostce samorządu terytorialnego należy zastosować rwnoważny system czasu pracy?

Jesteśmy jednostką samorządu terytorialnego.

Czy czas pracy w poniedziałki od 8.00 do 16.00 i od wtorku do czwartku od 7.30 do 15.30 jest prawidłowy?

Czy należy zastosować równoważny system czasu pracy?

Jakie normy dobowe i tygodniowe należy podać w dodatkowej informacji o warunkach zatrudnienia?

Jak wygląda prawidłowe rozliczenie tak wykonywanej pracy (czy prawidłowe jest wpisywanie w ewidencji czasu pracy codziennie 8 godzin, czy powinno być poniedziałek - 8,5 godz., wtorek, środa czwartek - 8 godzin, piątek -7,5 godziny? Jeśli natomiast pierwszy dzień miesiąca wypada, np. w środę, to czy rozliczenie czasu pracy: środa, czwartek, piątek - 8 godzin, poniedziałek - 8,5 godziny, wtorek 7,5 godziny będzie prawidłowe?

Odpowiedź

Czas pracy pracowników samorządowych również musi być rozliczany w oparciu o kodeksową definicję doby pracowniczej.

1. Zgodnie z art. 129 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p, czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Doba zaś, w myśl art. 128 § 3 pkt 1 k.p., to 24 kolejne godziny poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Doba pracownicza jest zatem 24–godzinnym okresem liczonym od momentu rozpoczęcia przez pracownika pracy w danym dniu. Jej granicami są godzina rozpoczęcia pracy i odpowiadająca jej, po upływie 24 godzin, godzina w dniu następnym.

Przykład: pracownik rozpoczyna pracę np. w poniedziałek o godzinie 8.00, doba pracownicza rozpoczynająca się w tym dniu trwa od godziny 8.00 w poniedziałek do godziny 8.00 we wtorek (obejmuje 24 kolejne godziny). Jeśli zatem pracownik rozpocznie pracę o godzinie 8.00 w poniedziałek i będzie pracował do godziny 16.00, czyli 8 godzin, to we wtorek powinien rozpocząć pracę o godzinie 8.00. Jeśli bowiem pracownik taki rozpocząłby pracę we wtorek o 7.30 i pracował do 15.30, to praca ta w części przypadającej miedzy godziną 7.30 i 8.00 przypadałaby jeszcze na dobę poniedziałkową, a co za tym idzie, w dobie poniedziałkowej pracownik świadczyłby pracę przez 8 godzin i 30 minut (8.00 – 16.00 w poniedziałek oraz 7.30 – 8.00 we wtorek), a więc miałby 0.5 godziny nadliczbowej. W ewidencji czasu pracy należy zatem te pół godziny pracy wykazać w dobie poniedziałkowej.

Z pytania nie wynika w jakich godzinach pracownik świadczy swoją pracę w piątek. Przykładowo jeżeli w poniedziałki i piątki pracownik świadczy pracę w godzinach 8.00-16.00 a we wtorki, środy i czwartki w godzinach 7.30-15.30 rozliczenie jego czasu pracy powinno być dokonane w następujący sposób:
w poniedziałek – praca przez 8 godzin i 30 minut,
we wtorek – praca przez 8 godzin,
w środę – praca przez 8 godzin,
w czwartek – praca przez 7,5 godziny,
w piątek - praca przez 8 godzin.

Raz rozpoczęta doba pracownicza ciągnie się bowiem do końca tygodnia. Doby nie mogą się na siebie nakładać, nie ma więc prawnej możliwości przyjęcia, że doba wtorkowa zaczyna się o godzinie 7.30 pomimo, że doba poniedziałkowa w tym czasie jeszcze trwa.

Jeżeli jednak, przy zaproponowanym wcześniej rozkładzie czasu pracy, pracownik rozpoczyna tydzień pracy od środy od godziny 7.30 rozliczenie jego czasu pracy w tym oraz następnym tygodniu będzie wyglądać następująco:
w środę – praca przez 8 godzin,
w czwartek – praca przez 8 godzin,
w piątek praca przez 8 godzin,
sobota i niedziela wolne od pracy,
poniedziałek praca przez 8 godzin i 30 minut,
we wtorek praca przez 7 godzin i 30 minut.

Zgodnie zatem z powyższym pracodawca nie ma prawnej możliwości ustalania harmonogramu czasu pracy pracownika w taki sposób, aby w danym dniu rozpoczynał on pracę o wcześniejszej godzinie niż w dniu poprzednim. Nie ma zaś prawnych przeciwwskazań, aby praca w kolejnym dniu rozpoczynała się później niż dnia poprzedniego. Przykładowo pracownik, który zgodnie z rozkładem czasu pracy rozpoczyna pracę w czwartek o godzinie 7.30 może w piątek rozpocząć pracę o godzinie 8.00.

2. Stosowanie równoważnego systemu czasu pracy nie usprawiedliwia naruszania przepisów o dobie pracowniczej.

Pracodawca może stosując równoważny system czasu pracy, planować pracę pracowników w taki sposób, aby każdego dnia pracowali oni w innym dobowym wymiarze czasu pracy. System równoważnego czasu pracy, zgodnie z art. 135 § 1 k.p., przewiduje bowiem możliwość przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym, co do zasady, 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest natomiast równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. Długość dnia pracy, jeżeli tylko zaczyna się on o jednakowej godzinie każdego z dni tygodnia, ewentualnie o godzinie późniejszej, nie narusza więc przepisów o dobie pracowniczej. Zatem takie zaplanowanie czasu pracy, w ramach którego praca wykonywania jest w poniedziałki od 7.00 do 17.00, we wtorki, środy i czwartki od godziny 7.00 do 15.00, a w piątki od godziny 7.00 do 13.00, nie powoduje naruszenia doby pracowniczej. Naruszenie takie powstaje bowiem, jak wyżej wskazano, przede wszystkim w sytuacji gdy pracownik rozpoczyna pracę o godzinie wcześniejszej niż dnia poprzedniego, a zatem przed upływem 24 godzin liczonych od godziny, w której rozpoczął pracę w dniu poprzednim.

3. Normy czasu pracy są niezmienne i zawsze wynoszą 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 w tygodniu.

Zgodnie z art. 29 § 3 k.p. pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy. Zgodnie natomiast z art. 129 § 1 k.p., czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Wskazana powyżej dobowa oraz tygodniowa norma czasu pracy jest właściwa dla wszystkich pracowników niezależnie od systemu czasu pracy czy wymiaru etatu w jakim są zatrudnieni. Zgodnie z tym również pracownik zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy w informacji o warunkach zatrudnienia powinien mieć wpisaną 8-godzinną dobową normę czasu pracy oraz przeciętnie 40-godzinną tygodniową normę czasu pracy.

Odróżnić bowiem należy normę czasu pracy od faktycznego wymiaru czasu pracy pracownika. Przykładowo wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w równoważnym systemie czasu pracy może być przedłużkowy do 12 godzin na dobę. Jednak jego norma dobowa i tygodniowa jest taka sama, jak w przypadku pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy, tj. wynosi 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu.

Inne od wskazanych wyżej norm czasu pracy mogą wprowadzać regulacje szczególne, np. ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, czy regulacje dotyczące czasu pracy osób niepełnosprawnych.