W statucie gminy uchwalonym przez radę znalazły się m. in. zapisy dotyczące biura rady - wchodzącego w skład urzędu gminy - którego celem miała być obsługa rady i jej organów. W statucie znalazły się również bardziej szczegółowe przepisy dotyczące konkretnych zadań, które biuro rady miałoby wykonywać.


Te fragmenty statutu gminy zostały zakwestionowane przez wojewodę, który wniósł stosowną skargę do sądu administracyjnego. Ten przychylił się do stanowiska wojewody i stwierdził nieważność wskazanych przepisów jako istotnie naruszających prawo.

W uzasadnieniu wyroku sąd stwierdził m. in., że zgodnie z treścią art. 33 ust. 2 u.s.g. organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny nadany przez wójta w drodze zarządzenia. Wójt ma więc wyłączną kompetencję do nadania regulaminu organizacyjnego urzędowi gminy. Utworzenie wchodzącego w skład urzędu biura rady, do którego należałoby zapewnienie obsługi rady i jej organów, leży w gestii wójta gminy. Wkraczanie przez radę miejską w kompetencje wójta jest działaniem z naruszeniem prawa.

Stanowiska wojewody i sądu są w pełni uzasadnione. Ustawa o samorządzie gminnym jednoznacznie wskazuje organ wykonawczy gminy jako ten, do którego zadań należy organizacja aparatu pomocniczego zapewniającego obsługę administracyjną, organizacyjną i techniczną gminy. Wójt jako organ wykonawczy potrzebuje odpowiednio zorganizowanych służb, które umożliwią mu sprawne i skuteczne wykonywanie swoich obowiązków. Naturalną konsekwencją jest powierzenie właśnie wójtowi kompetencji do tworzenia odpowiednich struktur i zarządzania nimi.

Oczywiście rada gminy jako organ jednostki samorządu również potrzebuje wspierających ją struktur. Jednak to na wójcie ciąży obowiązek zapewnienia radzie odpowiedniej obsługi administracyjnej. Może zrobić to na różne sposoby, w tym także powołując specjalną komórkę organizacyjną w urzędzie (np. biuro rady), której celem będzie obsługa administracyjna rady gminy, ale nadal jest to część urzędu - podległa wójtowi, a nie radzie. Także z punktu widzenia kwestii pracowniczych to wójt jest kierownikiem urzędu i pracodawcą urzędników, także zatrudnionych w takiej komórce organizacyjnej.

Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie gminnym wójt określa organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy w regulaminie organizacyjnym nadawanym w formie prawnej zarządzenia. Jednocześnie przepisy prawa nie dają radzie gminy (ani np. jej przewodniczącemu) wpływu na ustalenia wójta w tym zakresie np. poprzez możliwość wyrażenia opinii czy zgody w przedmiocie treści całego zarządzenia czy też tych fragmentów, które mogą dotyczyć rady. Nie jest również możliwe żądanie czy nakazanie przez radę powołania takiej odrębnej komórki organizacyjnej w urzędzie. Rada nie może także wprowadzić tego typu postanowień do statutu gminy. Natomiast gdy już taka komórka organizacyjna zostanie utworzona, to rada nie może wpływać na zakres jej obowiązków czy sposób wykonywania zadań, bowiem należy to w całości do kompetencji wójta. Wszelkie ingerencje w tym zakresie będą stanowiły naruszenie właściwości organów i podziału kompetencji między organami gminy, a więc będą istotnie naruszały prawo. W każdym takim przypadku wojewoda jako organ nadzoru lub sąd administracyjny kontrolujący legalność uchwał rady powinny stwierdzić nieważność takich postanowień.

Na podstawie:
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 23 stycznia 2013 r., III SA/Wr 507/12, LEX nr 1274822