W dobie bardzo szybkiego rozwoju cywilizacyjnego poważnym problemem staje się właściwe zagospodarowanie odpadów będących efektem ubocznym tego procesu. Do niedawna najpopularniejszą metodą zagospodarowania odpadów było ich składowanie. W obecnej chwili podejmuje się jednak działania zmierzające do tego, aby jak największa ich część była poddana ponownemu wykorzystaniu. Podstawą prawną takich działań są między innymi postanowienia art. 7 ust. 3 ustawy o odpadach , który przewiduje, że „Odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych.” Z postanowień przytoczonego przepisu wynika więc, że składowanie jest ostatnią formą unieszkodliwienia odpadów, która powinna być stosowana tylko wówczas gdy nie ma innych racjonalnych sposobów ich zagospodarowania.

Brak możliwości technologicznych lub ekonomicznych zagospodarowania określonej kategorii odpadów w momencie ich wytworzenia nie oznacza jednak, że proces ten ma charakter nieodwracalny. W obecnej chwili coraz częściej metody unieszkodliwiania odpadów, które jeszcze kilka lat temu były nieefektywne z punktu widzenia ekonomicznego, dzisiaj są powszechnie stosowane np. w procesie ich odzysku. Dlatego też mając świadomość permanentnego rozwoju, jaki następuje w sposobach zagospodarowania odpadów, polski ustawodawca w art. 54a ust. 1 ustawy o odpadach przewidział możliwość wydobycia odpadów ze składowiska, zastrzegając wszakże w ust. 2 tego przepisu, że może się to odbyć tylko i wyłącznie na podstawie pozwolenia na wytwarzanie odpadów.

W przytoczonym rozwiązaniu w żaden sposób nie ograniczono celu z powodu realizacji, którego dochodzi do wydobycia odpadów ze składowiska. Oznacza to, że te same reguły będą znajdowały zastosowanie zarówno wówczas, gdy odpady muszą być wydobyte ze składowiska na skutek zagrożenia jakie wywołało ich wadliwe składowanie jak i również wtedy, gdy wydobycie odpadów ma nastąpić w celu np. poddania ich odzyskowi z uwagi na pojawienie się w tym zakresie nowych rozwiązań technicznych (albo uczynieniem tych już znanych opłacalnymi z punktu widzenia ekonomicznego ich zastosowania).

Dlatego też biorąc pod uwagę fakt, że zgodnie z postanowieniami art. 10 ust. 1 ustawy o odpadach odpady powinny być zbierane w sposób selektywny, zastanowić się należy, czy w praktyce nie można dopuścić również selektywnego składowania np. odpadów komunalnych poddanych segregacji w wyodrębnionych sektorach eksploatowanej kwatery. Takie rozwiązanie umożliwiłoby bowiem poddanie odzyskowi tych frakcji wysegregowanych odpadów komunalnych, które w dacie ich wytworzenia nie mogą być poddane odzyskowi, ale możliwość taka może się pojawić w przyszłości. Wydobycie odpadów składowanych selektywnie byłoby zaś niewątpliwie łatwiejsze z punktu widzenia technicznego, a jednocześnie bardziej uzasadnione ekonomicznie. Dokonując oceny polskiego systemu prawnego gospodarki odpadami można wyciągnąć wniosek, że w żadnym z przepisów prawa nie zabroniono selektywnego składowania odpadów. W art. 55 ust. 1 ustawy o odpadach określającym jakie sposoby składowania odpadów są zabronione nie ma na ten temat najmniejszej wzmianki. Wręcz przeciwnie w art. 57 ust. 2 tego aktu prawnego określono, że „Stałe odpady niebezpieczne mogą być składowane na wydzielonych częściach składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.” Z postanowień tego przepisu wynika więc, że ustawodawca widzi możliwość selektywnego składowania wyodrębnionych rodzajów odpadów w wydzielonych częściach składowiska. Na taką możliwość wskazują również postanowienia § 7 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz.U. Nr 61, poz. 549 z późn. zm.), w którym określono, że „W przypadku wydzielenia na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne części przeznaczonej do składowania odpadów niebezpiecznych, część tę wyposaża się w odrębny system drenażu.” W związku z tym należy uznać, że skoro ustawodawca widzi możliwość składowania odpadów niebezpiecznych w wydzielonych częściach składowisk odpadów innych niż niebezpieczne, jednocześnie nie wprowadzając żadnych rozwiązań zabraniających selektywnego składowania odpadów w tej samej kwaterze to należy uznać, że takie działanie ze strony zarządzającego składowiskiem, co do zasady nie będzie pozostawało w sprzeczności z przepisami prawa. Za dopuszczeniem takiej możliwości przemawiają również względy pragmatyczne. Skoro bowiem taki sposób składowania odpadów nie będzie stwarzał żadnych dodatkowych zagrożeń dla środowiska, a umożliwi w przyszłości wydobycie odpadów celem poddania ich dalszemu odzyskowi to należy taką możliwość dopuścić.

Nie oznacza to jednak, że możliwość selektywnego składowania odpadów w ramach jednej kwatery tego samego składowiska pozostawiona została w całości tylko i wyłącznie uznaniu przedsiębiorcy eksploatującego składowisko odpadów. Aby taka możliwość występowała musi ona znaleźć swoje odzwierciedlenie w co najmniej dwóch różnych decyzjach administracyjnych. Po pierwsze musi być ona uwzględniona w postanowieniach pozwolenia zintegrowanego wydawanego na podstawie art. 201 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz w postanowieniach decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska. Ta ostatnia powinna bowiem z godnie z postanowieniami art. 53 ust. 4 pkt 6 ustawy o odpadach określać również „sposoby składowania poszczególnych rodzajów odpadów”, a zatem także określać w jaki sposób mają być składowane odpady poszczególnych rodzajów.

Jeżeli zatem podmiot użytkujący składowisko odpadów byłby zainteresowany selektywnym składowaniem odpadów, a możliwości takiej nie przewidywałoby pozwolenie zintegrowane oraz instrukcja eksploatacji składowiska odpadów to w pierwszej kolejności powinien wystąpić z wnioskiem o zmianę pozwolenia zintegrowanego oraz decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.)