Do lamusa odchodzi stereotypowe wyobrażenie urzędnika – apatycznego, obojętnego, skupionego nad kartką papieru i śmiertelnie znużonego. Urzędnik nowego typu to osoba energiczna, kompetentna, kreatywna, pogodna i życzliwie nastawiona do świata. To samodzielny pracownik odpowiedzialny za jakość tego, co robi. Badania potwierdzają, iż pracownicy samorządowi oczekują w miejscu pracy coraz większej autonomii, decyzyjności, chcą też podejmować nowe wyzwania i zainteresowani są swoim rozwojem zawodowym.


Nowa jakość kadr

Wzrost stopnia złożoności i dynamiki zmian w otoczeniu, nowy sposób zarządzania jednostkami administracji ukierunkowany przede wszystkim na efekty, w tym wzrost satysfakcji klienta usług publicznych i co się z tym wiąże konieczność poprawy jakości życia lokalnej społeczności warunkują zwiększenie efektywności zarządzania posiadanymi zasobami oraz kształtują nową jakość kadr w urzędach administracji samorządowej. Wymaga to nowej kultury organizacyjnej, sprzyjającej innowacjom, kreatywności, samodzielności pracowniczej i skutecznej realizacji zadań.

Nie ulega wątpliwości, iż sprawność funkcjonowania urzędów oraz innych instytucji samorządowych zależy przede wszystkim od zatrudnionych w nich ludzi, od ich stosunku do powierzonych im zadań. Zakres podstawowych obowiązków pracowników samorządowych został określony w ustawie z dnia 21 listopada 2008 o pracownikach samorządowych . Zgodnie z art. 24 ups , należą do nich przede wszystkim: dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, uwzględnienie interesu publicznego oraz indywidualnych interesów obywateli.

Realizacja funkcji personalnej w urzędzie musi być wspomagana przez właściwe normy i wartości wpisane w kulturę organizacyjną. To one kształtują tożsamość urzędu, wpływają na motywację pracowników i ich zachowania.

Kultura niczym wzorzec

Kultura organizacyjna tworzy tożsamość urzędu, stanowi bowiem zbiór wartości i norm charakterystycznych dla danej organizacji. Nadaje to organizacji specyficzne cechy i wyodrębnia ją w otoczeniu.

Kultura to określony wzorzec podzielanych przez pracowników założeń, sposób postrzegania pewnych zjawisk i problemów, sposób myślenia, odczuwania, wyrażania ocen. Kultura organizacyjna nadaje znaczenie społecznemu życiu w organizacji, łączy ludzi, stanowi podstawę do wyrażania sądów i opinii, stabilizuje rzeczywistość poprzez wypracowanie gotowych schematów reagowania na zachodzące w otoczeniu zmiany.

Składniki kultury organizacyjnej można podzielić na trzy rodzaje:
• wzory myślenia – dzięki nim członkowie grupy otrzymują kryteria oceny różnych zjawisk i sytuacji;
• wzory zachowań – dostarczają właściwych form reagowania na te zjawiska i sytuacje;
• symbole – upowszechniają i utrwalają wzory myślenia i zachowania wśród członków grupy.

Kultura organizacyjna pełni trzy istotne funkcje: integracyjną, percepcyjną oraz adaptacyjną. Funkcja integracyjna wynika z faktu, iż wszystkie składniki kultury są wspólnie określane i powielane w danym środowisku, kultura pomija to, co ma charakter indywidualny, koncentruje się na tym, co jest wspólne i łączy ludzi. Procesy formowania się kultury są procesami formowania się grupy. Funkcja percepcyjna polega na sposobie postrzegania otoczenia grupy i nadawania znaczenia społecznemu życiu w organizacji. Dostarcza członkom danej wspólnoty zawodowej potrzebnych informacji na temat koniecznego stopnia samokontroli, porządku społecznego i sposobu rozumienia organizacji. Percepcyjna funkcja kultury wynika z określonych wzorów myślenia, dają one podstawę dla kryteriów wyjaśniania i wyrażania sądów na temat obserwowanych zjawisk, procesów i sytuacji.

Funkcja adaptacyjna polega na stabilizowaniu rzeczywistości dzięki wypracowaniu gotowych schematów reagowania na zachodzące w otoczeniu zmiany. Przyjęte w danej kulturze wzory zachowań dają członkom organizacji poczucie pewności, pozwalają planować i przewidywać swoje zachowania.

Do głównych czynników kształtujących kulturę organizacyjną jednostek administracji samorządowej należy zaliczyć przede wszystkim:
• zmiany w sposobie zarządzania wynikające z rosnących oczekiwań społecznych;
• specyfikę usług publicznych i organizacji publicznej;
• rodzaj zadań wykonywanych przez jednostki administracji samorządowej;
• misję i cele urzędu;
• oczekiwania wobec pracownika samorządowego;
• zmiany jakościowe w zasobach ludzkich jednostek administracji samorządowej.

Kultura organizacyjna kształtowana jest także przez rodzaj zadań wykonywanych przez jednostki administracji samorządowej określonych przez stosowne ustawy, w tym ustawę z dn. 8 marca 1990 o samorządzie gminnym , ustawę z dn. 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym , ustawę z dnia 5 czerwca 1998 o samorządzie województwa i inne. U ich podłoża leży dobro publiczne i dobro pojedynczego obywatela. Formułowane przez urzędy cele z reguły dotyczą profesjonalnej i skutecznej realizacji zadań publicznych określonych w przepisach prawa, kompetentnej i przyjaznej obsługi, sprawnej realizacji zadań strategicznych sprzyjających rozwojowi miasta czy gminy, co ostatecznie ma wpływ na jakość życia społeczności lokalnej. Urzędy deklarują także doskonalenie dostępności usług poprzez świadczenie e-usług, tworzenie optymalnych warunków inwestorom, co zapewnia rozwój społeczno – gospodarczy, stałe podnoszenie poziomu życia mieszkańców do przeciętnego standardu europejskiego przez zapewnienie zrównoważonego rozwoju opartego na solidnej bazie gospodarczej.

Przeczytaj drugą część artykułu pt. Pracownik samorządowy musi przejawiać inicjatywę

Pisaliśmy o tym również:
Urzędnik nie może nadużywać stanowiska publicznego
Kodeksy etyczne wpływają na wizerunek urzędu i pracownika samorządowego
Urzędnik powinien być uczciwy

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)