Pytanie:
Czy Miejski Ośrodek Kultury podlega pod ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych?
Czy dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury powinien zostać wyłoniony w drodze konkursu?

Według przepisu dotyczącego wymogów, jakie musi spełnić kandydat na stanowisko urzędnicze - kierownicze, wymagany staż pracy wynosi 3 lata.
Czy do stażu zalicza się umowa zlecenie, czy tylko umowa o pracę?

Odpowiedź:
Nie. Pracowników Miejskiego Ośrodka Kultury nie obejmują przepisy zawarte w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych – dalej u.p.s.

Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 3 u.p.s., przepisów ustawy nie stosuje się do pracowników zatrudnionych w jednostkach, których status prawny określają odrębne przepisy. I tak, status prawny zatrudnionych w Miejskim Ośrodku Kultury normuje ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej – dalej u.o.p.d.k.

Zawiera ona regulacje dotyczące czasu pracy pracowników kultury, zasady ich wynagradzania i prawa do niektórych świadczeń związanych z pracą, jak nagrody jubileuszowe, czy jednorazowe odprawy. Z koleirozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 3 października 2012 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury, określa wykaz stanowisk oraz szczegółowe warunki wynagradzania w instytucjach kultury. W sprawach nieuregulowanych niniejszymi aktami prawa mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p.

Nawiązując do pytania, u.o.p.d.k. przed nowelizacją zawierała dyspozycję, zgodnie z którą minister właściwy do spraw kultury określał w rozporządzeniu minimalne kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowisk w państwowych i samorządowych instytucjach kultury. Rozporządzenie to wskazywało wykształcenie i staż pracy wymagane dla danego stanowiska.

Regulacje te nadal obowiązują w stosunku do zatrudnionych w bibliotekach i muzeach, natomiast w odniesieniu do innych pracowników instytucji kultury ustawodawca pozostawił kwestię zatrudnienia w gestii osoby kierującej tą instytucją. Tak więc kwalifikacje niezbędne do zajmowania konkretnego stanowiska określa dyrektor bądź kierownik jednostki, mając na względzie specyfikę jej działania.

Co do zasady dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury powinien zostać wyłoniony w drodze konkursu. Na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz art. 16 ust. 1 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej i rozporządzenia Ministra Kultury z 30 czerwca 2004 r. w sprawie organizacji o trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury, wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje zarządzenie w sprawie ogłoszenia konkursu na stanowisko dyrektora Miejskiego Ośrodka Kultury.

Organizator kultury, którym jest w tym przypadku burmistrz miasta, posiada uprawnienia do określenia kryteriów jakie powinna spełniać osoba ubiegająca się o stanowisko dyrektora Ośrodka, w tym również kwalifikacji kandydata.
Na wstępie warto dla porządku wskazać, że rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 3 października 2012 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury, straciło już moc prawną i zostało zastąpione rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 22 października 2015 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury, z zastrzeżeniem, że § 3 rozporządzenia wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

Nie ma to jednak żadnego znaczenia dla problemu poruszonego w ostatnim pytaniu. Zagadnienia dotyczące konkursu na dyrektora instytucji kultury reguluje bowiem art. 16 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej,rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 30 czerwca 2004 r. w sprawie organizacji i trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury (Dz. U. z 2004 r. Nr 154, poz. 1629) oraz rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 30 lipca 2015 r. w sprawie wykazu samorządowych instytucji kultury, w których wyłonienie kandydata na stanowisko dyrektora następuje w drodze konkursu.

Zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w chwili obecnej, wymagania kwalifikacyjne dla dyrektorów instytucji kultury określa organizator konkursu. Kwestia ta była przedmiotem wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. I tak, w piśmie rzecznika z dnia 6 maja 2015 r. czytamy " Podczas badania sprawy indywidualnej Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że kwalifikacje wymagane na kandydatów na stanowiska dyrektorów instytucji kultury powinny być określone w akcie powszechnie obowiązującym, a więc w ustawie lub rozporządzeniu, na podstawie upoważnienia ustawowego.

Tymczasem rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie organizacji i trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury, wydane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej przewiduje, że kwalifikacje wymagane od kandydatów określą organizatorzy konkursu w ogłoszeniu o konkursie.

Może to prowadzić do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji kandydatów ubiegających się o pracę na takich samych bądź porównywalnych stanowiskach pracy, powodując tym samym naruszenie postanowień Konstytucji RP, które gwarantują obywatelom polskim korzystającym z pełni praw publicznych prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie podjęcia działań legislacyjnych mających na celu zmianę istniejącego stanu prawnego w omawianym zakresie".