Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.


Czy pracownik jednostki samorządowej może doliczyć do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, tj. od 1997 do 2000 r. jako domownik?

Pracownik nie przejął gospodarstwa, a rodzice nie opłacali za niego składek na ubezpieczenie. Pozostawał z rodzicami we wspólnym gospodarstwie domowym, stale zamieszkując i pracując na terenie tego gospodarstwa (8 ha). W tym czasie również kontynuował naukę w szkole średniej dojeżdżając do niej ok. 5 km.

Odpowiedź
W sytuacji wskazanej w pytaniu nie należy wykluczać zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.

Uzasadnienie

Przepis art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) – dalej u.w.p.g.r. stanowi, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.


Pojęcie domownik w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 3 u.w.p.g.r. powiązane jest ze stałym świadczeniem pracy, a nie dorywczą, choć systematyczną pomocą, gdyż domownikiem jest osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie oraz stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Omawiana ustawa wprowadza zatem wymóg stałej pracy w gospodarstwie rolnym (por. uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z dnia 19 marca 2012 r., II SA/Wa 2568/11). Zarazem jednak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 3 października 2012 r., II SA/Wa 924/12) wskazał, że ocena "stałości pracy w gospodarstwie rolnym" musi być dokonywana na tle okoliczności konkretnej sprawy. Tym samym należy uznać, że w sytuacji, gdy pobieranie nauki w szkole nie wyklucza stałej pracy w gospodarstwie rolnym, okres pracy w gospodarstwie rolnym można zaliczyć do pracowniczego stażu pracy. W okolicznościach przedstawionych w pytaniu nie jest to wykluczone, gdyż odległość szkoły od domu nie była zbyt duża (5 km) i pozwalała na stosunkowo szybki powrót do domu i podjęcie prac wspomagających rodziców.


Na marginesie warto wspomnieć, że tylko w okresie obowiązywania ustawy z 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin za domownika nie uznawano osoby, w okresie, w którym kształciła się ona w szkole ponadpodstawowej (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia10 grudnia 2009 r., II SA/Bk 459/09, LEX nr 582924). Praca pracownika wskazanego w pytaniu była jednak wykonywana w latach 1997-2000, a więc już dłuższy czas po uchyleniu wskazanych, rygorystycznych przepisów.
 

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.