Jak podkreślają pracownicy socjalni, nie ma jednolitego orzecznictwa dotyczącego wypłaty świadczeń rodzinnych. Interpretacja przepisów zależy od organu, są rozbieżności w ich stosowaniu w różnych gminach. Przykładem są sytuacje rodziców, którzy nie mieszkają razem i obydwoje złożą wnioski o 500 plus. Organ gminy może uznać, że dzieci są przy ojcu, bo wynika tak z wywiadu, i jemu przyzna świadczenie w pełniej kwocie, a matka, która ma wyrok sądu o przyznaniu opieki nad dziećmi, nie dostanie świadczenia. Decyzja organu polega też na wyborze, czy bierze pod uwagę stan faktyczny, czy stan prawny.

Rozwiązaniem mogłyby być wytyczne wydawane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jednak obecnie, napisane w formie podręcznika dla samorządowców, zawierają zastrzeżenie, że nie są wiążące, mogą jedynie sugerować rozwiązanie. To zdaniem pracowników socjalnych forma asekuranctwa, która nie pomaga im w codziennej pracy. Odpowiedzialność ponosi urząd, a w końcu pracownik, na przykład jeśli w odwołaniu WSA (kolejny krok po odwołaniu do SKO) uzna, że doszło do rażącego naruszenia prawa.

 

Pozostawieni sami sobie

Pracownicy socjalni czują, że są zdani sami na siebie. W większych miastach mają jeszcze możliwość konsultacji, bo pracuje tam większa grupa specjalistów, czy uzyskanie porady urzędowego prawnika. W małych gminach takich możliwości nie ma.

Brakuje źródła wiedzy z zakresu pomocy społecznej. Lidia Dąbrowicz–Wąsowska, wieloletni praktyk, pracownik socjalny w warszawskich dzielnicach, poleca zakładkę Najczęściej zadawane pytania na stronie resortu rodziny, gdzie są opisane różne przypadki i możliwości ich rozwiązań. – Gdyby było ich zamieszczanych więcej, jest szansa, że większa liczba osób znajdzie wskazówkę, nie będzie to wytyczną, ale pewnym kierunkiem rozwiązania sytuacji w gminie – mówi.

Rozwiązań pracownicy socjalni szukają też w internecie, na specjalnie im dedykowanych forach. Znajdują się tam praktyczne podpowiedzi, które zamieszczają inni praktycy pomocy społecznej. Z pomocą może przyjść centralna baza orzecznictwa administracyjnego, ale korzystanie z niej wymaga czasu i podstaw wiedzy prawniczej.

Media społecznościowe są wsparciem pracowników socjalnych

Dużym wsparciem są też media społecznościowe, za pośrednictwem których pracownicy socjalni mogą pozyskać wiedzę i przykładowe wskazówki poprowadzenia spraw. Czasami trudno im zapytać czy poprosić o pomoc we własnej jednostce, bo nie chcą przyznać się, że nie potrafią jakiegoś problemu rozwiązać.

Czytaj też: Forum Pracowników Socjalnych: Problemów społecznych nie rozwiąże się świadczeniami>>

 

- Nasz zawód jest taki, że uważa się, iż powinniśmy wszystko wiedzieć, ale jesteśmy też tylko ludźmi i mamy prawo nie wiedzieć, tym bardziej że problemy z roku na rok są inne – mówi Małgorzata Ostrowska z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Olsztynie, administrator fanpage`a „Pracownik socjalny online” na Facebooku. Jak podkreśla, wiadomości pisane jako prywatne, które tam publikuje, a do których odnosi się i komentuje potem cała społeczność, są swoistą superwizją. – To bardzo wspiera, czasem jedna osoba zada pytanie, a one dotyczą nas wszystkich, bo są aktualne we wszystkich ośrodkach – dodaje.

Jak zauważa, pracownicy mają mały dostęp do literatury, wykładni przepisów. – Jeżeli sami nie zaczniemy analizować, jest to ciężkie, nie każdy może poradzić sobie z presją odpowiedzialności za drugiego człowieka – zaznacza.

Ministerstwo daje wytyczne, ale niewiążące

Paweł Maczyński, pracownik socjalny z warszawskiego Ursynowa, przewodniczący Polskiej Federacji Związkowej Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej uważa, że nawet gdy ministerstwo dokonuje interpretacji przepisów, czy pisze podręczniki dla osób zajmujących się realizację świadczeń, to czyni to w sposób niejasny, a takie wytyczne mogą wprowadzać w błąd. – Resort zastrzega sobie, że nie jest władny do wydawania wiążących opinii dla samorządów, a jednocześnie od tych samych jednostek samorządowych wymaga realizacji tak, jak by sobie życzyło, co niekoniecznie zgadza się z linią orzeczniczą sądów administracyjnych – wyjaśnia.

Jego zdaniem dużym problemem jest właśnie brak konkretnych wytycznych, za które ktoś bierze odpowiedzialność. – Odpowiada pracownik, który wydał decyzję, co często jest powodem dużych frustracji tych osób, które świadczenia obsługują – mówi.

Rozwiązaniem mogłoby być dostosowaniem stanowiska ministerstwa do linii orzeczniczej, uaktualnianie opinii czy interpretacji, które daje samorządowi lub dostosowanie przepisów do wydanych już wyroków, zwłaszcza Sądu Najwyższego czy Trybunału Konstytucyjnego.

Luki w systemie obsługującym 500 plus

System obsługujący 500 plus jest kilka błędów, niedociągnięć. System jest centralny, można w nim sprawdzić, czy ktoś pobiera świadczenie w innej gminie w Polsce. Nie można natomiast sprawdzić tego w obszarze jednej gminy - w jednym urzędzie trudno wychwycić, że dwoje rodziców złożyło wniosek. Powoduje to przedłużenie procedur i dodatkową pracę urzędnika.

Inna luka to konieczność wpisania adresu pobytu i zameldowania w systemie, podczas gdy we wniosku osoba uprawniona podaje adres zamieszkania. Często zdarzają się techniczne problemy typu brak litery obcojęzycznej czy błędy dotyczące działania systemu.

Od kilku lat liczba pracowników socjalnych zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej jest mniej więcej na stałym poziomie i wynosi ok. 20 tysięcy osób.

Łączenie. Wspólnota. Solidarność

Ogólnopolska Konferencja III Forum Pracowników Socjalnych – Łączenie. Wspólnota. Solidarność. odbyła się w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. W tym roku organizatorzy zaprosili nie tylko pracowników socjalnych, ale m.in. asystentów rodziny, opiekunki i opiekunów, pracowników domów pomocy społecznej i ośrodków wsparcia, pedagogów, wychowawców, pracowników świadczeń i ochrony zdrowia.

Organizatorami byli Polska Federacja Związkowa Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej, Europejskie Centrum Solidarności, Uniwersytet Gdański. Patronat medialny objął Serwis Prawo.pl,  partnerem merytorycznym jest Wolters Kluwer LEX Pomoc Społeczna.  Partnerzy Forum: Związek Zawodowy Pracowników Socjalnych (socjalni.pl),Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” MOPR w Gdańsku, Klub „Miasto Aniołów”, Fundacja Dorastaj z Nami.

  

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.