Wykonawca, który nie wykaże, że posiada opłaconą na dzień otwarcia ofert, polisę odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności, podlega wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907) dalej p.z.p., jako niespełniający warunków udziału w postępowaniu, odnoszących się do jego zdolności finansowej i ekonomicznej. Na postawie art. 24 ust. 4 p.z.p. jego ofertę uznaje się za odrzuconą.
Na polisę OC innego podmiotu można się powołać tylko w "stosownej sytuacji" >>>
Stanowisko doktryny jest w tym zakresie jednoznaczne. Potwierdzenie jednolitej linii orzeczniczej można znaleźć w wielu komentarzach jak i licznych orzeczeniach Krajowej Izby Odwoławczej jak i sądów powszechnych. W przedmiotowej kwestii wypowiedział się także Urząd Zamówień Publicznych. W opinii prawnej z dnia 6 lipca 2012 r., opublikowanej na stronie internetowej UZP pt. Opłacona polisa lub inny dokument potwierdzający, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia jako dokumenty potwierdzające ekonomiczną zdolność wykonawcy do realizacji zamówienia, stwierdza się, że celem żądania polisy ubezpieczeniowej od wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego jest jedynie ocena ich sytuacji ekonomicznej i finansowej.
Podzielić w tym zakresie należy wyrażone w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej stanowisko, że polisa OC składana przez wykonawców w celu wykazania spełniania warunku udziału w postępowaniu nie służy zabezpieczeniu realizacji zamówienia, w przedmiocie którego prowadzone jest postępowanie, lecz ma potwierdzić, że wykonawca posiada ubezpieczenie OC w określonej przez zamawiającego wysokości.(...). Celem przedłożenia polisy jest sprawdzenie zdolności ekonomicznej i finansowej wykonawcy pod kątem: (1) zdolności poniesienia określonych kosztów w celu uzyskania ubezpieczenia, (2) zdolności wykonawcy do ubezpieczenia własnej działalności na żądaną przez zamawiającego sumę i możliwości uzyskania ubezpieczenia (ubezpieczyciel weryfikuje w takich sytuacjach dany podmiot zamierzający zawrzeć umowę ubezpieczenia pod względem jego wiarygodności, uczciwości gospodarczej oraz możliwości zapłaty składek).
Zawarte w powyższej opinii podsumowanie, wskazuje główne kwestie związane z polisą OC w postępowaniu o udzielenie zamówieni publicznego. Zasadnicze tezy opinii są następujące: a) wykazanie się na etapie oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu stosowną polisą ubezpieczeniową ma na celu wykazanie się przez wykonawcę określonym statusem ekonomiczno-finansowym, nie zaś ubezpieczenie danej inwestycji czy przedsięwzięcia gospodarczego, które jest przedmiotem zamówienia; b) polisa ubezpieczeniowa od odpowiedzialności cywilnej nie musi być tożsama z pełnym zakresem działalności ujawnionym w KRS wykonawcy, ale powinna potwierdzać ubezpieczenie wykonawcy w zakresie działalności związanej z przedmiotem zamówienia; c) w przypadku, gdy umowa ubezpieczeniowa przewiduje rozłożenie zapłaty kwoty ubezpieczenia na raty, zamawiający może żądać potwierdzenia opłacenia jedynie tych składek, które stały się wymagalne do dnia upływu terminu składania ofert lub wniosków w postępowaniu; d) brak potwierdzenia w samym dokumencie polisy faktu jej opłacenia i brak załączenia przez wykonawcę innych dokumentów potwierdzających opłacenie polisy, powoduje że aktywuje się obowiązek zamawiającego wezwania wykonawcy na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp do przedłożenia dokumentu potwierdzającego opłacenie polisy pod rygorem wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu; e) innym dokumentem potwierdzającym, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia jest inny niż polisa dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia i opłacenie składki; waloru takiego dokumentu nie można przypisać nieopłaconej polisie.
Zamawiający może obniżyć koszty ochrony ubezpieczeniowej >>>
Analogiczne podejście uwidoczniono także, w opinii pod tytułem Opłacona polisa (Informator Urzędu Zamówień Publicznych 5/2013), wedle której celem potwierdzenia spełnienia przez wykonawcę warunku finansowego zamawiający, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. poz. 231) dalej rozporządzenie, może żądać opłaconej polisy, a w przypadku jej braku, innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia. Co do zasady, dokumentem jest polisa, ale nie tylko sam dokument polisy ubezpieczeniowej. Jeżeli z okoliczności zawarcia umowy ubezpieczenia i przedłożonego dokumentu nie wynika fakt opłacenia jej, a zatem istnienia odpowiedzialności ubezpieczeniowej, konieczne jest załączenie kolejnego dokumentu, którego forma powinna odpowiadać formie dokumentu podstawowego.
@page_break@Krajowa Izba Odwoławcza rozstrzygała wielokrotnie w sprawach odnoszących się do polis ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Za najistotniejsze, z punktu widzenia prawidłowości przebiegu procedury udzielania zamówienia publicznego uznać można poniższe orzeczenia: wyrok KIO z dnia 12 lutego 2015 r. (KIO 179/15): Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane, w celu oceny spełniania przez wykonawcę warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych zamawiający może żądać opłaconej polisy, a w przypadku jej braku, innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia. W świetle powołanego przepisu, tę zdolność wyraża uzyskanie przez wykonawcę ubezpieczenia OC, udokumentowanego właściwym dokumentem ubezpieczeniowym - dokumenty składane w ramach tego warunku mają potwierdzać, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia. (…) Ustabilizowany w orzecznictwie jest pogląd o tym, że wymaganie polisy OC w postępowaniu nie jest równoznaczne z wymaganiem posiadania ubezpieczenia na etapie realizacji zamówienia, ubezpieczeniem danego kontraktu (przykładowo: wyrok Sądu Okręgowego w K. z 16 lipca 2009 r. (XIX Ga 229/09)). (…) Niewątpliwie polisa OC powinna swym zakresem obejmować przedmiot pozostający w związku z przedmiotem zamówienia, co nie oznacza, że powinny być one tożsame." (wyrok KIO z 8 maja 2014 r. (KIO 797/14)),
„Polisa OC na potwierdzenie spełniania warunku nie musi być zgodna z przedmiotem zamówienia - identyczna z opisem poczynionym przez zamawiającego, ale powinna przynajmniej w minimalnym zakresie być związana z tym przedmiotem zamówienia" (wyrok KIO 2 lipca 2013 r. (KIO 1515/13)), "Trzeba bowiem zauważyć, że nie było celem ustawodawcy zabezpieczanie interesów Zamawiającego na etapie konstruowania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego poprzez zapewnienie mu możliwości wyboru wykonawcy, który będzie już wówczas posiadał ubezpieczenie kontraktu." (wyrok KIO z 26 maja 2014 r. w spr. KIO KIO 883/14 KIO 900/14, KIO 904/14, KIO 905/14); wyrok KIO z dnia 27 maja 2014 r. (KIO 968/14): Możliwość żądania opłaconej polisy wynika wprost z przepisów prawa, tj. z § 1 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. z 2013 r. poz. 231), z którego wynika, że w celu oceny spełniania przez wykonawcę warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1 p.z.p. zamawiający może żądać opłaconej polisy, a w przypadku jej braku, innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia. Chodzi zatem o polisę czy inny dokument potwierdzający, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej, który dotyczy sytuacji wykonawcy aktualnej na dzień składania ofert; wyrok KIO z dnia 27 sierpnia 2014 r. (KIO 1644/14): Przedłożenie jednej strony polisy nie odpowiada wymogom, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. z 2013 r. poz. 231).
Jedna strona polisy, bez jej dalszej części i wszystkich informacji, w tym bez podpisów stron, nie może być w ogóle uznana za dokument, a właśnie pojęciem "dokumentów" posługuje się przytoczony § 1 ust. 1 ww. rozporządzenia; wyrok KIO z dnia 17 czerwca 2014 r. (KIO 1083/14): Podstawą oceny potencjału finansowego i ekonomicznego wykonawcy powinna być przedstawiona polisa, a nie ogólne warunki ubezpieczenia w zakresie OC. Trudno nawet wymagać, aby każdorazowo wykonawca, ubiegający się o zamówienie publiczne, który prowadzi oznaczoną działalność miał dostosowywać ściśle posiadane asekuracje ubezpieczeniowe OC - do przedmiotu zamówienia, nie mając przy tym pewności, że zamówienie to otrzyma. Polisa OC wymagana jest na moment złożenia oferty, a jej ważność nie musi obejmować okresu realizacji zamówienia; wyrok KIO z dnia 20 sierpnia 2014 r. (KIO 1615/14): Dopiero w przypadku braku opłaconej polisy wykonawca może skorzystać z uprawnienia do przedłożenia innego dokumentu i chociaż ustawodawca nie dał wskazówek, w jakich sytuacjach można mówić o braku dokumentu, należy przyjąć, że chodzi tu o przypadki jego nieistnienia. Najczęstszą taką sytuacją będzie posiadanie przez wykonawcę polisy, od której nie została uiszczona należna ubezpieczycielowi składka, innymi np. zagubienie lub zniszczenie dokumentu albo nieotrzymanie od ubezpieczyciela dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia.Przepis § 1 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. z 2013 r. poz. 231) nie uprawnia wykonawcy do posługiwania się innym niż polisa dokumentem tylko dlatego, że wykonawca, pomimo możliwości legitymowania się nim w obrocie, takiego dokumentu nie posiada.
Nie każdy zamawiający wybiera ubezpieczyciela według PZP >>>
Co do zasady nie ma znaczenia, czy polisa stwierdza zawarcie umowy ubezpieczenia wyłącznie przez wykonawcę, który ubiega się o udzielenie zamówienia, czy przez grupę podmiotów, w której - obok wykonawcy - są również podmioty nie biorące udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia; uchwała KIO z dnia 18 września 2013 r. (KIO/KU 85/13): Jeżeli z okoliczności zawarcia umowy ubezpieczenia i przedłożonego dokumentu nie wynika fakt opłacenia jej, a zatem istnienia odpowiedzialności ubezpieczeniowej, konieczne jest załączenie kolejnego dokumentu, którego forma powinna odpowiadać formie dokumentu podstawowego.
