Ostateczna decyzja wojewody jest podstawą ujawnienia przejścia własności nieruchomości

Jedynie ostateczna decyzja wojewody będzie podstawą ujawnienia przejścia własności nieruchomości w księdze wieczystej i będzie stanowić jedyny dowód nabycia własności przez gminę.

Pytanie:
Na działce znajduje się stary nieużytkowany budynek, który stanowi zagrożenie dla ludzi. W ewidencji gruntów i budynków figuruje, jako właściciel Skarb Państwa - Państwowy Fundusz Ziemi. PINB wszczął postępowanie i zawiadomił starostę, jako organ zarządzający gruntami Skarbu Państwa.

Po zawiadomieniu starosta poinformował PINB, że zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, nieruchomości rolne nie przekazane Agencji Nieruchomości Rolnych do dnia 30 czerwca 2000 r. stają się z mocy prawa własnością gminy, na terenie której są położone. Nabycie nieruchomości przez gminę stwierdza wojewoda w drodze decyzji. Wobec takiej informacji, PINB zawiadomił gminę, na co gmina udzieliła odpowiedzi, że nie jest stroną w postępowaniu, bowiem gmina nie była i nie jest właścicielem tej nieruchomości.

Organem zarządzającym jest starosta zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Ponadto poinformowała, że gmina nie mogła tej działki przejąć na podstawie art. 13 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w związku z art. 1 tej ustawy, bowiem działka ta w planie ogólnym na dzień 1 lipca 2000 r. nie leżała na terenie przeznaczonym na cele gospodarki rolnej. Budynek należy jak najszybciej rozebrać.
Na kogo należy wydać decyzję: starostę, czy gminę?

Odpowiedź:
Jedynie ostateczna decyzja wojewody będzie podstawą ujawnienia przejścia własności nieruchomości w księdze wieczystej i będzie stanowić jedyny dowód nabycia własności przez gminę.

W niniejszym przypadku taka decyzja najprawdopodobniej nie została wydana, skoro w ewidencji gruntów i budynków figuruje jako właściciel Skarb Państwa – Państwowy Fundusz Ziemi. W takiej też sytuacji gmina nie może być adresatem decyzji wydawanej przez PINB nakazującej rozbiórkę obiektu w trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane - dalej pr. bud.

Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa – dalej u.g.n.r.s.p., nieruchomości rolne nieprzekazane do Zasobu ostatecznymi decyzjami, o których mowa w art. 16 ust. 3, lub nieprzekazane Agencji ostatecznymi decyzjami, o których mowa w art. 17 ust. 1, w terminie do dnia 30 czerwca 2000 r. stają się z mocy prawa własnością gmin, na terenie których są położone. Gminy przejmują nieruchomości wraz z zobowiązaniami wobec osób trzecich.

Zauważyć należy, iż pierwotnie termin na przejęcie praw i obowiązków został przez ustawodawcę określony na okres dwóch, a następnie do trzech lat od utworzenia Agencji, po czym przedłużony do dnia 31 grudnia 1997 r., a ostatecznie do dnia 30 czerwca 2000 r. W okresie od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 23 lutego 2000 r. przekazanie nieruchomości do Zasobu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa nie łączyło się z utratą własności przez Skarb Państwa, upływ tego terminu nie wywierał bowiem jakichkolwiek skutków materialnoprawnych.

Skutek prawny upływu terminu, polegający na utracie własności przez Skarb Państwa wywarła bowiem dopiero zmiana treści art. 13 dokonana ustawą z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej.

W literaturze przedmiotu podkreśla się, że: "Mamy tu do czynienia z ustawową sukcesją praw własności nieruchomości Skarbu Państwa na rzecz gminy z uwagi na niezachowanie ustawowego terminu przejęcia tych praw przez Agencję, której powierzono ich wykonywanie" (tak: Nieruchomości Skarbu Państwa, Ryszard Pessel, 2010 r./el.) – por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2014 r., II OSK 2899/12, LEX nr 1457711. Z drugiej jednakże strony, trzeba mieć na uwadze, iż zgodnie z art. 13 ust. 4 u.g.n.r.s.p., nabycie nieruchomości, o których mowa w cyt. wyżej art. 13 ust. 2 u.g.n.r.s.p. stwierdza wojewoda w drodze decyzji (art. 13 ust. 4 u.g.n.r.s.p.). W przepisach u.g.n.r.s.p. brak jest uregulowania analogicznego do art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych i art. 73 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r.

Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, stanowiących, że ostateczna decyzja wojewody jest podstawą ujawnienia przejścia własności nieruchomości w księdze wieczystej. Powyższe nie oznacza jednak, że decyzja wymagana w art. 13 ust. 4 u.g.n.r.s.p. ma inny charakter niż decyzje wydane na podstawie ww. przepisów. Tak więc, jedynie ostateczna decyzja wojewody będzie podstawą ujawnienia przejścia własności nieruchomości w księdze wieczystej i będzie stanowić jedyny dowód nabycia własności przez gminę.

W niniejszym przypadku natomiast taka decyzja najprawdopodobniej nie została wydana, skoro w ewidencji gruntów i budynków figuruje jako właściciel Skarb Państwa – Państwowy Fundusz Ziemi (powyższe należy potwierdzić poprzez zbadanie księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości). W takiej też sytuacji gmina nie może być adresatem decyzji wydawanej przez PINB nakazującej rozbiórkę obiektu w trybie ustawy pr. bud.