Z dniem 11 lipca 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy (Dz. U. z 2012 r., poz. 719), określające standardy, rodzaj i zakres usług bytowych i opiekuńczych świadczonych przez rodzinne domy pomocy oraz warunki kierowania, odpłatności i nadzoru nad tymi domami.

Zgodnie z treścią rozporządzenia rodzinny dom pomocy świadczy usługi bytowe i opiekuńcze dostosowane do stanu zdrowia, sprawności fizycznej i intelektualnej oraz indywidualnych potrzeb i możliwości osób w nim przebywających, a także prawa człowieka. Decyzję w sprawie skierowania do rodzinnego domu pomocy (na pobyt stały lub okresowy) osoby, która wymaga wsparcia w formie usług świadczonych przez ten dom, wydaje kierownik ośrodka pomocy społecznej. Pobyt w rodzinnym domu pomocy jest odpłatny do wysokości odpowiadającej poniesionym miesięcznym wydatkom ustalonym w umowie zawartej między gminą a podmiotem prowadzącymi dom.

W porównaniu z dotychczas obowiązującego rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy (Dz. U. Nr 153, poz. 1276), nowe przepisy dopuszczają do prowadzenia rodzinnych domów pomocy, obok osób fizycznych, również organizacje pożytku publicznego. Jeżeli rodzinny dom pomocy prowadzi osoba fizyczna, wówczas usługi bytowe i opiekuńcze powinny być realizowane bezpośrednio przez tę osobę. Natomiast w przypadku rodzinnego domu pomocy prowadzonego przez organizację pożytku publicznego usługi te są realizowane przez osobę kierującą rodzinnym domem pomocy, zamieszkującą w tym domu.

Nadzór nad rodzinnymi domami pomocy sprawuje, w imieniu i z upoważnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), kierownik ośrodka pomocy społecznej. W ramach nadzoru jest on obowiązany do przeprowadzenia, co najmniej raz na pół roku, kontroli rodzinnego domu pomocy. Natomiast w przypadku uzasadnionego podejrzenia występowania uchybień lub nieprawidłowości w funkcjonowaniu rodzinnego domu pomocy (przede wszystkim wskutek złożenia skargi przez osobę w nim przebywającą) może on przeprowadzić kontrolę doraźną.

Rodzinne domy pomocy, co warto podkreślić, mogą powstawać w ramach zadań własnych gminy, poprzez zlecanie realizacji tych zadań podmiotom niepublicznym (osobom fizycznym oraz organizacjom pożytku publicznego). Taki rodzaj opieki nad osobami starszymi bądź niepełnosprawnymi stanowi alternatywną, względem domów pomocy społecznej, formę pomocy, która ze względu na ograniczony zakres świadczonych usług wymaga mniejszego nakładu środków finansowych.

Zgodnie z treścią rozporządzenia osoby fizyczne prowadzące rodzinne domy pomocy obowiązane są dostosować je do nowych wymogów do dnia 31 grudnia 2013 r.