Media społecznościowe, i nie tylko, obiegły informacje, że obowiązująca od 23 kwietnia ustawa o obronie Ojczyzny stawia w gorszej pozycji obywatelki Polski, niż Ukrainy. Rzekomo na polskie kobiety w wieku od 18-60 lat, nałożono bowiem obowiązek obrony Ojczyzny, podczas gdy na ogarniętej wojną Ukrainie kobietom zezwolono opuścić kraj. Polki w razie wojny, nie będą mogły więc opuścić ojczyzny.
- To jest fake news – mówi Michał Oleksiejuk, ekspert do spraw bezpieczeństwa militarnego, obronności i polityki zbrojeniowej Fundacji im. Kazimierza Puławskiego.
Czytaj: Ustawa o obronie ojczyzny już obowiązuje>>
Wszystkie kobiety nie chwycą za broń
Taki przekaz powstał w wyniku niefortunnego odczytania przepisów II działu ustawy odnoszącego się do obowiązku obrony. Zgodnie z tą ustawą, obowiązkowi obrony Ojczyzny podlegają obywatele polscy zdolni ze względu na wiek i stan zdrowia do wykonywania tego obowiązku (art. 3). Obowiązkowi pełnienia służby wojskowej, w zakresie określonym w ustawie, podlegają obywatele polscy, od dnia w którym kończą 18 lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat życia, a posiadający stopień podoficerski lub oficerski – 63 lat życia (art. 3). W dotychczas obowiązujących przepisach ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP z 1967 roku maksymalny wiek poborowego, bez podoficerów i oficerów wynosił 55 lat. I to jedyna zmiana w tym zakresie.
Czytaj w LEXZadania i obowiązki JST w ramach obrony Ojczyzny >
Przepisy normują, że z obowiązkowej służby wojskowej są zwolnione osoby, które ze względu na stan zdrowia są trwale niezdolne do tej służby. Obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają kobiety w ciąży oraz w okresie 6 miesięcy po porodzie, a także osoby:
- sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8;
- sprawujące opiekę nad:
- a) dziećmi od lat 8 do 18 (poprzednio 16 lat)
- b) osobami obłożnie chorymi,
- c) osobami, wobec których orzeczono trwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
- d) osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- e) osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
– jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć innym osobom.
Sprawdź w LEX: Czy pracodawca jest obowiązany podać na prośbę WKU adres zameldowania pracownika? >
Mężczyzna kwalifikowany obowiązkowo, kobieta dobrowolnie
- Obowiązkowej kwalifikacji wojskowej podlegają tylko mężczyźni. Artykuł 59 ust 1. Ustawy o obronie Ojczyzny stanowi wprost, że do kwalifikacji wojskowej są obowiązani stawić się, w określonym terminie i miejscu, mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat życia – wskazuje Michał Oleksiejuk.
Do kwalifikacji wojskowej mogą się zgłosić również ochotnicy, w tym kobiety, które ukończyły 18 lat, a nie przekroczyły 60 lat życia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji i wykształcenia.
- Z ustawy wynika więc, że nie można zostać powołanym do pełnienia służby wojskowej, jeśli nie przeszło się kwalifikacji wojskowej, a kwalifikację obowiązkową przechodzą tylko mężczyźni, kobiety tylko ochotniczo lub gdy wykonują zawody potrzebne wojsku – mówi Michał Oleksiejuk.
Przeczytaj więcej: Armia potrzebuje rekruta, pomoże ustawa o obronie Ojczyzny>>
Lekarka, psycholog czy tłumaczka musi liczyć się z powołaniem
Ustawa wskazuje, że kobiety posiadające kwalifikacje przydatne do służby wojskowej oraz kobiety pobierające naukę w celu uzyskania tych kwalifikacji, które w danym roku szkolnym lub akademickim kończą naukę, albo są studentkami lub absolwentkami szkół wyższych, mogą być poddane obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, poczynając od 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kończą 19 lat życia.
Za kwalifikacje, którymi zainteresowana jest armia, przepisy uznają wykształcenie lub kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania:
- zawodów medycznych,
- weterynaryjnych,
- morskich oraz lotniczych,
a także zawodów:
- psychologów,
- rehabilitantów,
- radiologów,
- diagnostów laboratoryjnych,
- informatyków,
- teleinformatyków,
- nawigatorów
- tłumaczy.
Kobiety, które stawiły się do kwalifikacji wojskowej, podlegają obowiązkowi służby wojskowej na zasadach ogólnych. Monika Markiewicz, adwokat zajmująca się problemami prawnymi z zakresu wojskowości z kancelarii Markiewicz Kownacka wskazuje, że jeżeli chodzi o zakres przepisów dotyczących obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej, w przypadku kobiet jest on właściwie tożsamy z zakresem obowiązku wynikającego z przepisów ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.
- Zmianie uległy jedynie przepisy dotyczące podmiotu, do którego rektorzy, powołani na gruncie przepisów o obronie ojczyzny, lub dyrektorzy szkół przesyłają imienny wykaz kobiet, które kończą naukę w danym roku kalendarzowym. Obecnie jest to szef wojskowego centrum rekrutacji, właściwy ze względu na siedzibę szkoły a uprzednio był to wojskowy komendant uzupełnień, właściwy ze względu na siedzibę szkoły – wyjaśnia mec. Markiewicz.
Przy tym rozporządzenie Rady Ministrów określi grupy kobiet, których dotyczy obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej, wskazując grupy kobiet poddane temu obowiązkowi oraz stanowiska służbowe lub funkcje, na które przeznacza się kobiety do służby wojskowej, uwzględniając wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub kobiet karmiących dziecko piersią, warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz potrzeby Sił Zbrojnych.
Bez kwalifikacji jedynie w czasie wojny i mobilizacji
- W ustawie o obronie Ojczyzny nigdzie nie jest napisane expressis verbis, że w razie wojny zostaniemy wcieleni do wojska. Ustawa o obronie ojczyzny wskazuje, że system obrony Ojczyzny to są przede wszystkim wojska zawodowe, potem wojska obrony terytorialnej, rezerwa, a potem mobilizowani są wszyscy ci, którzy przeszli kwalifikację wojskową – podkreśla Michał Oleksiejuk.
Z ustawy wynika, że jedynie po ogłoszeniu mobilizacji i w czas wojny do pełnienia służby wojskowej mogą zgłaszać się w drodze zaciągu ochotniczego również osoby, które nie stawiały do kwalifikacji wojskowej oraz osoby niepodlegające obowiązkowi służy wojskowej pod warunkiem, że ukończyły 18 lat i nie ukończyły 60 lat - w przypadku mężczyzn, a w przypadku kobiet - 50 lat życia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
