W głosowaniu 8 lipca Sejm odrzucił większość poprawek Senatu. Posłowie odrzucili m.in. senacką poprawkę, która przekazywała do wojewódzkich funduszy ochrony środowiska dochody z kar nakładanych na samorządy za naruszenie obowiązków związanych z systemem oczyszczania ścieków komunalnych. Sejm opowiedział się za przywróceniem poprzedniej wersji, według której kary są dochodem Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
Odrzucona została także poprawka dopuszczająca, by samorządy mogły rezygnować z budowy systemu zbierania i oczyszczania ścieków w sytuacji, gdyby było to zbyt drogie lub nie dawałoby korzyści środowisku.
Nowelizacja ma uchronić Polskę przed wysokimi karami
Nowelizacja ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw jest konieczna, bo w maju 2020 r. Komisja Europejska wskazała, że Polska nie wdrożyła w prawidłowy sposób tzw. dyrektywy ściekowej. Jeśli Polska nie wdroży środków naprawczych, aby sprostać wymaganiom UE, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może nałożyć na Polskę dotkliwe kary finansowe. Procedurą naruszeniową objętych jest 1285 aglomeracji na 1587 ujętych w piątej aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ściegów Komunalnych.
Zgodnie z dyrektywą 91/271/EWG polskie prawo ma doprecyzować procedury związane z wyznaczaniem, zmianą lub likwidacją aglomeracji, usprawnić procedury związane z krajowym programem oczyszczania ścieków komunalnych, wprowadzić zmiany w zakresie zgód wodnoprawnych, zapewnić odpowiednią jakość oczyszczania ścieków odprowadzanych taborem asenizacyjnym ze zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w zależności od wielkości aglomeracji, a także ustanowić kary administracyjne za naruszenie zobowiązań aglomeracji. Nie tylko Komisja Europejska ma zastrzeżenia co do sposobu pozbywania się nieczystości ciekłych przez mieszkańców i bierności w tym temacie gmin. Nieprawidłowości już kilkakrotnie wykazywały kontrole Najwyższej Izby Kontroli.
Pobierz wzór dokumentu w LEX: Sposób dokumentowania wykonania obowiązku w zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych z nieruchomości >
Gminy będą mogły sprawdzać, czy szambo jest wywiezione
W znowelizowanej ustawie Prawo wodne i innych ustaw, m.in. ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, znalazły się przepisy upoważniające gminy do przeprowadzania kontroli nieruchomości i sprawdzania czy właściciele nieruchomości mają podpisane umowy z firmami trudniącymi się wywozem szamba. Za utrudnianie lub udaremnianie pracownikom gminnym sprawdzenia, czy właściciel nieruchomości wyposażony jest w zbiornik bezodpływowy lub przydomową oczyszczalnię ścieków i czy ma podpisaną umowę na wywóz szamba, będzie grozić kara grzywny.
Ustawa przewiduje wprowadzenie obowiązku pozbywania się komunalnych osadów ściekowych przez właścicieli nieruchomości i wprowadza obowiązek dokumentowania korzystania z usług gminnej jednostki organizacyjnej lub przedsiębiorcy odbierającego komunalne osady ściekowe. Obowiązki gminy zostaną też rozszerzone o organizację odbierania komunalnych osadów ściekowych.
Przeczytaj także: Większość gmin chce wyższych opłat za wodę i ścieki>>
Łatwiej gminom zmienić aglomerację
Przyjęta ustawa dostosowuje polskie przepisy do wymagań dotyczących odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określonych w dyrektywie 91/271/EWG poprzez zapewnienie wszystkim gminom, realizującym inwestycje w prawidłowo wyznaczonych aglomeracjach, optymalnych warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych, umożliwiających wykonanie wszystkich zadań zaplanowanych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK).
- doprecyzowano więc procedury zmiany i likwidacji aglomeracji,
- jednoznaczne wskazano, że tereny o równoważnej liczbie mieszkańców wynoszącej 2 000 RLM (tzw. równoważna liczba mieszkańców) lub więcej, powinny znaleźć się granicach aglomeracji,
- doprecyzowano, że KPOŚK obejmuje aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców wynoszącej 2 000 RLM lub więcej, oraz inwestycje dotyczące rozbudowy urządzeń kanalizacyjnych.
- uzupełniono przepisy dotyczące funkcjonowania systemu obsługi ścieków, dowożonych do oczyszczalni specjalnym taborem, w zależności od wielkości aglomeracji, z której pochodzą.
Będą kary dla gmin
W związku z tym, że Polsce grożą kary finansowe w przypadku niezrealizowania wymogów dyrektywy ściekowej, ustawa wprowadza też administracyjną karę pieniężną dla gmin w aglomeracji, które do 31 grudnia 2027 r. nie spełnią wymogów do funkcjonowania aglomeracji, wynikających z przepisów dyrektywy 91/271/EWG. W przypadku braku usunięcia naruszenia, kara będzie nakładana w każdym roku zamiast jednorazowo. Kary będą dochodem Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
Przepisy wskazują także, że za nieprzekazanie w terminie sprawozdań czy ankiet Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych ma grozić kara do 10 tys. zł.
Samorządowcy krytycznie oceniają Zdaniem ZPP proponowane sankcje są niewspółmierne do przewinień i określone sztywno, bez mechanizmu ich miarkowania np. ze względu na czas zwłoki w nieprzekazaniu wymaganych dokumentów.
- Zakładane kary nie spowodują, że zniknie ogromna luka inwestycyjna w tym obszarze. Administracyjne kary pieniężne stoją także w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa. Wpływy z tytułu kar mają stanowić dochód Wód Polskich. Jednocześnie podmioty te same nie przestrzegają terminowości załatwiania spraw, ustawowo im przypisanych i nie ponoszą z tego tytułu żadnej odpowiedzialności – wskazuje Katarzyna Liszka–Michałka.
Zobacz pytanie i odpowiedź eksperta w LEX: Komu zgłosić szambo o przepustowości 5 m3 - staroście czy wójtowi? >
Czytaj w LEX: Procedura uzyskania zezwolenia na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych >
Nowelizacja zakłada, że Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie będzie mogło prowadzić działalność gospodarczą także w zakresie innych odnawialnych źródeł energii niż tylko elektrownie wodne. Rozwiązanie to zwiększy przychody PGW WP i zapewni lepsze wykorzystanie potencjału majątku Skarbu Państwa. Uchwalone przepisy umożliwiają też Wodom Polskim przyznawanie dotacji podmiotowych zamiast wyłącznie dotacji celowych
Ustawa trafi teraz do podpisu Prezydenta.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
