Celem wprowadzenia do polskiego systemu prawnego instytucji obligacji przychodowych było wyposażenie samorządów w unikalny instrument, służący finansowaniu zadań publicznych. Polskie samorządy pozostają największym inwestorem w sektorze publicznym, a ponieważ tradycyjne zewnętrzne formy finansowania są - z punktu widzenia samorządów - często obarczone istotnymi wadami, warto bliżej przyjrzeć się obligacjom przychodowym.

Emitentami obligacji przychodowych mogą być nie tylko jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, ale również spółki komunalne - spółki akcyjne albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w których jednostki samorządu terytorialnego posiadają taką liczbę akcji albo udziałów, która zapewnia im więcej niż 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników. Dodatkowym wymogiem jest, by jedynym przedmiotem działalności spółki komunalnej było zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnych lub wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej.


Założeniem obligacji przychodowej jest, aby zobowiązanie pieniężne z nią związane zostało spłacone z określonego przychodu. Co więcej, emitent może ograniczyć w treści obligacji swoją odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z tych obligacji do ściśle wyodrębnionego źródła, jakim jest kwota przychodów z przedsięwzięcia lub wartość majątku przedsięwzięcia, do których obligatariuszowi służy prawo pierwszeństwa na zasadach określonych w ustawie. Przez przedsięwzięcie rozumie się jakąkolwiek dającą się wyodrębnić część działalności emitenta, determinowaną zakresem usług świadczonych przez emitenta w ramach sfery użyteczności publicznej, w której działa.


Analizując inwestycje, które zostały sfinansowane poprzez emisję obligacji przychodowych, można stwierdzić, że ten rodzaj finansowania został z sukcesem zastosowany w przedsięwzięciach z obszaru gospodarki wodno-kanalizacyjnej oraz transportu publicznego. Należy też zauważyć, że może on znaleźć zastosowanie w najbliższej przyszłości w obszarze usług telekomunikacyjnych - sieci szerokopasmowego Internetu.


W zakresie gospodarki wodno-kanalizacyjnej obligacje przychodowe mogą posłużyć zarówno finansowaniu modernizacji istniejących sieci wodno-kanalizacyjnych, jak i budowy nowej infrastruktury. Nie bez znaczenia jest możliwość połączenia finansowania obligacjami przychodowymi z dofinansowaniem ze środków UE (głównie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) – w odniesieniu do projektów, których celem jest zaopatrzenie mieszkańców aglomeracji w dobrej jakości wodę pitną, jak również rozwiązanie kwestii dotyczących gromadzenia, oczyszczania i odprowadzania ścieków. Przedsięwzięcia z tego obszaru zadań użyteczności publicznej zostały sfinansowane w drodze emisji obligacji przychodowych w Bydgoszczy (2005 rok) i w Gnieźnie (2012 rok).


Aktualne potrzeby związane z dostępnością i przepływem osób i towarów wymagają nieustannego doskonalenia lokalnych systemów infrastruktury transportowej. Aby zaspokoić te ciągle rosnące potrzeby, konieczne jest inwestowanie znacznych nakładów finansowych. W obszarze transportu publicznego z powodzeniem można wykorzystać obligacje przychodowe. Jako przykład posłużyć mogą: projekt Łódzkiego Tramwaju Regionalnego z 2006 roku, dwa programy (jeden dla tramwajów, drugi dla autobusów) emisji obligacji przychodowych przez Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku w 2010 roku oraz planowaną emisję obligacji przychodowych przez Tramwaj Fordon z siedzibą w Bydgoszczy.


Powszechny szerokopasmowy dostęp do Internetu jest dzisiaj zasadniczym elementem lokalnej polityki tworzenia rynku krajowego, decyduje o konkurencyjności polskiej gospodarki. Tymczasem w Polsce rynek szerokopasmowych sieci telekomunikacyjnych jest wciąż słabo rozwinięty.

Aktualnie realizowane są liczne projekty mające na celu poprawę tego stanu – w szczególności projekt „Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej”, który ma za zadanie wybudowanie infrastruktury szerokopasmowej sieci nowej generacji oraz zapewnienie podstawowego dostępu do Internetu województw Polski Wschodniej. Również te projekty mogą być realizowane za pomocą emisji obligacji przychodowych.


Obligacja przychodowa jest zatem bardzo elastycznym instrumentem, za pomocą którego można sfinansować niemal każdą inwestycję komunalną generującą przychody z tytułu świadczonych usług - w ramach wykonywania zadań użyteczności publicznej. Może być odpowiedzią na potrzeby budowania nowej czy unowocześnienia istniejącej infrastruktury komunalnej (sportowej, kulturalnej, transportowej, telekomunikacyjnej).


– Zaletą obligacji przychodowych jest fakt, że umożliwiają one sektorowi samorządowemu pozyskanie finansowania tzw. pozabilansowego – brak jest konieczności gwarantowania spłaty obligacji przychodowych przez budżety jednostek samorządu terytorialnego, przez co zobowiązania podmiotu organizującego emisję nie obciążają budżetu samorządowego i nie wliczają się do ustawowych limitów zadłużenia wylicza Małgorzata Zielińska, Dyrektor Biura Sektora Publicznego DNB Bank Polska SA.

Zespół ds. obligacji przychodowych Hogan Lovells: r. pr. Rafał Grochowski, adw. Elżbieta Rablin-Schubert, adw. Anna Kuczewska