|
LEX Omega Administracja Samorządowa Artykuł pochodzi z programu LEX Omega Administracja Samorządowa Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami |
 |
Z dniem 5 maja 2017 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa (Dz.U. poz. 718). Ustawa określa szczególny tryb postępowania w przedmiocie usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa, organ właściwy do prowadzenia tego postępowania oraz skutki cywilnoprawne decyzji w nim wydanych.
Celem nowej regulacji jest, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, przywrócenie ochrony interesu społecznego poprzez usunięcie naruszeń prawa, które wystąpiły w trakcie wydawania decyzji w oparciu o przepisy tzw. dekretu Bieruta, tj. dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz.U. z 1945 r. poz. 279 oraz z 1985 r. poz. 99). Chodzi o takie naruszenia prawa, jak: fałszowanie dokumentów, naruszenia proceduralne w trakcie postępowania administracyjnego, naruszenia mające związek z nadużyciem praw podmiotowych w obrocie cywilnoprawnym, a także naruszenia godzące w interes społeczny, polegające na pozbawianiu uprawnień osób zamieszkujących nieruchomości objęte postępowaniem reprywatyzacyjnym. Autorzy projektu ustawy, w uzasadnieniu do tego projektu, podkreślili, że w wyniku wskazanych naruszeń dochodziło do przeniesienia własności lub do ustanowienia użytkowania wieczystego w odniesieniu do nieruchomości komunalnych w stosunku do osób, które nigdy nie były właścicielami tych nieruchomości.
Ustawa tworzy Komisję do spraw usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich wydanych z naruszeniem prawa - nowy organ administracji publicznej, stający na straży interesu publicznego w zakresie postępowań w przedmiocie wydania decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich. W skład Komisji będzie wchodzić 9 osób: przewodniczący Komisji, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Sprawiedliwości złożony w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz 8 członków Komisji, powoływanych i odwoływanych przez Sejm RP. Określone w ustawie kompetencje Komisji mają przede wszystkim charakter nadzorczy w stosunku do decyzji reprywatyzacyjnych, jednakże obejmują one również kompetencję do przyznania zwrotu równowartości nienależnego świadczenia za mienie utracone w wyniku naruszeń oraz do określania odpowiedzialności urzędniczej. Komisja będzie wydawała decyzje administracyjne i postanowienia zwykłą większością głosów, w głosowaniu jawnym, w obecności co najmniej pięciu członków Komisji, w tym przewodniczącego Komisji.
Ustawa tworzy także Społeczną Radę, będącą organem opiniodawczo-doradczym Komisji. W skład Rady będzie wchodziło 9 członków, powoływanych przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, spośród członków organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego, a także stowarzyszeń, których statutowym celem jest w szczególności działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, zwiększanie świadomości prawnej społeczeństwa oraz kształtowanie kompetencji obywatelskich.
W stosunku do decyzji reprywatyzacyjnych Komisja przeprowadzała będzie z urzędu czynności sprawdzające, zmierzające do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania rozpoznawczego. W przypadku uprawdopodobnienia, że decyzja reprywatyzacyjna została wydana z naruszeniem prawa, Komisja będzie wydawała postanowienie o wszczęciu postępowania rozpoznawczego. W toku tego postępowania przeprowadzana będzie rozprawa, której jawność może zostać wyłączona w przypadku zaistnienia wskazanych w ustawie przesłanek. W przypadku stwierdzenia naruszenia prawa przy wydaniu decyzji reprywatyzacyjnych Komisja będzie mogła wydać decyzję reformatoryjną, kasatoryjną lub stwierdzającą wydanie decyzji reprywatyzacyjnej z naruszeniem prawa.
Katalog decyzji wydawanych w wyniku postępowania rozpoznawczego określony został w art. 29 ust. 1 ustawy, który przewiduje, że w wyniku postępowania Komisja wydaje decyzję, w której:
- utrzymuje w mocy decyzję reprywatyzacyjną;
- uchyla decyzję reprywatyzacyjną w całości lub części i orzeka co do istoty sprawy;
- uchyla decyzję reprywatyzacyjną w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi, który wydał ostateczną decyzję reprywatyzacyjną, jeżeli decyzja ta została wydana z naruszeniem prawa, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie;
- w razie, gdy decyzja reprywatyzacyjna wywołała nieodwracalne skutki prawne, stwierdza wydanie tej decyzji z naruszeniem prawa i wskazuje okoliczności, z powodu których nie można jej uchylić;
- umarza postępowanie rozpoznawcze.
W ustawie określone zostały podstawy uchylenia decyzji reprywatyzacyjnej lub stwierdzenia wydania jej z naruszeniem prawa (art. 30 ustawy). Część przesłanek jest tożsama z podstawami wznowienia postępowania oraz stwierdzenia nieważności decyzji, część stanowi przesłanki swoiste dla postępowania rozpoznawczego. Ponadto ustawa przewiduje (art. 31), że w sytuacji, gdy decyzja reprywatyzacyjna wywołała nieodwracalne skutki prawne, Komisja nałoży na osobę, na rzecz której wydano decyzję reprywatyzacyjną, lub osobę działającą w jej imieniu lub na jej rzecz w postępowaniu o wydanie tej decyzji, jeśli przeniesiono na nią prawo wynikające z tej decyzji lub faktycznie władała nieruchomością, obowiązek zwrotu równowartości nienależnego świadczenia, według cen obowiązujących w dniu wydania decyzji. Komisja jest również organem właściwym do przyznania osobie zajmującej lokal w nieruchomości warszawskiej będącej przedmiotem decyzji reprywatyzacyjnej, której dotyczy decyzja wydana w wyniku postępowania rozpoznawczego (uchylająca decyzję reprywatyzacyjną lub stwierdzająca wydania jej z naruszeniem prawa) odszkodowanie za poniesioną szkodę lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (art. 33 i 34 ustawy). Komisji orzekała będzie również w kwestii odpowiedzialność odszkodowawczej osoby biorącej udział w wydaniu decyzji reprywatyzacyjnej z naruszeniem prawa (art. 41 ustawy).
Do decyzji i postanowień Komisji znajdzie odpowiednie zastosowane przepis art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23, ze zm.). Zatem od rozstrzygnięć tych przysługiwał będzie środek zaskarżenia w postaci wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wyjątek stanowić będą decyzje wskazane w art. 34 ust. 3 ustawy. W przypadku decyzji w przedmiocie przyznania odszkodowania lub zadośćuczynienia możliwe będzie wniesienie sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, co będzie równoznaczne z żądaniem przekazania sprawy do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości.
W zakresie nieuregulowanym w ustawie znajdą zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z wyłączeniem art. 31 tej ustawy (przepis dotyczący udziału w postępowaniu organizacji społecznej). Wyjątek stanowią czynności sprawdzające, do których przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie będą stosowane.