Zbyt radykalne rozwiązania w nowelizacji kpa

Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego z jednej strony ukróci proceder z dziką reprywatyzacją w takich miastach jak Warszawa i przejmowaniem mienia przez handlarzy roszczeń. Z drugiej jednak strony zamyka prawowitym spadkobiercom drogę do rekompensaty za utracone mienie i właśnie z tym aspektem zmian wiąże się wzburzenie i emocjonalne postawy Izraela i USA.

Obecna zmiana w KPA miała być remedium na problemy związane z patologią w reprywatyzacji. Nowelizacja KPA może jednak w praktyce spowodować to, że rząd wyleje dziecko z kąpielą. 

Na przestrzeni ostatnich dni, kiedy większość Polaków zainteresowana była kwestią związaną z wolnością mediów w Polsce, w dniu 14 sierpnia 2021 r. doszło do podpisania przez Prezydenta RP uchwalonej przez Sejm, niejako w kuluarach zamieszania z LEX TVN, nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego  w zakresie dotyczącym stwierdzania nieważności decyzji administracyjnych m.in. dotyczących reprywatyzacji. Nowelizacja ta została w poniedziałek 16 sierpnia br. opublikowana w Dzienniku Ustaw.

Czytaj: Nowelizacja KPA dotycząca ważności decyzji administracyjnych już opublikowana>>
 

Stare decyzje nie do podważenia

Zgodnie z omawianą nowelizacją KPA zmieniona treść art. 156 § 2 KPA ustanawia nową zasadę: nie można będzie stwierdzać nieważności decyzji wydanych bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Nowela KPA wprowadza ponadto do art. 158 KPA kolejny paragraf 3 o treści: „§ 3. Jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, o której mowa w art. 156 § 2, upłynęło trzydzieści lat, nie wszczyna się postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.”. 

Zmiana ta jest w mojej ocenie radykalnym rozwiązaniem. W odniesieniu bowiem do decyzji co najmniej 30-letnich, nie będzie w ogóle możliwości przeprowadzenia żadnego postępowania. Natomiast zgodnie z  art. 2 ust 2 Ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy ­ Kodeks postępowania administracyjnego - postępowania administracyjne w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia, wszczęte po upływie trzydziestu lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji lub postanowienia i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ostateczną decyzją lub postanowieniem, umarza się z mocy prawa. Nowe przepisy mają mieć również zastosowanie do spraw wszczętych i niezakończonych przed wejściem ich w życie.

Czytaj także: Niebezpieczna nowelizacja o nieważności decyzji administracyjnych>>
 

Więcej niż oczekiwał Trybunał

Kancelaria Prezydenta RP opublikowała w sobotę komunikat, w którym Prezydent uzasadnia swoją decyzję wskazując, iż nowelizacja art. 156 § 2 oraz dodany § 3 do art. 158 Kodeksu postępowania administracyjnego wynika z konieczności dostosowania prawa polskiego do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z maja 2015 r. Trybunał wówczas orzekł, że przepis Kodeksu, który de facto pozwala orzec o nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa nawet kilkadziesiąt lat po tej decyzji - jest niekonstytucyjny. Biorąc jednak pod uwagę skalę wprowadzanych zmian w nowelizacji KPA, nie sposób nie odnieść wrażenia, że zastosowane rozwiązania poszły dalece dalej niż rekomendacje płynące z wyroku TK.

Prezydent w swoim komunikacie podkreślił także, że przeciwko nowelizacji KPA zarówno w Sejmie, jak i Senacie nie opowiedziało się żadne z ugrupowań politycznych, co jego zdaniem jeszcze wyraźniej pokazuje, jak istotne i oczekiwane są to zmiany prawne i że cieszą się one szerokim poparciem w naszym kraju.

Zobacz procedurę w LEX: Przeprowadzenie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji >

Reprywatyzację trzeba uregulować, ale nie tak

Z powyższym co do zasady można się zgodzić. Koniecznym jest uregulowanie w Polsce kwestii reprywatyzacji. Polska jest przecież jedynym krajem Europy Środkowej, który nie uregulował dotychczas kwestii reprywatyzacji osobną ustawą. Możliwość ubiegania się o zwrot mienia przed sądami administracyjnymi doprowadziła w praktyce do szerzenia się działalności tzw. mafii reprywatyzacyjnych, które doprowadziły do wielu dramatów ludzkich. Znana jest nam przecież niejedna historia o wyrzucaniu niemal z dnia na dzień ludzi ze swych zajmowanych od lat mieszkań przez nowego właściciela kamienicy. Plany wprowadzenia ustawy reprywatyzacyjnej w Polsce istnieją już od 2001 r. Projektowane zmiany w tej materii zawsze budziły wiele kontrowersji i powodowały awantury międzynarodowe. 

Ponadto nie można zapomnieć, że niniejsza nowelizacji KPA nie dotyczy tylko decyzji związanych z reprywatyzacją. Dotyczy ona bowiem każdego obywatela RP. Nowelizacja ogranicza w czasie możliwość wzruszenia wszelkich decyzji administracyjnych, także tych dotyczących wysokości emerytur czy stopnia niepełnosprawności.

Autorka: Patrycja Gorgoń-Wróbel, radca prawny w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.