Oznacza to zmianę struktury, organizacji oraz zasad działania SIO. W nowym SIO informacje będą przechowywane w elektronicznej bazie centralnej przy MEN a nie w postaci papierowej w lokalnych bazach szkół. Ponadto, dzięki nowemu SIO, do kas samorządów, w ramach subwencji oświatowej, trafią rzetelnie przeliczone środki publiczne. W wyniku błędów we wprowadzaniu danych tylko w 2010 roku 290 jednostek samorządu terytorialnego musiało zwrócić do budżetu państwa ponad 45 mln złotych. Subwencja oświatowa jest bowiem naliczana na podstawie danych sprzed roku, nie uwzględnia więc aktualnej liczby uczniów, oddziałów i kwalifikacji nauczycieli. Nowy system pozwoli precyzyjnie określić te dane.

Ustawa z 15 kwietnia 2011 ma na celu podniesienie poziomu wiarygodności zawartych w systemie danych poprzez wprowadzenie procedury ich potwierdzania. Skorzystanie z bazy systemu oznacza konieczność uzyskania upoważnienia w formie pisemnej, co wymaga procedury weryfikacji dostępu do danych. Wnioski o udzielenie upoważnienia można składać od 15 maja.

Główne założenia SIO

System informacji oświatowej zapewnia powszechny dostęp do informacji z zakresu oświaty. Funkcjonuje tak naprawdę od 1 stycznia 2005 r. i służy gromadzeniu zbiorów danych o placówkach oświatowych, uczniach, słuchaczach, absolwentach, a także nauczycielach i wychowawcach. Jest również źródłem wiedzy o realizacji przez uczniów obowiązku nauki.

Zgodnie z art. 2. ustawy , system informacji oświatowej stanowią: baza danych systemu informacji oświatowej, ( zwana bazą danych SIO) i lokalne bazy danych systemu informacji (zwane lokalnymi bazami danych SIO) oraz system teleinformatyczny.

Ustawa określa organizację i zasady działania systemu informacji oświatowej. SIO służy uzyskiwaniu danych niezbędnych do:
1) prowadzenia polityki oświatowej państwa na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym wspomagania zarządzania oświatą;
2) efektywnego funkcjonowania systemu finansowania zadań oświatowych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym;
3) analizy efektywności wykorzystania środków publicznych przeznaczonych na finansowanie zadań oświatowych;
4) nadzorowania i koordynowania wykonywania nadzoru pedagogicznego na terenie kraju oraz podnoszenia jakości edukacji (art1).@page_break@

Celem systemu informacji oświatowej jest przetwarzanie zebranych danych, niezbędnych do realizacji założeń polityki oświatowej państwa, co docelowo ma również wpływ na jakość edukacji oraz wydatnie usprawnia zarządzanie finansami w realizacji zadań oświatowych. Zgromadzenie w systemie dane służą do podziału subwencji oświatowej między samorządy i ustalaniu wysokości wynagrodzeń nauczycieli. System zawiera bowiem zbiory danych o szkołach i placówkach oświatowych, nauczycielach i uczniach.

Zmiany w gromadzeniu danych

Wraz z wejściem w życie ustawy  zmianie ulegają zasady gromadzenia danych. Nowa ustawa powoduje odejście od obowiązującej dotychczas zasady gromadzenia w SIO danych zbiorczych o uczniach, na rzecz zasady gromadzenia danych jednostkowych uczniów, będących danymi osobowymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Po wejściu w życie nowej ustawy o SIO , wszystkie dane gromadzone w SIO będą danymi jednostkowymi. Dane jednostkowe uczniów i nauczycieli podzielono na tzw. identyfikacyjne (imię, nazwisko, numer PESEL) i dziedzinowe. W przypadku nauczycieli dane dziedzinowe obejmują m.in.: wykształcenie, przygotowanie pedagogiczne, posiadane kwalifikacje, staż pracy, stopień awansu zawodowego, dane o wysokości wynagrodzenia.

W przypadku uczniów dane dziedzinowe obejmują m.in.: miejsce zamieszkania ucznia, informacje dotyczące spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki. W skład danych dziedzinowych wchodzą też dane dotyczące klasy, do której uczeń uczęszcza, języka obcego, którego się uczy, jak również informacje o tym, czy uczeń jest pod opieką poradni psychologiczno-pedagogicznej, czy uczy się w szkole specjalnej, w klasie integracyjnej, czy uczy się języka mniejszości narodowej lub etnicznej, czy otrzymuje pomoc materialną, czy korzysta z indywidualnego nauczania. Niektóre dane dotyczące uczniów mają więc charakter danych wrażliwych, co budzi pewne obawy co do ich ujawniania i rodzi pytanie, czy nie jest to sprzeczne z prawem jednostki (informacje o dziecku są ujawniane bez zgody rodzica).

Ministerstwo Edukacji Narodowej zapewnia, że dane zbierane przez SIO, opisujące jednostkowo konkretne osoby, będą podlegały ochronie danych osobowych, ustawa była bowiem konsultowana z generalnym inspektorem ochrony danych osobowych, i że tworzenie bazy danych uwzględnia wymagane zabezpieczenia uniemożliwiające wyciek danych.

Rejestr szkół i procedura weryfikacji

 Ustawa z 15 kwietnia 2011 roku wprowadza Rejestru Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO), dostępny na portalu systemu informacji oświatowej. Wprowadzenie RSPO oznacza ujednolicenie opisu szkół i pozostałych placówek. RSPO zawiera m.in. takie dane, jak: nazwa, typ szkoły lub placówki, data założenia, etapy edukacyjne realizowane w jednostce, adres, status publiczno-prawny, określenie organu prowadzącego, numer identyfikacji podatkowej (NIP), jeżeli został nadany, numer identyfikacyjny szkoły lub placówki w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON), datę likwidacji. @page_break@

Ustawodawca założył, iż nowa ustawa o SIO ma na celu podniesienie poziomu wiarygodności zawartych w systemie danych. Zostaje bowiem wprowadzona procedura ich potwierdzania. Przekazanie danych z lokalnej bazy danych SIO do bazy danych SIO stanowi potwierdzenie zgodności tych danych ze stanem faktycznym i dokumentacją szkoły czy placówki oświatowej. Zgodnie z ustawą z 15 kwietnia 2011 , każdego roku będą sporządzane zestawienia danych przekazywanych do bazy SIO i następnie porównywane z danymi, którymi dysponuje jednostka samorządu terytorialnego lub minister prowadzący szkoły i placówki oświatowe.

Nowe przepisy umożliwiają uprawnionym podmiotom pozyskiwanie danych z bazy danych SIO oraz ze zbioru PESEL. Skorzystanie z bazy SIO jest możliwe na podstawie udzielonego w formie pisemnej upoważnienia. Uzyskanie upoważnienia oznacza przeprowadzenie procedury weryfikacji dostępu do bazy danych SIO. Ma to w efekcie poprawić bezpieczeństwo korzystania z systemu oraz chronić bazę danych przed niepożądanymi próbami użycia.

Przepisy przejściowe

Ustawa zawiera też przepisy przejściowe, regulujące sposób rozpoczęcia funkcjonowania nowego SIO oraz przepisy końcowe (art. 105-134 ustawy ).

Zgodnie z art. 105 ustawy z 15 kwietnia 2011 o SIO , w okresie od dnia wejścia w życie ustawy, czyli od 30 kwietnia 2012 do 1 marca 2014 system informacji oświatowej funkcjonuje na zasadach działania określonych w art. 106-118 nowej ustawy . Art. 131 ustawy mówi, iż dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 10 starej ustawy o systemie informacji oświatowej, zachowują moc do czasu wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 115 nowej ustawy, nie dłużej jednak niż do dnia 1 marca 2014 r.@page_break@

Od 15 maja 2012 do 15 czerwca 2012 należy składać wnioski o udzielenie upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO przez kierowników podmiotów zobowiązanych do prowadzenia Rejestru Szkół i Placówek Oświatowych. W grupie tej znajdują się kierownicy jednostek samorządu terytorialnego, ministrowie prowadzący szkoły, kierownicy okręgowych komisji egzaminacyjnych oraz wojewodowie. Od 15 października 2012 do 15 listopada 2012 przewidziane jest składanie wniosków o udzielenie upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO przez kierowników innych jednostek wykonujących zadania z zakresu oświaty.

Upoważnienia do dostępu do bazy SIO będą udzielane od 1 czerwca 2012 do 31 lipca 2012. Wójtom, burmistrzom, prezydentom miast, starostom powiatów oraz marszałkom województw będzie wydawał je wojewoda.

Od 1 sierpnia 2012 do 31 sierpnia 2012 r. przewidziano przekazywanie do Rejestru Szkół i Placówek Oświatowych danych identyfikacyjnych publicznych i niepublicznych szkół oraz placówek oświatowych, istniejących w dniu 31 lipca 2012. Od dnia przekazania danych identyfikacyjnych do rejestru do 12 listopada 2012 kierownicy szkół i placówek oświatowych mogą składać wnioski o udzielenie upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO.

Udzielanie upoważnień do dostępu do bazy SIO przez kierowników podmiotów zobowiązanych do przekazywania danych do RSPO dla dyrektorów szkół i placówek oświatowych, których dane indentyfikacyjne zostały przekazane do RSPO oraz dla kierowników jednostek obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół i placówek oświatowych nastąpi w okresie od 1 listopada do 31 grudnia 2012.

Do dnia 9 kwietnia 2013 r. przewiduje się przekazywanie danych do bazy danych SIO przez dyrektorów szkół i placówek oświatowych według stanu na 31 marca 2013 r.

Jak wynika z przepisów przejściowych, przez blisko dwa lata obydwa systemy informacji oświatowej będą funkcjonowały równolegle.


Podsumowanie

Nowa ustawa o systemie informacji oświatowej ma docelowo usprawnić zarządzanie oświatą na poziomie krajowym i lokalnym. Dane zgromadzone w nowym systemie mają być bardziej aktualne, wiarygodne i rzetelne, co zwiększy efektywność działań na wszystkich poziomach zarządzania oświatą, Dane jednostkowe o uczniach i nauczycielach mają ułatwić podział ogólnej subwencji oświatowej i umożliwić optymalizację wydatków, gdyż subwencja oświatowa będzie kierowana do samorządów w precyzyjnie ustalonej wysokości. Natomiast dane o poszczególnych uczniach mają być wykorzystywane w celu organizowania i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych. SIO ma być też w przyszłości wykorzystywane w celu kontrolowania i egzekwowania realizacji obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Czas pokaże, czy nowe regulacje prawne, spełnią zakładane oczekiwania.

Pisaliśmy o tym również:
System Informacji Oświatowej budzi kontrowersje na tle ochrony danych osobowych
Prezydent podpisał ustawę o Systemie Informacji Oświatowej
Uchwalono ustawę o Systemie Informacji Oświatowej
Tworzenie Systemu Informacji Oświatowej będzie pod kontrolą GIODO
Rozporządzenie określiło minimalne wymagania techniczne Systemu Informacji Oświatowej
Rozporządzenie określiło minimalne wymagania techniczne Systemu Informacji Oświatowej


Przydatne materiały:
 Ustawa z dn. 15 kwietnia 2011 o systemie informacji oświatowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 139, poz. 814)