Prezes NSA wystąpił z wnioskiem o podjęcie uchwały wyjaśniającej: "Czy stwierdzenie nieważności decyzji, na której oparto inną decyzję zależną, jest podstawą stwierdzenia nieważności tej decyzji na podstawie art. 156 §1 pkt 2 K.p.a. jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa, czy też stanowi przesłankę do wznowienia postępowania w oparciu o art. 145 §1 pkt 8  K.p.a.  ?"

Wniosek miał na celu wyjaśnienie wpływu jaki wywiera stwierdzenie nieważności decyzji, na której oparto inną decyzję zależną. Chodziło o sytuacje, gdy następuje ciąg zdarzeń prawnych, w których jedna decyzja, będąca podstawą wydania ostatecznej decyzji zależnej, została w wyniku stwierdzenia wystąpienia przesłanki określonej w art. 156 K.p.a. usunięta z obrotu prawnego. Zagadnienie prawne dotyczy stosowania art. 145 §1 pkt 8  K.p.a. . Przepis ten statuuje pozytywną przesłankę wznowienia postępowania administracyjnego. Zgodnie z jego brzmieniem, postępowanie administracyjne wznawia się w sprawie zakończonej ostateczną decyzją opartą na innej decyzji lub orzeczeniu sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. Przepis ten może rodzić trudności interpretacyjne w związku z tym, że jego treść określona w nieobowiązującym już art. 127 §1 pkt 7  K.p.a. , nie została dostosowana do zmian jakie wprowadziła ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. Nr 4, poz. 8 ze zm.). Przepisy noweli K.p.a. z 1980 r. wprowadziły bowiem instytucję prawną stwierdzenia nieważności, w miejsce uchylenia decyzji jako nieważnej. Tymczasem art. 145 §1 pkt 8  K.p.a. nadal stanowi jedynie o uchyleniu decyzji.

Problem sprowadza się do określenia trybu zmiany decyzji zależnej w sytuacji, gdy stwierdzono nieważność decyzji administracyjnej, na której decyzja zależna została oparta.
W rozpatrywanej sprawie występują w orzecznictwie sądowo-administracyjnym dwa odmienne stanowiska.

Według pierwszego poglądu "stwierdzenie nieważności decyzji, w oparciu o którą została wydana inna decyzja (zależna), nie stanowi podstawy z art. 145 §1 pkt 8  K.p.a.  do wznowienia postępowania w stosunku do tej drugiej decyzji (zależnej), lecz stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności (art. 156 §1 pkt 2  K.p.a. ), gdyż stwierdzenie nieważności decyzji powoduje skutki prawne z mocą ex tunc, a uchylenie decyzji w wyniku wznowienia postępowania – ex nunc". Powyższe stanowisko przyjmuje założenie, że jeśli decyzja zależna była oparta na decyzji, której w wyniku stwierdzenia nieważności skutki prawne zostały zniesione od dnia jej wydania, to także decyzja zależna wydana została z rażącym naruszeniem prawa, ponieważ organ administracji nie był właściwy i kompetentny do rozstrzygania innych odrębnych spraw, które w jakiś sposób dotyczą przedmiotu rozstrzygnięcia decyzji dotkniętej nieważnością.

Według drugiego stanowiska stwierdzenie nieważności decyzji w oparciu, o którą została wydana decyzja zależna, stanowi przesłankę wznowienia postępowania na podstawie art. 145 §1 pkt 8  K.p.a.  i nie prowadzi do stwierdzenia nieważności decyzji zależnej.

NSA w składzie siedmiu sędziów, przychylił się do pierwszego linii orzeczniczej i uznał, iż stwierdzenie nieważności decyzji, w oparciu o którą wydano inną przedmiotowo zależną decyzję, może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji zależnej na podstawie art. 156 §1 pkt 2  K.p.a.  jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa, a nie do wznowienia postępowania na podstawie art. 145 §1 pkt 8  K.p.a.

Uchwała NSA z 13 listopada 2012 r., sygn. akt I OPS 2/12, prawomocna

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)