Referendum lokalne rozstrzygnie o utworzeniu, połączeniu lub likwidacji jednostki samorządu terytorialnego.
Procedurę tworzenia, łączenia czy likwidacji tych jednostek samorządu terytorialnego określają przepisy ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Zostały one ostatnio znowelizowane. Wprowadzona ustawą z 26 maja 2011 r. zmiana weszła w życie 14 lipca 2011 r. W sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia jej granic może być przeprowadzone referendum lokalne. To nowość, którą wprowadziła w życie nowelizacja. Zaznaczyć trzeba, że wynik takiego referendum jest dla władz lokalnych wiążący. Oznacza to, że jeżeli za podziałem, likwidacją czy połączeniem gmin opowie się wystarczająca większość mieszkańców, to władze gminy nie mogą tego faktu zignorować. Muszą przekazać Radzie Ministrów (za pośrednictwem wojewody) właściwy wniosek, zgodny z wolą mieszkańców. Zanim jednak referendum zostanie przeprowadzone, właściwy wojewoda analizuje ewentualne skutki podziału lub ustalenia jej nowych granic. Jeżeli z tej analizy wyniknie, że dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin na podstawie przepisów o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, to referendum się nie przeprowadza. Tak samo jest, gdy z przeprowadzonej analizy wyniknie, że gmina w utworzonych proponowanych granicach byłaby mniejsza od najmniejszej pod względem ludności w Polsce. Te same przyczyny uniemożliwiają Radzie Ministrów wydanie rozporządzenia w sprawie zmian terytorium danej gminy.
Źródło: Rzeczpospolita, 15 lipca 2011 r.